OVT Fragmenten podcast - Winamp (2023)

Deze week is de column van Micha Wertheim.

05/21/2023 • 3 minutes 7 seconds

Een van de meest opzienbarende onthullingen die uit de Pentagon Leakstevoorschijn kwam: de leider van de Wagner GroepJevgeni Prigozjin heeft aangeboden om informatie te delen over de locatie van Russische troepen in Oekraïne, zo meldde de Washington Post.Hoe is het mogelijk dat Prigozjin zich op deze wijze tegen zijn broodheer Poetin keert? Is dit uitzonderlijk of hoort een dubieuze loyaliteit altijd bij een huurlingenleger? We leggen het voor aan militair-historicus Christ Klep.

05/21/2023 • 10 minutes 54 seconds

Het was ‘de meest demonische daad van het nationaalsocialisme’, volgens schrijver en Auschwitz-overlevende Primo Levi. Het bedenken en realiseren van het zogeheten Sonderkommando: een groep gevangenen in Auschwitz, veelal Joods, die werden gedwongen om mee te werken aan de massale vernietiging van hun medegevangenen. Filip Müller was een van die Sonderkommando’s, en overleefde de oorlog. Hij schreef een boek over zijn jaren in Auschwitz – en dat is nu voor het eerst in het Nederlands is vertaald: Sonderbehandlung, Mijn jaren in de crematoria en gaskamers van Auschwitz.Een boek dat gelezen moet worden, zo schrijft Arnon Grunberg in het voorwoord. Hij is te gast, samen met historicus Bart Nauta, die eerder onderzoek deed naar het Sonderkommando en werkt bij het ARQ Nationaal Psychotrauma Centrum.

05/21/2023 • 26 minutes 15 seconds

Maai mei niet! Zo worden we deze meimaand vermaand. Omwille van insecten en vogels is er een nationale actie om het gras niet te maaien, zodat nectarbloemen kunnen groeien en bloeien.Waarom zijn wij eigenlijk gaan maaien? Want hoewel gras natuur is, is het gemaaide gazon cultuur. Of zoals de schrijver Michael Pollan het ooit stelde: ‘het gazon is natuur ontdaan van seks en dood’. Te gast over de geschiedenis van ons gazon is journalist en schrijver Mathijs Deen, die werkt aan een boek over gras.

05/21/2023 • 10 minutes 3 seconds

Elke week bespreken we de nieuwste historische boeken met afwisselend Wim Berkelaar, Bart Funnekotter, Nadia Bouras, Sanne Frequin, Annelien de Dijn en Lotfi El Hamidi.Deze week is de beurt aan historicus Bart Funnekotter. Hij bespreekt:-Achter de Muur. Oost- Duitsland 1949-1990 van Katja Hoyer-De transformatie van de aarde. Een nieuwe wereldgeschiedenis van Peter Frankopan-De zelfdenker. Karel van het Reve 1921-1999 van Willem Melching

05/21/2023 • 10 minutes 36 seconds

Frankrijk is in rep en roer – het zal weer ’s niet. De Europese vlag wordt namelijk mogelijk verplicht bij Franse gemeentehuizen. Voor de Fransen reden tot ophef.Maar waarom leidt het hijsen van de blauw-gele vlag tot zoveel heisa? En wat is de geschiedenis achter deze vlag eigenlijk? Te gast hierover is historicus en Europa-correspondent van NRC Clara van de Wiel.

05/21/2023 • 9 minutes 14 seconds

In 1995 waren ze even groot nieuws: de Nederlandse ongewapende waarnemers, die tijdens de oorlog in Joegoslavië werden gegijzeld en door de Bosnische Serviërs als menselijk schild gebruikt. En zij waren niet de eersten die daar gegijzeld werden. Een maand na de beëindiging van die gijzeling viel de enclave Srebrenica en verlegde alle aandacht zich naar de genocide die daar onder de ogen van Nederlandse Dutchbat militairen plaatsvond.Sindsdien staat Dutchbat centraal in de herinnering aan de betrokkenheid van Nederland. In het Spoor Terug het vergeten verhaal van de gijzelaars, gemaakt door Paul van der Gaag.Militair historicus Dion Landstra promoveerde op dit onderwerp met het boek: Informatiemakelaar en schietschijf - Uitgeverij Boom.

05/20/2023 • 31 minutes 50 seconds

The Lion Sleeps Tonight is een lied met een rollend refrein dat je maar niet uit je hoofd krijgt. De wereldberoemde hit werd maar liefst 150 keer gecovered. Componist en zanger Solomon Linda werkte in 1939 in het magazijn van een platenzaak in Johannesburg en ontving het equivalent van twee dollar voor de rechten van het lied. Wat is er bekend over Linda en het Johannesburg van zijn tijd? Hoe is het lied de wereld overgegaan, en waarom is in hedendaags Zuid-Afrika postume erkenning van Solomon Linda zo belangrijk?Joep Pelt, gitarist en initiatiefnemer van het muziekcollectief Soweto Soul, werkt nauw samen met Zuid-Afrikaanse artiesten in de townships en vertelt meer.

05/14/2023 • 11 minutes 25 seconds

Vandaag zijn de Turkse verkiezingen en zullen we weten of het tijdperk van president Erdogan definitief ten einde is. Want er is een serieuze tegenkandidaat: de centrum-linkse Kemal Kilicdaroglu. De man die twee weken geleden dapper uitkwam als ‘Aleviet’.Maar wat betekent dat begrip in Turkije? En waar staat deze kandidaat voor? Turkije-kenner Joost Lagendijk is te gast.

05/14/2023 • 5 minutes 52 seconds

Deze week is de column van Abdelkader Benali.

05/14/2023 • 4 minutes 5 seconds

Elke week bespreken we de nieuwste historische boeken met afwisselend Wim Berkelaar, Bart Funnekotter, Nadia Bouras, Sanne Frequin, Annelien de Dijn en Lotfi El Hamidi.Deze week is de beurt aan kunsthistoricus Lotfi El Hamidi. Hij bespreekt:- De honderdjarige oorlog tegen Palestina. Een geschiedenis van kolonialisme en verzet vanRashid Khalidi- Ms. Davis: A Graphic Biography van Amazing Ameziane en Sybille Titeux de la Croix- Alleen door Afrika. De opzienbare reis van Kazimierz Nowak van Tom Ysewijn

05/14/2023 • 12 minutes 11 seconds

Shell steunde de ‘Politionele Acties’ in Indonesië, hielp de Duitsers tijdens de Tweede Wereldoorlog met patenten op nieuwe brandstoffen, speelde een grote rol in de anti-apartheidsbeweging en heeft intussen een eigen in-huis inlichtingen- en veiligheidsdienst met oud-MI6, -FBI, en -CIA-medewerkers.Dat is een kleine greep uit ontdekkingen die onderzoeksjournalist Marcel Metze onthult in zijn nieuwe boek Hoog spel. De politieke biografie van Shell. Metze is te gast over zijn decennialange onderzoek en trekt een cynische conclusie over de oliegigant.

05/14/2023 • 14 minutes 42 seconds

Led Zeppelin, the Doors en Jimi Hendrix, ze galmden uit de transistorradiootjes van Roemeense jongeren. Het geluid kwam van het verboden programma Metronom, dat werd uitgezonden door Radio Free Europe.Vanaf deze week is de gelijknamige speelfilm uit over een groep tieners die stiekem naar het radiostation luisterde. Maar wat betekende Metronom, en hoe gevaarlijk was het om ernaar te luisteren in het Roemenië van Ceausescuen de beruchte geheime dienst de Securitate? Te gast is schrijver en dichter Mira Feticu. Ze was net als de hoofdpersoon in de film een opgroeiend meisje in een meedogenloze dictatuur.

05/14/2023 • 10 minutes 45 seconds

De staat Israël bestaat deze zondag precies 75 jaar. Een goed moment om ook eens te kijken naar de rol van Nederland, meent historicus David Wertheim. Want hoe werd Israël van natie-breed knuffeldier tot politieke splijtzwam? En welke consequenties heeft dat voor het huidige Israël?David Wertheim is auteur van het boek Waar gaat het over als het over joden gaat? en hij is te gast.

05/14/2023 • 12 minutes 36 seconds

In deel 4 van de vierdelige podcastserie De Jurk en het Scheepswrak is er weer een nieuwe theorie! Op de boekomslagen uit het wrak is namelijk een familiewapen gevonden van de adellijke familie Ostrogski uit het 17e-eeuwse deel van Pools-Litouwen, dat nu Oekraïne heet.Tjitske Mussche en Arnold van Bruggen vinden een portret waar precies zo’n kaftan op voorkomt als het schip gevonden is. In Polen moet het antwoord gevonden worden. Is de jurk dan van een Oekraïense prinses geweest?Deze radiodocumentaire is gemaakt door historicus Arnold van Bruggen en podcastmaker Tjitske Mussche.

05/14/2023 • 30 minutes 20 seconds

Gladde praatjes en lugubere geruchten over het verminken en vermoorden van vrouwen gingen eind 19e eeuw rond. Hendrik de Jong werd ervan verdacht een seriemoordenaar te zijn; een Nederlandse Jack the Ripper. Hij wist vrouwen in Amsterdam, Gent en Boston aan zich te binden. Ze verdwenen stuk voor stuk op merkwaardige wijze.Wie waren deze vrouwen? En wat is er met hen gebeurd? Journalist en historicus Steffie van den Oord schreef de historische roman De vrouwen van Hendrik de Jong over de slachtoffers en is te gast.

05/07/2023 • 12 minutes 58 seconds

Volgens de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken moeten we het 'met een heel groot zoutvat nemen': de Russische claim dat de drone-aanvalvan afgelopen week op het Kremlin het werk was van Oekraïne. Waarschijnlijker is dat de actie een‘false flag’ operatie is: een poging om een zelfgeorkestreerde oorlogsdaad in de schoenen van de tegenstander te schuiven.Het is een tactiek die in bijna elke oorlog wel wordt toegepast, zo weet historicus Ivo van de Wijdeven, maar waarin Rusland is gespecialiseerd. Ivo is te gast over de geschiedenis van deze militaire misleidingkunst.

05/07/2023 • 13 minutes 53 seconds

In de jaren '80 werd België geterroriseerd door een golf van geweld. De daders? De ‘Bende van Nijvel’, die een reeks overvallen en diefstallen pleegde waarbij 29 mensen het leven lieten. Nooit werd een motief duidelijk, nooit werd iemand veroordeeld.Toch lukte het Willem Wallyn een scenario voor een achtdelige tv-serie over deze tijd te schrijven. Het eindproduct, de serie 1985is vanaf deze week op NPO Plus te zien en vanaf 11 mei op NPO3. Wallyn, die deze roerige jaren zelf actief meemaakte, is te gast.

05/07/2023 • 15 minutes 33 seconds

Deze week is de column van John Jansen van Galen.

05/07/2023 • 2 minutes 46 seconds

Cleopatra verbeeld als Zwarte vrouw in een nieuwe Netflix-documentaire? Onbestaanbaar volgens een Egyptische advocaat. Hij startte een rechtszaakom de streamingsdienst plat te leggen. Waarom is de discussie rondom de iconische koningin zo explosief? En hoe worden de gelaatstrekken van Egyptenaren in de oudheid wetenschappelijk onderzocht?Egyptoloog en conservator van het Rijksmuseum van Oudheden Daniel Soliman bekeek de serie Queen Cleopatra die op 10 mei uitkomt op Netflix alvast en is te gast.

05/07/2023 • 14 minutes 17 seconds

In deel 3 van de vierdelige documentaire De Jurk en het Scheepswrak vinden Tjitske Mussche en Arnold van Bruggen een leren boekomslag, ook afkomstig uit het scheepswrak. Op het omslag staan initialen die wellicht afkomstig zouden kunnen zijn van de ambassadeur uit Constantinopel. Is de jurk aan boord van het schip van zijn echtgenote geweest?Deze radiodocumentaire is gemaakt door historicus Arnold van Bruggen en podcastmaker Tjitske Mussche.

05/07/2023 • 32 minutes 21 seconds

Elke week bespreken we de nieuwste historische boeken met afwisselend Wim Berkelaar, Bart Funnekotter, Nadia Bouras, Sanne Frequin, Annelien de Dijn en Lotfi El Hamidi.Deze week is de beurt aan kunsthistoricus Sanne Frequin. Zij bespreekt:-Wij, Habsburgers. Een geschiedenis van onze globalisering, 1500-1700, Johan Verberckmoes-De geuren van de kathedraal. De overweldigende 19e eeuw in Anstwerpen, Wendy Wauters-Bloed, zweet en tranen, Ruben Verwaal

05/07/2023 • 10 minutes 9 seconds

Het stond vast voor podcastmaker Rose Heijnen. Zij zou gaan uitzoeken hoe het zat met het drama dat haar joodse familie overkwam. Want niet alleen kwam bijna niemand van haar familie terug uit de oorlog, ook raakte de familie de grote warenhuizen, ooit door grootvader Jacob Menko opgericht, kwijt.Wat was er gebeurd met die winkels? Dat de Duitsers ze roofden, was duidelijk, maar waarom kreeg de familie ze na de oorlog niet terug? Daarover maakte ze de podcast De verdwenen winkels. Rose is samen met haar oma Emmy Menko te gast.

04/30/2023 • 17 minutes 16 seconds

In deel 2 van de vierdelige documentaire De Jurk en het Scheepswrak krijgt historicus Arnold van Bruggen een nieuwe tip van een van de wetenschappers uit het onderzoek rondom de jurk. Het zou heel goed een jurk uit een theatergarderobe kunnen zijn. Halverwege de 17eeeuw waren er namelijk veel Engelse theatergezelschappen op de vlucht. Een Duitse textielexpert onthult het postuur en de leeftijd van de draagster. Zijn we een stap dichterbij de vrouw die ‘m heeft gedragen?Deze radiodocumentaire is gemaakt door historicus Arnold van Bruggen en podcastmaker Tjitske Mussche.

04/30/2023 • 29 minutes 59 seconds

Deze week werd bekend dat de 17e-jarige vrouwtjesbeer JJ4, in afwachting van een uitspraak van de rechter, voorlopig niet zal worden doodgeschoten. JJ4 bracht eerder deze maand een hardloper in de bossen van de Noord-Italiaanse provincie Trento om het leven.Een rechtszaak tegen een dier, dat klinkt ons absurd in de oren, maar ooit was dit heel gewoon. We bespreken de zaak tegen JJ4 met dierenfilosoof Erno Eskens.Alvast meer leren over dierenprocessen? Luister naar deze aflevering van de OVT-podcast Tijdgeest van Julie Blussé.

04/30/2023 • 7 minutes 37 seconds

De vader van Lalla Weiss stopte toen ze klein was handgranaten en landmijnen in de banden van hun woonwagen. Het was ter verdediging, maar tegen wie of wat? Dat wist Lalla niet. Pas later, toen ze woordvoerder van de Sinti en Roma in Nederland werd, kwam ze achter zijn verzwegen oorlogstrauma’s. Ze besloot dat er binnen en buiten de gemeenschap gesproken moest worden over de genocide op de Roma en Sinti, maar ondervond veel weerstand.Nu heeft ze op 4 mei een theatersolo Eens waren we vogels. Ook te gast is theatermaker Giovanni Brand, die pas recentelijk zijn Roma-familiegeschiedenis ontdekte en vorig jaar een theaterstuk op 4 mei maakte. Voor meer informatie ga naar deze link.

04/30/2023 • 21 minutes 41 seconds

Als we aan ‘kampen’ in Nederland tijdens de oorlog denken, denken we in eerste instantie aan Westerbork, het doorgangskamp waar de Nederlands joden naartoe gebracht werden voordat ze werden afgevoerd naar de vernietigingskampen. Of aan Kamp Amersfoort, waar naast joden, ook verzetsmensen en Russische krijgsgevangenen zaten. Maar niet zo gauw aan Ommen en het daar gevestigde Kamp Erika, een kleiner kamp, dat in eerste instantie niet bedoeld was voor joden of verzetsmensen.Over dat min of meer vergeten kamp is een boek verschenen, getiteld: Kamp Erika, het oorlogsverhaal van mijn opa en het Nederlandse kamp dat verzwegen werd, geschreven door Hester den Boer. De auteur is te gast.

04/30/2023 • 12 minutes 40 seconds

Deze week is de column van Nelleke Noordervliet.

04/30/2023 • 3 minutes 50 seconds

Elke week bespreken we de nieuwste historische boeken met afwisselend Wim Berkelaar, Bart Funnekotter, Nadia Bouras, Sanne Frequin, Annelien de Dijn en Lotfi El Hamidi.Deze week is de beurt aan historicus Nadia Bouras. Zij bespreekt:-Links ≠ woke van Susan Neiman-Tegen dekolonisatie. Een pleidooi voor Afrika’s eigen competentie vanOlúfẹ́mi Táíwò-De 6-delige podcast 'De verdwenen SS'er'

04/30/2023 • 9 minutes 19 seconds

Paniek bij het personeel van het Britse Koningshuis want de mantel die KingCharles bij zijn kroning moet dragen zou te zwaar zijn. Dat bleek uit oefeningen die de koning zou hebben gedaan in een nagebouwde Westminster Abbey in Buckingham Palace. De angst is datCharles omvalt tijdens zijn wandeling naar de ‘Thrones of State’ op 6 mei, zijn aanstaande kroningsdag.Zijn er historische antecedenten van kronings-blunders? Oud-Verenigd Koninkrijkcorrespondent Hieke Jippes is te gast.

04/23/2023 • 10 minutes 29 seconds

Elke week bespreken we de nieuwste historische boeken met afwisselend Wim Berkelaar, Bart Funnekotter, Nadia Bouras, Sanne Frequin, Annelien de Dijn en Lotfi El Hamidi.Deze week is de beurt aan historicus Wim Berkelaar. Hij bespreekt:-Een jager in het woud. Frankrijk, Duitsland, Europa van Maarten Doorman-Poetins filosoof. Alexander Doegin van Victor Kal-Denkdwang. Hoe Ludwik Fleck de nazi’s misleidde van Pim van Gool-In de schaduw van de stad. Verhalen van vier eeuwen gewone Amsterdammers van Jelle van Lottum en Lodewijk Petram

04/23/2023 • 14 minutes 24 seconds

Protesten tegen de Duitse bezetting die als een lopend vuurtje door Nederland gingen en waar bijna 500.000 bij mensen bij betrokken waren; zo beschrijft historicus en programmamaker Erik Dijkstrade vergeten april-meistakingen uit 1943.Hoe de staking zich vanuit de Stork-fabriek in Hengelo verspreidde en wie vervolgens door de bloedige Duitse repercussies werden geraakt wordt beschreven in het boek en de televisierie Staken op Leven en Dood. Dijkstra is te gast samen met Euwe de Jong, nabestaande van twee van de betrokkenen van toen.

04/23/2023 • 17 minutes 58 seconds

Deze week is de column van John Jansen van Galen.

04/23/2023 • 3 minutes 31 seconds

Texelse sportduikers haalden in 2014 honderden kostbare voorwerpen uit een scheepswrak in de Waddenzee. Leren boekbanden, gouden gebruiksvoorwerpen en als klapstuk een unieke 17e-eeuwse gouden jurk in wonderbaarlijk goede staat. Ze plaatsten de wetenschap voor grote raadsels en de betrokkenen voor moeilijke keuzes. Wie heeft recht op de vondsten: de sportduikers, een lokaal museum of het Rijk? En wat gaat er met de rest van de schatten in het Palmhoutwrak gebeuren, nu die dreigen weg te spoelen?Dit is deel 1 van de vierdelige documentaire De Jurk en het Scheepswrak, gemaakt door historicus en Texelaar Arnold van Bruggen en podcastmaker Tjitske Mussche. Van Bruggen was eerder al met de Texelse duiker Teunis van den Bor te gast bij OVT. Luister hier het gesprek terug.

04/23/2023 • 36 minutes 42 seconds

Het was als eerbetoon bedoeld: het beeld van Tula gemaakt door kunstenares Toos Hagenaars in 1973. Tijdens haar verblijf op Curaçao maakte ze een standbeeld van de man die de grootste slavenopstand op Curaçao had geleid. Het idee was dat het beeld als monument op het eiland zou komen te staan, maar zo zou het niet gaan. Het beeld werd decennialang bediscussieerd, gewaardeerd, gehaat en geridiculiseerd door de lokale bevolking. Voorlopig staat het nog in een opslagloods in Oost-Groningen.Journalist Lodewijk Dros zag in de omgang met het beeld een weerspiegeling van de ongemakkelijke Nederlandse omgang met het koloniale verleden. Hij schreef er een boek over: Tula, een beeld van de slavernij. Hij is te gast, samen met historicus en Afro-Curaçaoënaar Laurindo Andrea van het Nationaal Archief, gespecialiseerd in koloniale geschiedenis.

04/23/2023 • 19 minutes 17 seconds

Deze week is de column van Sana Valiulina.

04/16/2023 • 4 minutes 58 seconds

Afgelopen week was de wereld in rep en roer over het zogenaamde Pentagon-lek. Meer dan honderd geheime defensiedocumenten met onder andere informatie over de oorlog in Oekraïne kwamen op straat te liggen. Het lek lijkt van een Amerikaanse militair te komen; een twintiger met een voorliefde voor wapens en videogames.Onderzoek moet uitwijzen of het gaat om een opschepperige eenling of een vooropgezet plan. Dat laatste lijkt niet heel waarschijnlijk, aan de andere kant zou het niet de eerste keer zijn dat een vijand op een geraffineerde manier misleid werd. Historicus Ivo van de Wijdeven dacht deze week aan Operatie Mincemeat; een geslaagde poging van de geallieerden om de Duitsers te misleiden. De ingrediënten: een lijk, een verloofde en een koffer.

04/16/2023 • 12 minutes 23 seconds

Boeren die boos zijn op het beleid uit Den Haag, wegen blokkeren, en vervolgens massaal op een boerenpartij stemmen. Klinkt dat bekend? Het gebeurde niet alleen heel recentelijk, maar ook al in de jaren '60 toen de Boerenpartij van Boer Koekoek furore maakte.Luister naar deel 2 van de tweedelige radiodocumentaire: Boerenpartij, gemaakt door Gerard Leenders en Katinka Baehr.

04/16/2023 • 35 minutes 59 seconds

Vliegende schotels met schietende aliens in onze dampkring en radiosignalen van een verre beschaving; het bliijft de verbeelding prikkelen. De ruimtezonde Juice zou weleens uitsluitsel kunnen geven over de vraag of er buitenaards leven bestaat. Afgelopen vrijdag werd Juice gelanceerd om te onderzoeken of er leven is op planeet Jupiter en drie mysterieuze ijsmanen.Deze vraag is niet nieuw: al eeuwenlang willen we weten of we alleen zijn in de kosmos. Vanwaar deze drang? En wat zoeken we eigenlijk in het (mogelijke) buitenaardse leven? Te gast is natuurkundige en filosoof Jaco de Swart.

04/16/2023 • 10 minutes 26 seconds

Surinaams voetbal in Nederland, dat begon toch met de legendarische omhaal van Humphrey Mijnals in 1960? Niet dus, al veel eerder voetbalden er Surinamers in ons land.Sporthistoricus Jurryt van de Vooren vond in 1886 de eerste notering van een in Suriname geboren voetballer in een Nederlandse wedstrijd. En samen met historicus en Stadsarchief-curator Mark Ponte vertelt hij meer over Surinaamse voetbalteams in het Amsterdam van de jaren dertig.

04/16/2023 • 15 minutes 28 seconds

Elke week bespreken we de nieuwste historische boeken met afwisselend Wim Berkelaar, Bart Funnekotter, Nadia Bouras, Sanne Frequin, Annelien de Dijn en Lotfi El Hamidi.Deze week is de beurt aan historicus Annelien de Dijn. Zij bespreekt:- De uitvinder van Miguel Bonnefoy- Een geschiedenis van de wereld in acht plagen van Jonathan Kennedy

04/16/2023 • 9 minutes 50 seconds

Twintig jaar geleden trokken Irakezen in Bagdad het standbeeld vanSaddam Hoesseinvoor het oog van de wereld omver. Althans, dat dachten we te zien.Met Laila al-Zwaini, jurist en Midden-Oosten-kenner met Irakese roots, gaan we terug naar het moment waarop journalisten samen met Amerikaanse militairen een overwinning veinsden, terwijl 'de grootste culturele misdaad van de geschiedenis' die plaatsvond op de volgende dag uit de collectieve herinnering lijkt te zijn verdwenen.

04/16/2023 • 13 minutes 12 seconds

Finlandisering werd na de Tweede Wereldoorlog een bekend diplomatiek begrip. ‘De kunst van buigen naar het oosten zonder het westen te "moonen"', zo beschreef de Finse cartoonist Kari Suomalainen het uitzonderlijke buitenlandbeleid van Finland. Enerzijds hield Finland Rusland zoveel mogelijk te vriend en anderzijds bewapende Finland zich en bevinden ze zich al decennialang in staat van militaire paraatheid.Met de toetreding tot de NAVO afgelopen dinsdag zet Finland definitief een punt achter deze, misschien wel wat paradoxale, politiek. Historicus en Europa-correspondent van NRC Clara van de Wiel bezocht het Finse grensgebied en vertelt meer.

04/09/2023 • 14 minutes 39 seconds

Elke week bespreken we de nieuwste historische boeken met afwisselend Wim Berkelaar, Bart Funnekotter, Nadia Bouras, Sanne Frequin, Annelien de Dijn en Lotfi El Hamidi.Deze week is de beurt aan historicus Bart Funnekotter. Hij bespreekt:- Europa. Een persoonlijke geschiedenis van Timothy Garton Ash- De Zenzibardriehoek. Een slavernijgeschiedenis, 1860-1900 van Martin Bossenbroek- Miep Oranje. Zoektocht naar de koerierster des doods van Richard Hoving

04/09/2023 • 11 minutes 53 seconds

Deze week is de column van Ellen Ombre.

04/09/2023 • 4 minutes 33 seconds

Als we denken aan de echte klassiekers uit de Italiaanse keuken denken we aan pizza en spaghetti carbonara. En misschien is er wel ergens vastgelegd dat parmezaanse kaas alleen maar echt is als het daadwerkelijk uit Parma komt. Maar is dat wel zo? De Italiaanse voedselhistoricus Alberto Grandi vindt van niet. Een interview met hem in de Financial Timeszorgde voor grote opschudding, meldde Italië-correspondent Rosa van Gool in de Volkskrant deze week.Net op het moment dat de Italiaanse regering de nationale keuken wil voordragen als Unesco Werelderfgoed, komt Grande met het verhaal dat het bij die klassieke keuken voor een groot deel gaat om gefabriceerde tradities. Daniela Tasca, geboren op Sicilië en gespecialiseerd in Italiaanse migratie en cultureel erfgoed is te gast om de opschudding te duiden.

04/09/2023 • 10 minutes 31 seconds

Tranen van bloed zouden er uit de ogen van een Limburgs Mariabeeldjezijn gevloeid, op een zomerse avond in 1995. Het mijnwerkersstadje Brunssum veranderde in een bedevaartsoort en er ontstond een ware cultus rond dit mirakel. 28 jaar na het huilende Mariabeeldje kwam deze week de speelfilm De man uit Romeuit, gebaseerd op de gebeurtenis uit de jaren ’90.Wat gebeurde er na het mirakel en hoe ging het Vaticaan hiermee om? Religiewetenschapper Ernst van den Hemel bekeek de film en is te gast.

04/09/2023 • 10 minutes 14 seconds

Het is piepklein, rood vanbuiten en wit vanbinnen: het zogenaamde white heart-kraaltje. Het is een van de eerste Europese massaproducten en werd eeuwenlang gebruikt als handelswaar. Hoe groeide dat kleine 16e-eeuwsekraaltje uit tot een onmisbaar product voor inheemse gemeenschappen in Noord-Amerika?Ontwerper Christien Meindertsma dook in de veelbewogen geschiedenis van de white hearts en maakte i.s.m. kunstenaar Elizabeth James-Perry en regisseur Tim van Gils een film en een bijbehorende expositie in het archeologiemuseum Allard Pierson in Amsterdam.

04/09/2023 • 12 minutes 38 seconds

Den Haag is in crisisstand sinds de monsteroverwinning van de BBB: de grootste partij in alle provincies en in alle waterschappen. De gevestigde partijen lijken zich geen raad te weten met deze tegenstander.Hadden ze wat kunnen leren van de vorige Boerenpartij? De Boerenpartij van Boer Koekoek, die in de jaren ‘60 – even - heel populair was? Luister naar deel 1 van de tweedelige radiodocumentaire: De Boerenpartij, gemaakt door Gerard Leenders (2008), hermontage door Katinka Baehr.

04/09/2023 • 36 minutes 28 seconds

Adriana, een 16-jarig meisje staat bij een tramhalte in Rotterdam. Het is het late voorjaar van 1944. Dan stapt Karl, een jonge Duitse matroos uit de tram. Zij kijkt naar hem, hij kijkt naar haar: liefde op het eerste gezicht. Adriana wordt al snel onbedoeld zwanger. Eind 1944 vertrekt ze naar de woonplaats van Karl, Bad Waldsee (Zuid-Duitsland). Daar wordt in maart 1945 hun eerste kind Heinz geboren. Adriana is dan net zeventien.Twee maanden later, als de oorlog is afgelopen, wordt ze gedwongen teruggestuurd naar Nederland. Adriana en Karl zien elkaar pas ruim twee jaar later terug en trouwen in 1947 in Bad Waldsee. Dan pas vertelt Adriana aan Karl haar grote geheim.Deze radiodocumentaire is samengesteld door Gerard Leenders en Erik Willems.Leer hier alvast dit artikel uit de VPRO-gids.

04/02/2023 • 38 minutes 39 seconds

Het wordt wel de ‘nachtwacht van textiel’ genoemd: de vrijwel intact gebleven jurkdie is opgedoken uit een 17e-eeuws scheepswrak op de bodem van de Waddenzee. De uitzonderlijke vondst van een groep Texelse hobbyduikers klinkt als de aanzet van een sprookje, maar het tegendeel is waar. De zeldzame schat leidde tot een heftig conflict tussen Texelse amateurduikers en allerlei overheidsinstanties.Texelaar Arnold van Bruggen maakte de documentaire en de podcast De Jurk en het Scheepswrak. Hij is samen met de Texelse duiker Teunis van den Bor te gast.Lees hier alvast dit artikel uit de VPRO-gids.

04/02/2023 • 14 minutes 12 seconds

Elke week bespreken we de nieuwste historische boeken met afwisselend Wim Berkelaar, Bart Funnekotter, Nadia Bouras, Sanne Frequin, Annelien de Dijn en Lotfi El Hamidi.Deze week is de beurt aan historicus en journalist Lotfi El Hamidi. Hij bespreekt:- In het spoor van Fanon. Orde, wanorde, dekolonisering van Koen Bogaert- Confronting Saddam Hussein. George W. Bush and the Invasion of Iraq van Melvyn P. Leffler

04/02/2023 • 11 minutes 53 seconds

On-Afrikaans, zo noemen politici in Oeganda homoseksualiteit. Vorige week nam het land de strengste anti-LHBTI-wet aan van het hele continent. Jezelf homo, lesbienne of transpersoon noemen kan leiden tot hoge straffen, in het ergste geval de doodstraf. En niet alleen in Oeganda, maar ook in andere Afrikaanse landen rukken de anti-LHBTI-wetten op.Anti-homowetten hebben wortels in de koloniale tijd, en kunnen indirect worden gezien als een westers importproduct, zegt antropoloog en Afrikanist Loes Oudenhuijsen. Ze is te gast.

04/02/2023 • 11 minutes 5 seconds

Het klinkt reuze futuristisch, maar over een paar jaar wordt het waarschijnlijk werkelijkheid: mijnbouw op de maan. De maan ligt vol met allerlei kostbare zaken die potentieel de grondstoffen en brandstoffen kunnen vormen van onze toekomstige economie.Dat zou je als uitstekende timing kunnen zien, nu de aarde praktisch uitgeput is. Maar schrijfster Marjolijn van Heemstra maakt zich zorgen. Het valt haar op dat er over de maan wordt gesproken als een nieuw wingewest dat gekoloniseerd moet worden. En dat koloniale denken, daar wilden we nou toch juist vanaf?Marjolijn van Heemstra schreef voor de Maand van de Filosofie een essay over de maan als nieuw koloniaal wingewest: Wat is ruimte waard, en is te gast.

04/02/2023 • 8 minutes 56 seconds

Deze week is de column van Micha Wertheim.

04/02/2023 • 4 minutes 9 seconds

Het is het ultieme spel: Tetris. Het computerspel waarin je vallende blokjes zo goed mogelijk in elkaar laat klikken wordt gezien als het eerste echt verslavende spelletje. De oorsprong ervan ligt in de Sovjet-Unie, het spel bereikte het Westen dankzij een Nederlandse man.Het verhaal van Henk Rogers wordt vertelt de speelfilm Tetris, en isvanaf 31 maart op Apple +. Klopt de film een beetje, en wat leert het verhaal van Tetris ons over de Sovjet-Unie in de jaren ’80? Historicus Ivo van de Wijdevenbekeek de film voor ons en velt zijn oordeel.

04/02/2023 • 13 minutes

Gewelddadige rellen, maffiose praktijken en de arrestatie van het voltallige bestuur van TCA. Jarenlang had Taxicentrale Amsterdam een monopolie in de hoofdstad, nadat in 2000 een taxiwet de markt liberaliseerde.Journalist Sander ’t Sas deed verslag van de taxi-oorlog, maar bleef na die turbulente periode met tal van vragen zitten. Hij maakte er een podcast over voor BNR, De Taxioorlog, en is te gast, samen met taxichauffeur Jan den Hartog.

03/26/2023 • 15 minutes 45 seconds

Jos Palm is niet alleen presentator; hij heeft ook een scherpe pen. Komende week verschijnt zijn autobiografische boek Kind van Maria en Mao, het vervolg op het eerder verschenen Moederkerk. Daarin beschrijft hij hoe hij zijn katholieke opvoeding vaarwel zei en nieuw houvast zocht bij Marx en Lenin.Daarmee vertelt hij ook het grotere verhaal over de breuk in de jaren zeventig toen God verdween uit Nederland. Op zondag 26 maart draaien de rollen even om: Jos is te gast.

03/26/2023 • 18 minutes 43 seconds

Voor deze speciale uitzending heeft OVT deze week twee columns. De eerste column is van Nelleke Noordervliet.

03/26/2023 • 4 minutes 4 seconds

Vanaf deze week bespreken we de nieuwste historische boeken met afwisselend Wim Berkelaar, Bart Funnekotter, Nadia Bouras, Sanne Frequin, Annelien de Dijn en Lotfi El Hamidi.Op zondag 26 maart is de beurt aan kunsthistoricus Sanne Frequin. Ze bespreekt:-Sluier van tijd. Het verborgen leven de kunst van Benjamin Rous-Vermeer. De schilder die de tijd stilzet van Nils Büttner-Het raadsel Vermeer. Kroniek van een schildersleven van Aart Aarsbergen-De Bentvueghels. Een berucht kunstgenootschap in Rome 1620-1720 van Liesbeth Helmus

03/26/2023 • 13 minutes 29 seconds

'Te veel godsdienst kan de ziel beschadigen', legt Anton Constandse uit aan gelovigen in de jaren dertig. Na zijn pensionering werd hij de politiek commentator van vrijdenkend Nederland voor VPRO-radio.Presentator Paul van der Gaag kijktterug op het bewogen leven van zijn grootvader Anton Constandse, bijgestaan door historicus Wim Berkelaar.

03/26/2023 • 14 minutes 51 seconds

Het lijkt met de rechtsstaat in Israël rap bergafwaarts te gaan. Deze week werd bijvoorbeeld een wet goedgekeurd die het moeilijker maakt om de premier af te zetten. Dat komt de huidige premier Benyamin Netanyahugoed uit, die de stuwende kracht achter de antidemocratische ontwikkelingen lijkt.Recent verscheen zijn autobiografie: Bibi. My Story Hoe spant Bibi Netanyahu daarin de geschiedenis voor zijn ideologische karretje? We vragen het aan Derk Walters, voormalig Israël-correspondent.

03/26/2023 • 10 minutes 58 seconds

Was het de echte Vladimir Poetin die de Oekraïense stad Marioepol bezocht? Of stuurde hij een dubbelgangernaar het hol van de leeuw? Wilde speculaties over het bezoek van de Russische bezetter circuleerden online, samen met pogingen om foto’s van de president te vergelijken en zijn gedrag te analyseren.Zit er iets in deze theorie? En zien we dit soort politieke dubbelgangers vaker in de geschiedenis? Journalist Marieke Kuypers zocht het voor ons uit en is te gast.

03/26/2023 • 10 minutes 45 seconds

Witte ruis op het scherm, een waarschuwing tegen piraterij en vooral; niet vergeten om terug te spoelen. De videotheek was decennialang een fenomeen. Achter de balie stond meestal een cinefiel die je keuze met een opgetrokken wenkbrauw aan je meegaf. De 18-plus selectie stond in de kasten achter een gordijntje.De videoband is ondanks de concurrentie van streamingsgiganten zoals Netflix nog altijd populair. Dat bleek deze week toen de Britse krant The Guardian een opleving van de Amerikaanse keten Blockbuster signaleerde. Fans van de videoband reageerden laaiend enthousiast. Wat verklaart deze nostalgie achter het videotheek tijdperk, en zou deze doorstart een kans maken? Te gast hierover is filmrecensent en video-liefhebber Dandyano Zentveld.

03/26/2023 • 9 minutes 9 seconds

Voor deze speciale uitzending heeft OVT deze week twee columns. De tweede column is van John Jansen van Gaalen.

03/26/2023 • 4 minutes 43 seconds

Wat hebben piraten met de Verlichting te maken? Alles, zo meent David Graeber. Een piratenmaatschappij op het 17e-eeuwse Madagaskar was namelijk waarschijnlijk een van de inspiratiebronnen voor filosofen als Montesquieu. Hij schreef er het boek Piratenverlichting over.Hoe waarschijnlijk is deze ogenschijnlijk vergezochte theorie? En hoe kantelt dit ons denken over de Eeuw van de Rede? Politiek filosoof Anna Blijdenstein las Graebers boek en is te gast.

03/19/2023 • 14 minutes 21 seconds

We kennen allemaal het klassieke beeld van de weduwe: zwart gewaad, gesluierd, zonder opsmuk. De sobere rouwkleding moest soms jarenlang gedragen worden. En de weduwnaar? Die had met onopvallende zwarte handschoenen en een zwarte das al snel aan zijn rouwplicht voldaan; klaar om opnieuw te trouwen. Want voor de man werd het verlies van een levenspartner gezien als ‘nieuwe vrijheid’ en voor vrouwen als ‘rampzalig statusverlies’.Vanwaar dat grote verschil? En wat leert het ons om de weduwe nader te bestuderen? Literatuurwetenschapper Mineke Schipper dook in de duistere wereld van de weduwen en is te gast over haar boek Weduwen, een nooit vertelde geschiedenis.

03/19/2023 • 11 minutes 17 seconds

Het is deze maand precies 400 jaar geleden dat ‘de Ambonse moord’ heeft plaatsgevonden. Op 9 maart 1623 werden na een kort proces op Ambon 21 mensen onthoofd, omdat ze zouden hebben samengezworen tegen het VOC-bewind aldaar. Onder hen waren tien Engelse kooplieden. Het leidde tot tientallen jaren twist tussen Engeland en de Republiek. En tot de dag van vandaag is er discussie over de toedracht. Was er werkelijk sprake van een samenzwering? En zo ja, door wie?De Amerikaanse historicus Adam Clulow schreef er een boek over dat nu in Nederlandse vertaling is verschenen. Een van de vertalers, Tristan Mostert, deed er zelf ook onderzoek naar en is te gast.

03/19/2023 • 14 minutes 57 seconds

Het blijft een absurd, bijna onbevattelijk gegeven: in Europa en Amerika is eeuwenlang jacht gemaakt op een wezen, dat simpelweg niet bestaat. De heks. Als die heksenvervolging niet zo gruwelijk dodelijk was geweest – er kwamen minstens 50 duizend mensen bij om – dan zou je er misschien nog om kunnen lachen. De afgelopen jaren heeft historicus Steije Hofhuis van de Universiteit Utrecht geprobeerd om de vraag te beantwoorden hoe het toch kan dat het waanidee van de heks mensen eeuwenlang in de greep hield. Hij promoveerde onlangs op zijn onderzoek, en is te gast.

03/19/2023 • 12 minutes 32 seconds

In onze tijd waarin we van alle gemakken zijn voorzien, kunnen we ons er moeilijk een voorstelling van maken hoe mensen leefden in de oertijd. Ze hadden geen kleding, gereedschap of andere spullen en moesten alles eigenhandig maken en bedenken: van een beker, tot een plek om te wonen.Uit nieuwsgierigheid hoe het leven 5000 jaar geleden geleefd werd, nam een groep mensen in de zomer van 1976 het initiatief tot een oertijd-experiment. Ruim een maand leefden ze als in de prehistorie.Luister naar Oermens in de polder, een radiodocumentaire van Wim Eikelboom.

03/19/2023 • 31 minutes 54 seconds

Wie had dat gedacht, anno 2023? Een klassieke bankrun.Die vond onlangs plaats bij de Silicon Valley Bank in Amerika. Een lange rij mensen dromde toen samen voor de bank, in een manmoedige poging om hun geld veilig te stellen, voordat de bank failliet zou gaan. Het deed ons denken aan taferelen uit de jaren ’30, waarin wereldwijd de ene na de andere bank omviel.Maar hoe ontstaan die bankruns eigenlijk? En hoe komt het dat mensen toch nog voor een bankgebouw in de rij gaan staan terwijl fysiek geld nauwelijks meer in omloop is? Te gast daarover is Johan de Jong, gedragseconoom aan de Erasmus Universiteit. Binnenkort promoveert hij bij de UvA op onderzoek naar bankruns.

03/19/2023 • 12 minutes 37 seconds

Deze week is de column van Sana Valiulina.

03/19/2023 • 4 minutes 7 seconds

De namen Umm Kulthum, Asmahan, Warda en Fairuz brengen vrijwel elke Arabier in vervoering. Zij groeiden op met deze diva’s als soundtrack. De gemiddelde Nederlander zeggen deze namen waarschijnlijk niets. Daar komt nu verandering in, want in het Tropenmuseum worden deze iconen geëerd in de tentoonstelling ‘Diva’s: bezieling en beleving in Arabische muziek en cinema’.De tentoonstelling geeft een kijkje in een geschiedenis van de Arabische wereld die vaak vergeten wordt: die van Nile-wood (Hollywood aan de Nijl) en het activisme van deze supersterren. Hoe ontstond deze diva-cultuur en bestaat die nog steeds? Historicus Nadia Bouras bezocht voor ons de tentoonstelling en vertelt.

03/12/2023 • 11 minutes 35 seconds

Je kan van alles van de methodes van Extinction Rebellion vinden: gerechtvaardigd, irritant, zinloos. Maar één ding is zeker: de klimaatactivisten van XR kiezen er welbewust en consequent voor om geweldloos te blijven. Zelfs als de politie ze hardhandig van de snelweg veegt, vechten ze niet terug, maar blijven ze als slappe theedoeken hangen.Die keuze voor een pacifistische aanpak komt voort uit de overtuiging dat – zoals XR stelt – het ‘de meest effectieve manier [is] om fundamentele verandering te bewerkstelligen’. Dat zou de geschiedenis van protest aantonen, zo meent XR. Maar klopt dat wel? En welke lessen kunnen activisten van nu eigenlijk uit het verleden trekken? Te gast daarover zijn historicus en journalist Teun Dominicus, en historicus Maartje Janse.

03/12/2023 • 17 minutes 42 seconds

'Trots op de boer' is er ongetwijfeld weer te lezen op de spandoeken bij de demonstratie van de agrariërs in Den Haag. Maar trots op welke boer eigenlijk? Op de eenvoudige boer uit de tijd van Ot en Sien die van het land en de dieren houdt? Het heeft er alle schijn van. Want het romantische beeld van de boer als onbedorven eerlijke sterveling, die overvraagd en gepiepeld door de machthebbers dapper voortploegt, wordt telkens ingezet. Door de agrarische sector zelf en door haar politieke vrienden als de BBB.Maar waar komt dat romantische beeld van de boer vandaan? En waarom voelen juist nu, vlak voor de verkiezingen, zoveel mensen in de provincie er zich door aangesproken. Cultuurhistoricus Gerard Rooijakkers en literatuurwetenschapper Esther Peeren zijn te gast.

03/12/2023 • 19 minutes 7 seconds

Gamers hebben er smachtend op gewacht: de nieuwe game Atomic Heart,die zich afspeelt in een gefictionaliseerde versie van de Sovjet-Uniein de jaren vijftig. Maar sinds de lancering van afgelopen maand ligt Atomic Heartonder vuur. De makers van de game hebben namelijk mogelijke banden met het Kremlin.En zo rees de vraag: is Atomic Heart nou pro-Rusland of gewoon Russisch? Historicus aan de Erasmus Universiteit Pieter van den Heede, gespecialiseerd in de geschiedenis van games, schijnt zijn licht op het computerspel.

03/12/2023 • 7 minutes 12 seconds

Terwijl ze bezig was met onderzoek naar haar eigen familiegeschiedenis, stuitte journalist Nina Siegal op de bijzondere collectie van meer dan 2100 oorlogsdagboeken die liggen opgeslagen in het archief van het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie. Ze raakte gefascineerd door deze dagboeken, waaruit een heel ander beeld van Nederland in oorlogstijd opdoemde dan uit dat ene, zo bekende, dagboek van Anne Frank.Met als resultaat, een boek waarin we de oorlog kunnen meebeleven vanuit verschillende gezichtspunten, niet ingekleurd door de kennis van nu, maar zoals die toen ervaren werd. Door NSB-ers, Joden en verzetsmensen, maar ook door een gewoon fabrieksmeisje. Nina Siegal, auteur van De Vergeten Dagboeken,is te gast.

03/12/2023 • 12 minutes 22 seconds

Deze week is de column van Abdelkader Benali.

03/12/2023 • 3 minutes 22 seconds

Duikboten, auto’s, fietsen – ze kunnen altijd sneller, beter en mooier. Dat gebeurt door ze een glad design te geven. Stroomlijnen, de stijl van snelheid, werd populair in de jaren 1930. Tegenwoordig is alles gestroomlijnd, van organisaties en processen tot gebouwen en tot strijkijzers. Welke idealenliggen er achter het wrijvingsarme ontwerp?In Design Museum Den Bosch opent op 4 maart de tentoonstelling Sneller, beter, mooier – de vormgeving van de vooruitgang over geschiedenis en toekomst van de stroomlijn. Conservator Tomas van den Heuvel vertelt over de geschiedenis van dit design van de minste weerstand.

03/05/2023 • 10 minutes 45 seconds

Tijdens een februaristorm in 1917 verging het Britse stoomschip Mendi in de Noordzee, onderweg van Zuid-Afrika naar Engeland. Aan boord 600 zwarte militairen die de Britten zouden bijstaan tijdens de Eerste Wereldoorlog. Maar twintig lichamen zijn teruggevonden, waaronder die van vijf soldaten, die terecht zijn gekomen op een begraafplaats in Noordwijk. Na de oorlog is het verhaal van de Mendi en van de zwarte soldaten, vergeten.Toen de plaatselijke historicus uit Noordwijk, Mark Sijlmans, jaren geleden de graven van de soldaten toevallig ontdekte is hij op zoek gegaan naar nazaten van de slachtoffers en naar het verhaal van de Mendi en de zwarte soldaten tijdens de Eerste Wereldoorlog.

03/05/2023 • 11 minutes 23 seconds

Deze week is de column vanEllen Ombre.

03/05/2023 • 13 minutes 49 seconds

Overal ter wereld fietst de mens, maar nergens zoveel als hier. Nederlanders peddelen massaal door hun polders, duinen, bossen en in drommen door de steden, er zijn zelfs meer fietsen dan mensen. Hoe komt dat? Is het vanwege ons vlakke land?Dat kan niet de hele verklaring zijn, want Mannheim, Londen en Parijs zijn ook plat. Toch zie je daar veel minder fietsers. En dat terwijl het rijwiel is uitgevonden door Duitsers, Engelsen en Fransen, zeg maar gerust door iedereen behalve door Nederlanders. Hoewel, de bagagedrager schijnt hier te zijn toegevoegd. Hoe dan ook, enkel in Nederland is de fiets volledig opgenomen in het dagelijks leven en totaal vergroeid met het straatmeubilair, een cultureel fenomeen waar het buitenland met verbazing naar kijkt.Maar wat is dat eigenlijk; die Nederlandse fietscultuur? Voor antwoorden reist Marten Minkema naar de Duitse geboorteplaats van de allereerste loopfiets, naar Deventer waar de Nederlandse fietsgeschiedenis is begonnen en naar Utrecht waar '

03/05/2023 • 31 minutes 13 seconds

We weten allemaal dat er nepnieuws bestaat, maar er bestaat ook nepgeschiedenis. Hardnekkige mythen – bijvoorbeeld dat de neanderthalers amper konden denken, terwijl ze meer hersencellen bezaten dan de collega sapiens op dat moment, zo wijst onderzoek uit.Maar sinds een aantal jaren vindt dit soort Fake History een bestrijder in de Fake History Hunter. Op een Engelstalig Twitter-account rekent ze met alle historische nonsens af. Ze is inmiddels vermaard op heel de wereld, maaren woont gewoon bij ons. In Nederland, in Oost Groningen. Vanuit haar boerderij, tussen haar hond, kippen en katten gaat ze het historische nepnieuws te lijf. Ze heet Jo Hedwig Teeuwisse, en ze is te gast.

03/05/2023 • 7 minutes 2 seconds

Afgelopen week besloot Tennessee als eerste Amerikaanse staat dragshows te verbieden in het openbaar of voor kinderen, én ook elke vorm van transgenderzorg voor minderjarigen. Dit alles onder het mom van kinderbescherming. De afgelopen maanden zijn er in heel Amerika van dit soort wetten ingevoerd, die vooral de rechten van transmensen inperken.En daarbij valt iets op, zo meent Looi van Kessel, die als literatuurwetenschapper aan de Universiteit Leiden gespecialiseerd is in Amerikaanse queer-literatuur. Namelijk: dezelfde retoriek die nu door voorstanders van anti-transwetten wordt gebruikt, werd in de jaren 1970 gebruikt door anti-homoactivisten. Van Kessel is te gast.

03/05/2023 • 14 minutes 25 seconds

'Wees vruchtbaar en word talrijk; bevolk de aarde en onderwerp haar; heers over de vissen van de zee, over de vogels van de lucht, en over al het gedierte dat over de grond kruipt.’ Zo staat het in het Bijbelboek Genesis. En aldus geschiedde. Want de mens werd heerser der schepping.Maar hoe kwamen wij op dat idee, en hoe veroverde het de wereld zodanig dat het een bedreiging werd voor het voortbestaan van onze soort en alles dat leeft op moeder aarde. Historicus Phillipp Blom schreef De Onderwerping. Een geschiedenis van de verhouding van de mens tot de natuur, en is te gast.

03/05/2023 • 12 minutes 36 seconds

Elke maand bespreken we de nieuwste historische boeken met afwisselend Wim Berkelaar, Bart Funnekotter en Nadia Bouras. Deze week is de beurt aan historicus Nadia Bouras. Zij bespreekt:-Geld, geloof en goede vrienden. Pieter van Eeghen en de metamorfose van Amsterdam, 1816-1889 van Laura van Hasselt-Kijk ons dansen van Leïla Slimani-Vreemdeling in eigen land. Het oorlogsdagboek van Anna Haag van Anna Haag-Alma's dochters. Een verborgen familiegeschiedenis van Jutta ChorusEén van deze boeken wordt verkozen tot Boek van de Maand - en dat kunt u winnen! Houd tijdens de uitzending onze Facebook en Twitter in de gaten.

02/26/2023 • 13 minutes 50 seconds

Hildegard van Bingen heeft van de middeleeuwse componisten een van de grootste repertoires die we nu nog kennen. En dat is niet eens het meest opvallende aan deze vrouw uit 1098. Ze is namelijk een van de weinige vrouwen die in de katholieke kerkgeschiedenis een soort theologenstatus kreeg. Ze schreef over haar visioenen, over geneeskrachtige planten en... over seks.Dit weekend is haar muziek te horen in Utrecht en Amsterdam op de Hildegarddagen. Over deze homo universalis (v) vertelt middeleeuwse-literatuurwetenschapper Dinah Wouterse, die promoveerde op het werk van Hildegard van Bingen.

02/26/2023 • 9 minutes 8 seconds

De bestorming van de Nationale Assemblee in Paramaribo was afgelopen week groot nieuws. Want de angst is dat Suriname zich in chaos stort, die eerder te zien was in Amerika en Brazilië. Alle aandacht, kortom, dreigt uit te gaan naar de rellen en de plunderingen.Maar het protest tegen de regering Santokhi en eerdere regeringen die corruptie noch economische problemen weten aan te pakken is al veel ouder. Het begon met een paar jongeren die protesteerden tegen de zogenoemde ‘oude politiek’. Journalist Ferayed Hok maakte het allemaal in Suriname mee. De situatie in het land, zegt hij, kun je niet los zien van de lange koloniale geschiedenis. Hij komt praten over de problemen van nu, het protest en de koloniale erfenis.

02/26/2023 • 13 minutes 56 seconds

Deze week is de column vanNelleke Noordervliet.

02/26/2023 • 3 minutes 31 seconds

In 1987 wordt de president van Burkina Faso, Thomas Sankara, vermoord. Hij staat dan al bekend als de ‘Che van Afrika'. Na zijn dood op 37-jarige leeftijd krijgt hij een ware heldenstatus. Waarom klinkt in Afrika nog altijd de roep om een leider als Sankara?Sankara regeerde van 1983 tot 1987. Hij pakte corruptie aan, pleitte voor vrouwenemancipatie en hij nam maatregelen ter bestrijding van armoede en werkeloosheid. Zijn regime leek in de korte tijd die het had, vruchten af te werpen. Maar in hoeverre klopt dit bijna Messianistische beeld van Sankara? Hij kwam via een staatsgreep aan de macht en onder zijn regime zijn ook mensen verbannen.In Sankara, de Che van Afrika onderzoekt radiomaker Jan Maarten Deurvorst de populariteit van Sankara. Dit is een verkorte versie van de documentaire die Jan Maarten Deurvorst maakte voor de podcast DOCS.

02/26/2023 • 37 minutes 19 seconds

Ze was Joods, wit, maar ook afwisselend heteroseksueel, lesbisch, socialist, antifascist en antiracist.Rosey Poolontsnapt op het nippertje aan deportatie vanuit Westerbork en wijdt haar leven aan de strijd tegen discriminatie en racisme. Vrijwel alle grote gebeurtenissen uit de twintigste eeuwen passeren de revue in het bewogen leven van de van oorsprong Amsterdamse.Maar haar verhaal lijkt door de mazen van het herinneringsnet te zijn gegleden. Daar komt verandering in, dankzij het onderzoek van historicus Lonneke Geerlings, die De vele levens van Rosey Pool schreef, dat recent verscheen. De auteur is te gast.

02/26/2023 • 10 minutes 49 seconds

Zuid-Korea was in 1953, na de Korea-oorlog, het armste land ter wereld. Armer nog dan Noord-Korea en Biafra. Nu, 70 jaar later, is het detiende economievan de wereld. Een welvarende democratie met een bloeiend cultuurleven. Een ongeëvenaarde prestatie voor zo’n klein geïsoleerd gelegen land. Toch weten we er maar heel weinig van, veel minder dan over andere Aziatische landen als China, Japan of Indonesië.Koreakenner Remco Breuker probeert daar nu verandering in te brengen. Eerder richtte hij zich vooral op Noord-Korea. Nu schreef hij een boek over de wonderbaarlijke grote sprong voorwaarts, van ontwikkelingsland tot economische grootmacht, die Zuid-Korea wist te maken, getiteld: De Koreaanse golf. Een boek waarin hij ook afrekent met het oriëntalistische beeld dat we hier van dat land hebben.

02/26/2023 • 13 minutes 7 seconds

Toen de oorlog in Oekraine een jaar geleden begon, was er bij velen een hoop dat de ‘gewone Rus’in opstand zou komen tegen de autoritaire Poetin, die zijn broedervolk zonder goede reden aanviel. De realiteit bleek anders. Veel Russen, ook zij die helemaal geen fan van Poetin waren, bleken achter de oorlog te staan. Hoe kan dat?Historicus Ivo van de Wijdeven betoogt dat dit komt door ‘de macht van het verleden’. Poetins narratief van Rusland als slachtoffer van het agressieve Westen valt op een bodem van Russische verontwaardiging. ‘Poetin gaf de Russen hun trots terug, maar infecteerde die met rancune,’ aldus de historicus die te gast is.

02/19/2023 • 18 minutes 2 seconds

Wie de Russische oorlog in Oekraïne aan den lijve meemaakte is NOS-verslaggever Gert-Jan Dennekamp. Hij begon als correspondent in 1992 in Moskou en deed het afgelopen jaar dapper verslag van de oorlog in Oekraïne.We spreken hem over zijn ervaringen als correspondent in de afgelopen 10 jaar in Oekraïne. Was hij net zo verrast als de rest van de wereld op 24 februari 2022, of zag hij iets dat het westen nog niet zag?

02/19/2023 • 10 minutes 16 seconds

Dat we in het Westen vorig jaar verrast werden door de Russische invasie van Oekraïne, dat is nogal een understatement. Bijna geen enkele politicoloog, geopolitiek analist of Ruslandkundige zag het aankomen. Maar wat zo mogelijk nog meer verraste: dat Oekraïne bereid was om te vechten voor haar vrijheid. Hoe komt het eigenlijk dat we niet alleen het Russische gevaar hebben onderschat, maar ook de kracht van het Oekraïense verzet?Volgens de Oekraïense politicoloog Olga Burlyuk, werkzaam aan de Universiteit van Amsterdam, komt die onderschatting voort uit een ‘historische blinde vlek’ voor hoe Oekraïne zich sinds het uiteenvallen van de Sovjet-Unie heeft ontwikkeld, én het feit dat het Westen onbewust is gaan geloven in veel Russische propaganda over Oekraïne. Ze is te gast.

02/19/2023 • 14 minutes 51 seconds

Deze week is de column van Sana Valiulina.

02/19/2023 • 4 minutes 14 seconds

Tien jaar geleden besluit fotograaf Karine Zenja Versluis op zoek te gaan naar haar Oekraïense familiegeschiedenis. Ze weet dat haar oma in de de stad Debaltsevo* in de Donbas was opgegroeid. En dat ze via Duitsland naar Nederland was gekomen. Maar waarom en onder welke omstandigheden? En hoe had haar leven eruitgezien in Oekraïne? Karine staat op het punt naar Debaltsevo te vertrekken. Maar dan breekt de oorlog uit.Een documentaire van Laura Stek over een zoektocht waarin alles anders liep dan verwacht. Met Karine Zenja Versluis en oud-profvoetballer Evgeniy Levchenko, geboren in de Donbas.*Hier wordt de Russische spelling voor Debaltsevo gebruikt, want zo noemde Karines grootmoeder het. In het Oekraïens wordt het gespeld als Debaltseve.

02/19/2023 • 38 minutes 7 seconds

Tot 24 februari verleden jaar hield bijna niemand in het Westen het voor mogelijk dat Rusland daadwerkelijk Oekraïne zou binnenvallen. Waarschuwingen uit welingelichte Amerikaanse inlichtingen- of Russische oppositionele kringen werden genegeerd. Een klassieke landoorlog op ons continent behoorde na de val van de Muur en de Joegoslavische oorlogen immers voorgoed tot het verleden.Maar waar kwam die partiële blindheid, om niet te zeggen, dat wensdenken vandaan? Volgens Duitslandkenner Hanco Jürgens is West-Europa aan het ontwaken uit de vredesdroom die de posthistorische tijd van na 1990 kenmerkte. De historicus is te gast.

02/19/2023 • 13 minutes 11 seconds

Duizenden Hongaarse kinderen kwamen na de Eerste Wereldoorlog met de trein naar Nederland en België om hier in gastgezinnen aan te sterken. Een unieke hulpactie. Nadat Hongarije aan de verliezende kant van de oorlog was beland, was het land namelijk totaal geïsoleerd binnen Europa geraakt. Niemand wilde helpen, toen een hongersnood uitbrak. Alleen Nederland en België hielpen, toen ze in 1920 een hulpactie opzetten: de kindertreinenactie, die officieel tot 1927 zou voortduren.Het was eigenlijk de bedoeling dat de kinderen tijdelijk bleven, maar sommige van hen bleven voor altijd in Nederland en België. Voordat deze Hongaarse kinderen hun plek vonden in hun nieuwe land, hadden ze nog een lange weg te gaan. Hoe verging het hen? Tegen welke obstakels liepen zij aan? De families van de Hongaarse kinderen uit de trein vertellen hun verhaal in deze documentaire van Marian van der Pluijm.Wil je meer weten over de Hongaarse kindertreinen? In juni komt de tentoonstelling ‘Hoop’ naar het Van

02/12/2023 • 37 minutes 28 seconds

Nederland levert ten minste 100 Leopard-tanksaan Oekraïne. De verwachtingen van wat die tanks kunnen betekenen in de Oekraïne-oorlogzijn groot – er wordt gehoopt en gedacht dat ze misschien wel Oekraïne kunnen bevrijden van de Russen. Maar wat weinigen weten, is dat er een fascinerende geschiedenis schuilt achter die zo felbegeerde Leopard-tanks.Historicus en journalist David de Jong schreef erover voor FD, en is te gast vanuit München, de geboortestad van de Leopard-tank.

02/12/2023 • 9 minutes 30 seconds

Als het over misdaden in het koloniale verleden in Indië gaat, dan gaat het meestal over die van Jan Pieterszoon Coen en de uitroeiing van de bevolking op de Banda-eilanden in 1621 of over de massale standrechtelijke executies door Kapitein Westerling en zijn Speciale Troepen tijden de Indonesische onafhankelijkheidsstrijd.Maar het gaat nooit over de uitroeiing van de Chinese bevolking van Batavia in 1740, waarbij ongeveer 10.000 Chinezen het leven lieten. Een genocide vergelijkbaar met Srebrenica waar de wereld destijds schande van sprak. Over dit vergeten bloedbad is nu het boek De Chinezenmoord verschenen en de schrijver, sinoloog en historicus Leonard Blussé, is te gast.

02/12/2023 • 13 minutes 52 seconds

Dat sommige politici een nostalgisch verlangen koesteren naar de jaren ’50, dat is vrij bekend. Maar het kan veel extremer. Zo bestaat er in Nederland een christelijke actiegroep, die het liefst terug wil naar de tijd van voor de Reformatie en Verlichting. Die groep, ‘Civitas Christiana’, kent u wellicht niet van naam. Maar hun acties zeker wel: zo ontketenden ze deze week een ware mediastorm, door kinderboekenschrijver Pim Lammers ervan te beschuldigen dat hij een ‘pedofilie-activist’is.Wie is deze groep eigenlijk? En hoe staat hun radicale visie op de geschiedenis in verband met de talrijke mediarelletjes die ze schoppen? Religiewetenschapper Ernst van den Hemel is daarover te gast.

02/12/2023 • 12 minutes 50 seconds

Het schilderij Amandelbloesem van Vincent van Gogh hing gewoon boven de bank bij opa, herinnert Willem van Gogh zich. Dat honderden werken door de familie samen bewaard zijn en in het Van Gogh Museum terechtkwamen is niet vanzelfsprekend.Dat verhaal vertelt de tentoonstelling Kiezen voor Vincent. Portret van een familiegeschiedenis die sinds afgelopen vrijdag in het Van Gogh Museum te zien is. Willem van Gogh is ambassadeur van het museum en is te gast.

02/12/2023 • 11 minutes 48 seconds

Hij moest als verslaggever van ramp naar ramp en van oorlog naar oorlog. Het leek alsof hij een ‘wanhoopscorrespondent’was, van een continent dat in het Westen vaak niet anders dan als 'verloren' werd gezien.‘De witte wereld ziet Afrika nog steeds als een probleemgebied’, zegt Koert Lindijer. Hij schreef Een wolkenkrabber op de savanne. Veertig jaar correspondentschap in Afrika. De auteur is te gast.

02/12/2023 • 12 minutes 45 seconds

De column is deze week van John Jansen van Galen.

02/05/2023 • 3 minutes 58 seconds

Is het tijd voor een geurenmuseum? Niets brengt het verleden zo dichtbij als de neus. 'Geurlandschappen' zijn steeds beter na te maken, van de Slag bij Waterloo - met buskruit, angstzweet en de eau de cologne van Napoleon - tot de straten van Amsterdam rond 1900 - met paardenvijgen, Boldoot en grachtenstank.Sommige geuren zijn nog niet weg, maar wel ernstig bedreigd. Bijvoorbeeld die van de fabrieken langs de Zaan voor zetmeel, biscuit en chocolade, die je steeds minder ruikt vanwege strengere regelgeving. Een groep Zaankanters wil nu een plaatselijk geurenmuseum oprichten, zodat hun jeugdherinneringen niet vervliegen.In De geur van geschiedenis onderzoekt documentairemaker Marten Minkema de mogelijkheden voor dit soort musea. Dit is een verkorte versie van de documentaire die Minkema maakte voor de podcast DOCS.

02/05/2023 • 36 minutes 49 seconds

Elke maand bespreken we de nieuwste historische boeken met afwisselend Wim Berkelaar, Bart Funnekotter en Nadia Bouras.Ditmaal is het de beurt aan historicus Wim Berkelaar. Hij bespreekt:-De marxistische erfenis van het Aggiornamento. Socialistische Uitgeverij Nijmegen 1969–1983 vanCees Willemsen-Heersende verwachtingen. Romeins keizerschap in een veranderende samenleving van Olivier Hekster-Storm op den Staat! Arnold Meijer (1905-1965) van Andre van Noort-Vrijheid en duisternis. Hoe Dialectiek van de Verlichting het boek van de eeuw werd van Martin MiddelmeierEén van deze boeken wordt verkozen tot Boek van de Maand - en dat kunt u winnen! Houd tijdens de uitzending onze Facebook of Twitter in de gaten.

02/05/2023 • 13 minutes 49 seconds

'Gansch het raderwerk staat stil,als uw machtige arm het wil',zo klonk het bij de fameuze spoorwegstaking in 1903. Ruim een eeuw later wordt in ons land weer gestaakt. Volgende week ligt namelijk het streekvervoer plat, want de bonden en de werkgevers komen er in overleg niet uit. Keren oude tijden terug en wordt Nederland net als in dejaren zeventigstraks weer overspoeld door stakingsgolven?Te gast is Rosa Kösters, historica verbonden aan het IISG, Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis, die alles van staken weet.

02/05/2023 • 14 minutes 31 seconds

In 2021 werd de mensenrechtenorganisatie Memorial in Rusland verboden. Vorige week gebeurde hetzelfde met de Moskou Helsinki Groep en deze week werd het Sacharov-centrum uit het gebouw gezet waar ze gehuisvest zijn. Van de erfenis van dissidenten uit de Sovjettijd blijft steeds minder over. Zijn we weer terug bij af? Is het in Rusland weer even slecht met de vrijheid gesteld als in de tijd van de Sovjet-Unie? En is het boek De Goelag Archipelvan Sacharov weer actueel?Daarover Ruslandkenner Hella Rottenberg, van wie onlangs het boek 'Z - hoe Poetin Rusland weer groot wilde maken' verscheen.

02/05/2023 • 12 minutes 2 seconds

De beelden van een heupwiegende Maxima en een meehobbelende Willem Alexander op bezoek in het Caribisch gebied staan inmiddels bij iedereen op het netvlies. Op de eerste dag van hun 14-daagse bezoek gingen het koninklijk echtpaar en de kroonprinses ook kijken bij zogenoemde slavenhuisjesop Bonaire.Wat is het verhaal achter deze schijnbaar keurige huisjes, die bijna in een vakantiepark zouden kunnen staan? We spreken Bòi Antoin, die de koninklijke familie afgelopen zaterdag heeft rondgeleid.

02/05/2023 • 7 minutes 18 seconds

Het is Couperus-jaar! 100 jaar geleden stierf de dandy van de Nederlandse literatuur. En aandacht komt hij niet tekort, nu een gedurfde tentoonstelling in het Haagse Louis Couperus Museum zich afvraagt of de schrijver non-binairwas.Onze columnist en schrijver Abdelkader Benaliwil de aandacht vestigen op een andere onderbelichte kant van de schrijver: Couperus' bewondering voor de islamitische cultuur, te lezen in de ten onrechte vergeten roman De ongelukkige,aldus Benali. Op 30 maart geeft hij hierover een lezing bij Platform C in Amstelveen.

02/05/2023 • 13 minutes 46 seconds

Zoals Gabriella Adèr zijn er in Nederland nog veel meertweede, derde en inmiddels zelfs vierde generatie gastarbeiders. Welke invloed heeft de migratie nu nog op hen? En is dat iets vervelends of levert die achtergrond juist iets extra’s op?In deze aflevering onderzoekt Gabriella welke impact de migratie van haar moeder nog heeft in haar eigen leven, maar ook in dat van haar zussen en nichten. Ze ontdekt dat de zwaarte, die ze in haar familie voelt, meer is dan alleen de migratie.InDe verschrikkelijk mooie migratie (en alles wat erna kwam)gaat Gabriella in vier afleveringen op zoek naar hetmigratieverhaal van haar familie. Deze serie van OVT is elke week te horen in Het Spoor Terug op NPO Radio 1, en ook in de podcast vanDe verschrikkelijk mooie migratie. Alle info vind je opwww.vpro.nl/deverschrikkelijkmooiemigratie.

01/29/2023 • 33 minutes 56 seconds

De Nederlandse geschiedschrijving is extreem hollandocentrisch vinden Bas StemanenRené Arendsen, beter bekend als ‘de Ridders van Gelre’. Voor Omroep Gelderland vertellen zij al jaren over de geschiedenis van Gelre. Want als het aan hen ligt mogen Gelderlanders zich wel wat bewuster worden van hun verleden.Daarom stelden de twee ridders een expositie samen in het Stadsmuseum Harderwijk: Het verloren Hertogdom. Alles over de geschiedenis van Gelderland komt voorbij: van de Prehistorie tot de Koude Oorlog. Ridders Bas en René zijn te gast.

01/29/2023 • 15 minutes 6 seconds

Duurzaamheid is een toverwoord tegenwoordig, in een tijd dat we ons er steeds meer bewust van zijn dat we onze planeet niet onbeperkt kunnen exploiteren, en dat we rekening moeten houden met milieu en klimaat. Een bewustzijn dat tegelijkertijd botst met economische belangen, zoals die van de boeren, die zich de afgelopen jaren fel verzetten tegen de verduurzaming van hun bedrijfstak. Toch was Nederland nog niet zo heel lang geleden voorloper op dit terrein. Zo valt te lezen in het pas uitgekomen themanummer van het historische vaktijdschrift BMGN, dat gaat over de geschiedenis van ‘duurzaamheid’ in Nederland enBelgië.Het nummer is samengesteld door Peter van Dam, historicus aan de UVA gespecialiseerd in de geschiedenis van milieu en maatschappij. Hij is te gast.

01/29/2023 • 13 minutes 10 seconds

Als je hoort van de Russische bombardementen op Oekraïense kinderziekenhuizen, flats, of speeltuinen, dan ben je al snel geneigd te denken: zulke aanvallen op burgers, die kunnen enkel het werk zijn van een gek - een maniakale, haatdragende man.Maar de politicoloog Simon van Teutem verzet zich tegen dat idee. Hij noemt het zelfs ‘intellectuele gemakzucht.’ In een stuk voor de Groene Amsterdammer schreef hij dat de geschiedenis ons leert dat er wel degelijk een logica schuilgaat achter misdadentegen de menselijkheid- en dat het belangrijk is om die gruwelijke logica goed te kennen. Hij is te gast.

01/29/2023 • 12 minutes 9 seconds

De column is deze week van Abdelkader Benali.

01/29/2023 • 4 minutes 4 seconds

Bijna een kwart van de Nederlanders onder de veertig zou twijfelen aan het bestaan van de Holocaust, en een klein deel, zo’n zes procent, zou geloven dat de Holocaust een mythe is. Zo wijst een onderzoek van de Joodse organisatie Claims Conference uit. Het zijn verontrustende cijfers die, als ze kloppen, de vraag doen rijzen: hoe komt dit? Is het onwetendheid dat jongere Nederlanders doet twijfelen aan de Holocaust of is er sprake van Holocaust-ontkenning? En komt dit door een gebrek aan degelijk geschiedenisonderwijs?Te gast zijn Andere Tijden-presentator en historica Astrid Sy, verbonden aan het Nationaal Holocaust Museum en Marc van Berkel, docent aan de lerarenopleiding geschiedenis van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, die al eerder onderzoek deed naar de kennis over de holocaust.

01/29/2023 • 18 minutes 14 seconds

De column is deze week van Micha Wertheim.

01/22/2023 • 3 minutes 34 seconds

Er komt in Nederland een monument voor 'troostmeisjes', oftewel: vrouwen die in de Tweede Wereldoorlog door de Japanse bezetter werden gedwongen tot seks met Japanse militairen. En dat mag ruim driekwart eeuw na de seksuele uitbuiting van dikwijls jonge meisjes en vrouwen bijzonder genoemd worden. Temeer ook omdat waar elders dergelijke monumenten verschijnen dat dikwijls spanningen oproept met Japan, dat graag een schoon oorlogsverleden veinst.Te gast is initiatiefnemerGriselda Molemans. Ze schreef over de troostmeisjes het boekLevenslang oorlog. Ze komt praten over de moeizame Japanse omgang met dit pijnlijke verleden en de kansen op erkenning van een te lang weggestopte en ontkende geschiedenis.

01/22/2023 • 14 minutes 14 seconds

Gabriella Adèr ging bijna elke zomer naar Sicilië, waar ze logeerde in het ouderlijk huis van haar moeder. De zomers in het dorp, in het huis, voelen vertrouwd, maar tegelijkertijd ook beladen. Waar komt dit gevoel vandaan? Heeft het iets met de migratie te maken?In deze aflevering onderzoekt Gabriella in het Siciliaanse dorp van haar familie welke ontwrichting de migratie met zich heeft meegebracht. Niet alleen voor het vertrekkende gezin, maar ook voor de achterblijvers. Welke sporen zijn daar in het dorp nog van te vinden?InDe verschrikkelijk mooie migratie (en alles wat erna kwam)gaat Gabriella in vier afleveringen op zoek naar hetmigratieverhaal van haar familie. Deze serie van OVT is elke week te horen in Het Spoor Terug op NPO Radio 1, en ook in de podcast vanDe verschrikkelijk mooie migratie. Alle info vind je opwww.vpro.nl/deverschrikkelijkmooiemigratie.

01/22/2023 • 35 minutes 20 seconds

De opiatencrisis richt in de Verenigde Staten een ongekende ravage aan: de hoeveelheid overdosis-doden blijft maar stijgen. En die crisis is te herleiden naar de steenrijke Sackler-familie, volgens fotografe Nan Goldin. Dezelfde musea die haar werk tentoonstellen, nemen miljoenen aan van de oxycodonfamilie. In de documentaire All the Beauty and the Bloodsheddie nu in de bioscoop te zien is, volgt filmmaker Laura Poitras Goldins strijd en vervlecht het met haar onstuimige levensverhaal.Tracy Metz, Amerikaans journalist en directeur van het John Adams Institute bekijkt voor ons de film en vertelt over 'al het moois en al het bloedvergieten'.

01/22/2023 • 13 minutes 45 seconds

De beruchte Russische‘Wagnergroep’ heeft onlangs de verovering op de zoutmijn van Soledaruitgeroepen; de grooste zoutmijn van Europa. Het zou een enorme strategische overwinning zijn, vanwege het eindeloze ondergrondse gangenstelsel en de voorraad oude wapens uit de Sovjettijd die er nog zou liggen.Hoe belangrijk is deze overwinning nu voor het verloop van de oorlog? En wat was het belang van de zoutmijn in de langere geschiedenis van Oekraine en Rusland?HistoricusIvo van de Wijdevenis te gast.Bekijk hier de zoutmijn online:https://travelbox.in.ua/soledar-salt-mine/

01/22/2023 • 11 minutes 50 seconds

Elke maand bespreken we de nieuwste historische boeken met afwisselend Wim Berkelaar, Bart Funnekotter en Nadia Bouras.Ditmaal is de beurt aan historicusBart Funnekotter. Hij bespreekt:-Rusland – Revolutie en burgeroorlog 1917-1921,Antony Beevor-Bernhards oorlog – Het leven van een prins in ballingschap,Dik van der Meulen-Vluchtelingenrepubliek – Een migratiegeschiedenis vanNederland,David de Boer en Geert Janssen (red.)-Duitsland 1923 – Het jaar van de afgrond,Volker UllrichEén van deze boeken wordt verkozen totBoek van de Maand- en dat kunt u winnen! Houd tijdens de uitzending onzeFacebookpaginain de gaten

01/22/2023 • 12 minutes 19 seconds

Het is bijna 70 jaar geleden dat een zware noordwesterstorm delen van Zeeland, Zuid-Holland en Noord-Brabant onder water zette. Sinds deWatersnoodramp was Zeeland nooit meer hetzelfde. Paarden werden vervangen door tractoren en toeristen vonden hun weg naar de Zeeuwse kust. Het voorheen geïsoleerde Zeeland veranderde in een rap tempo.InEen nieuwe tijdschrijftCorine Nijenhuisover Zeeland na de ramp. Ze is zondag te gast over haar boek.

01/22/2023 • 10 minutes 34 seconds

De Siciliaanse familieleden van Gabriella Adèr vinden al snel hun weg in Rotterdam, waar ze belanden in een biotoop van Italiaanse migranten. Het zijn jaren van nieuwe vrienden, feestjes in het Italiaanse centrum en optredens van Italiaanse bands in de Rotterdamse disco.Toch brengt de migratie ook spanningen in het gezinmet zichmee: tussen de ouders en de kinderen, maarook tussen de kinderen onderling. Gabriella zoekt uit waar die spanningen vandaan komen en waarom ze ruimveertig jaar later zorgden voor een breuk in het gezin.InDe verschrikkelijk mooie migratie (en alles wat erna kwam)gaat Gabriella in vier afleveringen op zoek naar hetmigratieverhaal van haar familie. Deze serie van OVT is elke week te horen in Het Spoor Terug op NPO Radio 1, en ook in de podcast vanDe verschrikkelijk mooie migratie. Alle info vind je opwww.vpro.nl/deverschrikkelijkmooiemigratie.

01/15/2023 • 36 minutes 24 seconds

‘Met een zuiver geweten erken ik vandaag de dag, als staatshoofd, dat er ernstige mensenrechtenschendingen hebben plaatsgevonden op meerdere momenten.’ Zo sprak Joko Widodo deze week op de Indonesische televisie. De president verwees naar meerdere misdaden onder het bewind van Soeharto, maar doelde vooral op de massamoord op een half miljoen vermeende communistische rebellen tussen 1965 en 1966.Maar hoe zat het met die massamoord, wat was de rol van de staat, en waarom juist nu deze spijtbetuiging? Historicus en Indonesië-kennerRemco Rabenis te gast.

01/15/2023 • 15 minutes 14 seconds

‘Dada: de schrik van den clubfauteuil-bourgeois, van den kunstcritikus, van den artist, van den konijnenfokker, van den hottentot, – van wien al niet.’ Zo begon Theo van Doesburg zijn beschouwing van het dadaïsme, waarmee hij zijn dada-soirees opende. Het is 100 jaar geleden dat er in Nederland een ware ‘dada-veldtocht’ plaatsvond.In het ABC Architectuurcentrum in Haarlem is nu de expositieDada te kijkte zien, die de soiree in Haarlem, een eeuw geleden, als uitgangspunt neemt. Kunsthistoricus en Dada-kennerAriel Alvarezis te gast.

01/15/2023 • 14 minutes 35 seconds

'Gott hat die Lausitz geschaffen, aber der Teufel die Kohle darunter', zo gaat een oud gezegde onder de Sorben, een volk uit de Duitse streek Lausitz. De streek Lausitz is een van de uitgestrekte gebieden in Duitsland die voor altijd verminkt zijn door de bruinkoolwinning, waarvoor bossen, bergen en honderden dorpen hebben moeten wijken. Nu lijkt het laatste dorp in Duitsland plaats te moeten maken voor een bruinkolenmijn.Maar waarom is Duitsland al meer dan een eeuw bereid om de eigenHeimatte verminken voor de kool? En welke prijs hebben Duitsers daarvoor moeten betalen? De Duitse journalist en historicaAnnette Birschelis te gast.

01/15/2023 • 12 minutes 5 seconds

De column is deze week van Nelleke Noordervliet.

01/15/2023 • 3 minutes 27 seconds

Wie op 1 juli naar een Keti Koti-viering gaat, die zal daar tal van kotomisi kunnen bewonderen: Surinaamse vrouwen in meestal felgekleurde feestelijke kleding, met een wijd uitstaande rok, een kort jasje en een doek die kunstig om het hoofd gevouwen is – en op wonderbaarlijke wijze de zwaartekracht lijkt te tarten. Die kleding wordt koto genoemd, of ook wel gomaweri: gesteven kleding.De antropologe en kostuummakerElla Broek, de koto-deskundigeJane Stjeward Schuberten de fotograafMichelle Piergoelammaakten een boek over deze unieke cultuurvorm,Goma Werigetiteld. Ella en Jane zijn zondag te gast.

01/15/2023 • 19 minutes 35 seconds

De column is deze week van Sana Valiulina.

01/08/2023 • 3 minutes 52 seconds

De Spanjaarden gingen woest tekeer tegen burgers op 16 november 1572, de dag die de geschiedenis in zou gaan als de ‘Wrede moord op Zutphen’. Niks zou gespaard zijn gebleven. Jarenlang werd dit verhaal over het Bloedbad van Zutphen als de waarheid gezien, en ook nu is het een bekende gebeurtenis uit de Tachtigjarige Oorlog.Maar heeft het bloedbad wel plaatsgevonden? En zo niet: wat zegt dat over onze herinneringscultuur? Historicus Johan Visser onderzocht het voor zijn scriptie en schreef er een boek over getiteld: Zutphen 1572 – De geschiedenis van een bloedbad.Hij is te gast.

01/08/2023 • 14 minutes 9 seconds

Podcastmaker Gabriella Adèr herinnert zich haar moeders familie als een warme, hechte familie, maar na een conflict is er iets veranderd. Ze beseft dat ze altijd een kleine, donkere wolk boven haar familie heeft gevoeld. In de eerste aflevering van de podcast Deverschrikkelijk mooie migratieduikt ze daarom in de oorsprong van de ruzie, die te vinden is in de migratie naar Nederland in 1969. Hoe zag die migratie eruit? En waar kwam de familie terecht?In De verschrikkelijk mooie migratie (en alles wat erna kwam) gaat Gabriella in vier afleveringen op zoek naar het migratieverhaal van haar familie. Deze serie van OVT is elke week te horen in Het Spoor Terug op NPO Radio 1, en ook in de podcast van De verschrikkelijk mooie migratie. Alle info vind je op www.vpro.nl/deverschrikkelijkmooiemigratie.

01/08/2023 • 38 minutes 3 seconds

Het begon toen hij een eigen huis in Amsterdam kocht: alle ruimte kon hij naar zijn eigen hand zetten. En langzaam maar zeker vulde de ruimte zich met een almaar uitdijende verzameling van historische objecten: prehistorische bijltjes, art-deco likeurflesjes, historische foto’s van dode lichamen en nog veel meer.De buitenstaander ziet op het eerste gezicht de samenhang niet, maar acteur en schrijver Ramsey Nasr kan zijn collectie feilloos aan elkaar verbinden. In de nieuwe tv-serie ‘Dr. Nasrs Wunderkammer’ gaat hij op zoek naar de verhalen achter zijn objecten. Met Nasr praten we over zijn verzameldrang en deze serie, die vanaf 11 januari op NPO 2 te zien is.

01/08/2023 • 18 minutes 7 seconds

Eind november werden de BVD-dossiers van maar liefst 71.000 personen overgedragen aan het Nationaal Archief. Het gaat om dossiers uit de periode 1946-1998. Geïnteresseerden kunnen sinds die overdracht de catalogus raadplegen en een verzoek om inzage indienen. Succes is daarbij niet gegarandeerd, omdat veel van de dossiers nog maar heel beperkt toegankelijk zijn.Nico en Nancy Jouwe deden een verzoek ter inzage van het dossier van hun vader, Papoea-leiderNicolaas Jouwe, die na de Indonesische machtsovername in 1963 in ballingschap in Nederland terecht kwam. Hij werd – naar nu blijkt – nauwlettend door de BVD in de gaten werd gehouden. Nico en Nancy vertellen over het dossier van hun vader.

01/08/2023 • 16 minutes 8 seconds

Hij liep met Hitler en Himmler in nazi-optochten, bezocht Mussolini en bleek een sleutelfiguur in het extreemrechtse verzet tegen de democratie. Op z’n minst ‘een collaborateur’ te noemen, vindt historicus Stephan Malinowski. We hebben het over kroonprinsWilhelm van Pruisen.Over hem, zijn vader, keizer Wilhelm II, zijn familie en hun steun aan het Hitler-regime gaat het nieuwste boek van Malinowski, getiteld: De adel en de nazi’s. De collaboratie van de Duitse keizerlijke familie. Duisland-kenner Hanco Jürgens komt het boek bespreken.

01/08/2023 • 13 minutes 36 seconds

De column is deze week van Sana Valiulina.

12/25/2022 • 4 minutes 26 seconds

Een documentaire van David de Boer en Mathijs Deen1572, dit jaar 450 jaar geleden, namen de geuzen Den Briel in. De ene stad na de andere koos daarop de kant van de opstand tegen Spanje. Katholieke geestelijken voelden zich onveilig. Velen vluchtten het land uit, of naar Amsterdam, de stad die nog steeds de kant van de opstand niet gekozen had. Een van die geestelijken was de augustijner monnik Wouter Jacobsz. Hij zocht zijn toevlucht in Amsterdam en hield daar een dagboek bij, waarin hij een beeld schetst van een overvolle stad vol wanhopige vluchtelingen.Mathijs Deen maakte in samenwerking met historicus David de Boer, mede-auteur van De vluchtelingenrepubliek de radiodocumentaire 'Op de vlucht voor de geuzen'. Met de stem van Frits Lambrechts als Wouter Jacobsz.

12/25/2022 • 33 minutes 4 seconds

Sinds Elon Musk er de baas is, volgt bij Twitter de ene rel na de andere: accounts van journalisten worden verwijderd en even later weer teruggeplaatst, oud-president Trump mag terugkomen, en wat wel en niet is toegestaan op het sociale mediaplatform is volkomen onduidelijk. Voorlopig dieptepunt is de deze week de door Musk gehoudenpeilingover zijn toekomst. 58 procent van de Twittergemeenschap zegt dat hij beter kan vertrekken; een uitslag die hij in twijfel trekt.Maar hoe is het zo ver kunnen komen bij het sociale mediaplatform met wereldwijd 217 miljoen gebruikers? ‘Het begon ooit met een klein groepje idealisten’, weet internetpionier Marleen Stikker. De directeur en oprichter van het Waag-future-lab, en Professor of Practice bij de Hogeschool van Amsterdam is te gast.

12/25/2022 • 13 minutes 40 seconds

In de laatste uitzending van het jaar houdt OVT traditioneel een eigenrequiem.Eenin memoriam voor mensen die ons afgelopen jaar ontvallen zijn. Niet de allerbekendste die al volop aandacht kregen, zoals koningin Elizabeth of vader Abraham, maar wat minder bekende personen, uitgekozen door de gasten in de studio: Xandra Schutte, hoofdredacteur van De Groene Amsterdammer, en twee boekrecensenten van OVT, historici Nadia Bourasen Wim Berkelaar.

12/25/2022 • 51 minutes 36 seconds

‘Russische anti-oorlogsactivisten proberen op één lijn te komen, zolang ze geen ruzie maken.’ Zo kopte The New York Times onlangs over de oppositie in diaspora, die in Berlijn bijeenkwam. Ze zijn het over een ding eens:Poetin moet weg, maar verder zijn ze het over alles oneens, aldus de krant.Maar wie vormen de Russische oppositie en wat leren de ervaringen van eerder Russische opposanten in ballingschap? Waren ze altijd krabben in een krabbenmand? NRC-redacteur en Ruslandkundige Michiel Krielaars is te gast.

12/18/2022 • 13 minutes 50 seconds

Het is 's werelds meest invloedrijke adviesbureau: McKinsey & Company. Het laat zich voorstaan op een door waarden gedreven aanpak, maar wat blijft er van die reputatie over als je achter de schermen kijkt? Daarover schreven Walt Bogdanich en Michael Forsythe, twee onderzoeksjournalisten van The New YorkTimes, het boek De macht van McKinsey.Ze schetsen een onzichtbare maar grote invloed van het bureau op onze economie, ons politiek beleid en zelfs op oorlogsvoering.OnderzoeksjournalistThomas Muntz bespreekt het boek van zijn Amerikaanse collega’s en vertelt over zijn eigen ervaringen met McKinsey.

12/18/2022 • 12 minutes 52 seconds

Het Vaticaan heeft drie bijzondere beeldfragmenten, afkomstig van het Parthenon, teruggegeven aan Griekenland. Het klassieke cultuurgoed bevond zich tot voor kort in het Vaticaans Museum, maar zal binnenkort in Athene, waar het ooit onderdeel was van de tempel voor de Godin Pallas Athene, te bewonderen zijn.Maar om wat voor beelden gaat het precies en waarom geeft het Vaticaan ze juist nu terug? Te gast is Raphael Hunsucker, classicus en redacteur van het tijdschrift Roma Aeterna, een tijdschrift voor fans van het klassieke Rome.

12/18/2022 • 8 minutes 44 seconds

De column is deze week van Micha Wertheim.

12/18/2022 • 3 minutes 45 seconds

Vanaf volgend jaar is het weer mogelijk: Jiddisjstuderen aan een Nederlandse universiteit. De historica Daniella Zaidman-Mauer zal het vak doceren. Dat juist in Amsterdam het Jiddisj weer zal worden bestudeerd, is volgens haar van groot belang: het Jiddisj was eeuwenlang dé voertaal van de Joodse gemeenschap in Nederland, en bovendien was Amsterdam de plek waar de meeste boeken in het Jiddisj ter wereld werden uitgegeven.We spreken Zaidman-Mauer over de geschiedenis en het belang van het Jiddisj.

12/18/2022 • 6 minutes 57 seconds

Een documentaire van Mathijs DeenVier van de zeven Noordzeevissers van Texel hebben de moeilijke beslissing genomen op te houden met vissen. Met de komst van Brexit en windmolenparken op zee zijn de visgronden sterk gekrompen. En omdat de energiezuinige manier van vissen met zwevende puls-netten op aandringen van de Fransen is verboden en de prijs van brandstof is gestegen, is het zo ingewikkeld om nog winst te maken dat ze de handdoek in de ring gooienen de overheid hebben gevraagd om hen uit te kopen.Maar voor families die al generaties lang het grootste deel van het leven op zee doorgebracht hebben, is dat een zure beslissing. Mathijs Deenzocht de vissers op en sprak met hen over de tradities waarin ze zijn opgegroeid en het rusteloze bestaan vanjager op zee, waar nu een eind aan komt.

12/18/2022 • 31 minutes 36 seconds

Zouden wij mensen ooit een machine kunnen maken, die zou kunnen denken? Die vragen zou kunnen beantwoorden, essays kunnen schrijven, of zelfs romantische gedichten zou kunnen produceren? Dat is een vraag die filosofen al decennia bezighoudt – specifiek vanaf 1950, toen de wiskundige Alan Turing met een essay over deze vraag de wereld aan het denken zette. En nu, anno 2022, lijkt het moment eindelijk daar, met de komst van de chatbot ChatGPT. Is dit daadwerkelijk een machine die kan denken? Te gast hierover is Nieske Vergunst, schrijver van Hallo Robot! en gepromoveerd in de kunstmatige intelligentie.

12/18/2022 • 11 minutes 27 seconds

In de nieuwe Apple+ film Emancipationspeelt Will Smith een tot slaaf gemaakte man – Peter - die in het Louisiana rond 1860 ontsnapt van een plantage. Het verhaal van deze Peter is gebaseerd op het leven van Gordon, een man die als ‘Whipped Peter’ bekend werd. Door een foto uit 1863, waarin hij poseert met zijn rug vol met littekens naar de camera, die een van de meest verspreide foto’s werd in de abolitionistische beweging van de Verenigde Staten, tijdens de Burgeroorlog.Journalist Dominique van Varsseveld bekeek voor ons de film, vertelt over het leven van deze Gordon en wat deze ‘eerste viral foto’ betekent voor de fotografiegeschiedenis.

12/18/2022 • 12 minutes 18 seconds

Zaterdag worden de Nobelprijzen weer uitgereikt. En vanwege de Oekraïneoorlog is het niet meer dan logisch dat de Nobelprijs voor de Vrede ditmaal naar voorvechters van mensenrechten gaat uit Rusland, Oekraïne en Belarus. Drie partijen uit die landen zullen samen het prijzengeld van 900.000 euro mogen verdelen.Het prijsgeld is de erfenis van Alfred Nobel, ontdekker van dynamiet.Dat heeft iets wrangs, als je weet waar al het geld uit die prijzenpot van Nobel ooit mee is verdiend. Historicus en analist Ivo van de Wijdeven is te gast.

12/11/2022 • 10 minutes 19 seconds

Afgelopen week vond een van de grootste antiterreur-acties uit de Duitse geschiedenis plaats. Drieduizend agenten vielen in verschillende deelstaten ca. 150 panden en een negentiende-eeuws kasteel binnen. De 25 aangehouden mensen worden ervan verdacht een gewelddadige coup tegen deDuitse staat te hebben beraamd. Een deel van die groep behoort tot de relatief onbekende Reichsbürger-beweging.Waar staat die beweging precies voor? En op welk glorieus Duits verleden grijpen ze terug? Historicus Hanco Jürgens van het Duitsland Instituut is te gast.

12/11/2022 • 14 minutes 54 seconds

Het treurige feit is inmiddels wereldnieuws: Mahsa Amini, een 22-jarige Koerdisch-Iraanse vrouw, overleed 16 september nadat ze door deIraanse zedenpolitiewas opgepakt en zwaar mishandeld. Ze zou – zo luidde de reden van haar arrestatie – haar hoofddoek niet conform de voorschriften hebben gedragen. Nu, drie maanden later, is het verzet dat volgde op haar overlijden nog altijd groot. Deze week werd bekend dat de gehate zedenpolitie zou zijn opgeheven. Maar wat is die zedenpolitie en hoe cruciaal is haar rol voor het islamitische bewind?Te gast is Halleh Ghorashi, hoogleraar diversiteit en integratie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Zij vluchtte in 1988 uit Iran naar Nederland.

12/11/2022 • 13 minutes 32 seconds

De column is deze week van Sana Valiulina.

12/11/2022 • 4 minutes 20 seconds

Een documentaire van Marten MinkemaIn het Waterloopbos verraden muurtjes, sleuven en metalen resten de geschiedenis van het bos, wat vroeger ‘De Voorst’heette. Het diende jarenlang als proeflab van het Waterloopkundig Laboratorium in Delft. Nog steeds ligt het bos vol met schaalmodellenvan havens, rivieren en waterwerken over de hele wereld: van IJmuiden en de Maasvlakte tot havens in Thailand en Nigeria. Bos en cultuur gaan hier hand in hand.In de radiodocumentaire Het Waterloopbos spreekt Marten Minkema oud-medewerkers over dit buitenlab. Ook gaat hij naar Deltares in Delft, waar nog steeds met schaalmodellen wordt gewerkt.

12/11/2022 • 33 minutes 22 seconds

Van voren kort en van achteren lang; de Haagse Mat is niet meer weg te denken uit Den Haag. Het kapsel was in de jaren '80 mode, en is nu weer populair. Onlangs heeft het Haags Historisch Museum foto's gekocht uit de Matlas,deze zijn te zien in de tentoonstelling Haags Haar.Youri Straatmanis een ware mattenknipper en vertelt ons meer over deze coupe.

12/11/2022 • 4 minutes 57 seconds

Op 15 oktober was het precies 150 jaar geleden dat het eerste schip van de Holland-Amerika Lijn Rotterdam verliet om mensen, de zogenoemde landverhuizers, naar New York te vervoeren. Tegenwoordig is de HAL meer een soort luxe cruise. Schrijver Jonah Falke ging voor Vrij Nederlandmee met een speciale historische reis van de lijn die op 15 oktober, met zwaaiende mensen op de Rotterdamse kade, vertrok naar New York.Elf dagen aan boord met nakomelingen van landverhuizers en andere geïnteresseerden. Gewoon een PR-stunt of een historische sensatie?Falke is te gast.

12/11/2022 • 7 minutes 35 seconds

Elke maand bespreken we de nieuwste historische boeken met afwisselend Wim Berkelaar, Bart Funnekotter en Nadia Bouras.Ditmaal is het de beurt aan historicus Bart Funnekotter. Hij bespreekt:-De wereld - Simon Sebag Montefiore-Vlucht en einde van Joseph Roth - Soma Morgenstern-Colditz - Ben Macintyre-Constantinopel en de eerste jihad - Henk SingorEén van deze boeken wordt verkozen tot Boek van de Maand - en dat kunt u winnen! Houd tijdens de uitzending onze Facebookpagina in de gaten.

12/11/2022 • 12 minutes 32 seconds

Het is één van de meest gebruikte medische instrumenten, en toch weten weinig gynaecologen waarom. Het vaginaspeculum, beter bekend als de eendenbek, speelt al eeuwenlang een belangrijk onderdeel bij gynaecologisch onderzoek. Maar er is kritiek: het instrument zou te vaak onnodig worden gebruikt.In het wetenschapsgeschiedenis magazine Wonderkamer omschrijft historica Rina Knoeff de paradox die de eendenbek met zich meebrengt. Wat is deze paradox en wat kunnen er wat van leren? Ze is te gast.

12/04/2022 • 8 minutes 37 seconds

Waren we nou dappere strijders, klungelige amateurs, of laffe wegkijkers? Vragen over óf en hoe Nederland verzet pleegde tijdens deTweede Wereldoorlog hebben altijd al gevoelig gelegen. Die vragen hangen immers nauw samen met ons nationale zelfbeeld. Dit indachtig is het misschien niet zo gek dat de nieuwe vaste tentoonstelling van het Verzetsmuseum in Amsterdam niet alleen lof, maar ook kritiek oogstte.Te gast over de nieuwe kijk op het verzet die het museum presenteert is Liesbeth van der Horst, de directrice van het Verzetsmuseum.

12/04/2022 • 14 minutes 23 seconds

Een documentaire van Jeroen WielaertOp 9 december is het 75 jaar geleden dat Nederlandse militairen een bloedbad aanrichtten in het Indonesische dorp Rawagede, even ten noord-oosten van Jakarta. Er vielen 431 slachtoffers in wat eigenlijk eenterreuractie was. Een VN-commissie concludeerde al in 1948 dat de actie'welbewust en meedogenloos' was. In Nederland werd de kwestie geseponeerd en voor de geschiedenis weggemoffeld.Jeroen Wielaert bezocht het getroffen dorp met de Indonesische historicus Rushdie Hoeseinen ontmoette er een overlevende. In Nederland ging hij de inspanningen na voor het inlossen van de ereschuld, het zwijgen voorbij. Toen deze radiodocumentaire in 2007 werd uitgezonden waren er nog geen officieele excuses gemaakt voor dit drama, en deed het veel stof opwaaien. Nu, 75 jaar na dato, is het tijd voor een herhaling van deze inktzwarte geschiedenis. Na de documentaire een gesprek met historica Nicole Immler.

12/04/2022 • 34 minutes 50 seconds

‘Dit is een eenzijdige Nederlandse actie met een groot risico op mislukking’, zo concludeerde de Nationale Reparatie Commissie Suriname over de excuses voor het slavernijverleden die de Nederlandse regering op 19 december wil gaan maken. Want de excuses komen te vroeg en worden niet door de juiste persoon gemaakt.Rechtshistoricus Wouter Veraart vreest dat de regering te gehaast te werk gaat. Excusesworden te vaak gebruikt door de machtige partij om ‘de zaak dicht te timmeren’, terwijl juist zorgvuldigheid de eerste vereiste is. De historicus is te gast.

12/04/2022 • 14 minutes 34 seconds

De nieuwe documentaireserie Ancient Apocalypseis volgens sommigen het gevaarlijkste programma op Netflix en volgens anderen het beste argument voor een publieke omroep. In de serie zoekt schrijver Graham Hancock naar sporen van een geavanceerde beschaving van rond de IJstijd die ooit door een apocalyps van de aardbodem zou zijn weggevaagd. Volgens academici is de serie, en de theorie erachter, gevaarlijke complot-onzin.Hoogleraar Archeologie van West-Azië aan de Universiteit Leiden Bleda Düring bekeek voor ons de serie en komt vertellen over deze beschaving die er nooit was en wat de mythe van Atlantis daarmee te maken heeft.

12/04/2022 • 13 minutes 20 seconds

De column is deze week van Nelleke Noordervliet.

12/04/2022 • 3 minutes 41 seconds

Je bent vier jaar en staat met je moeder samen met een grote groep andere opgepakte joodse mensen voor het station in Antwerpen, op het punt om weggevoerd te worden. Dan zegt je moeder tegen je: 'loop weg en kijk niet om.' Dat overkwam hetjoodse jongetje Fred in 1942. Hij overleefde daardoor als enige van het gezin de oorlog. Het verhaal van Fred is één van de drie verhalen die centraal staan in de Vlaamse podcastserie De kunst van het verdwijnen. Naast het verhaal van Fred vertelt de podcast ook het verhaal van een recente bankoverval en dat van een vergeten aanslag op een groep joodse kinderen uit 1980. De drie verhalen spelen zich allemaal af in dezelfde wijk: ‘de zevende wijk’ in Antwerpen, nu beter bekend als de Jodenbuurt of hetDiamantkwartier.Bart van Nuffelen is de maker van de podcast en is te gast om te vertellen over de bijzondere geschiedenis van de zevende wijk.

12/04/2022 • 11 minutes 31 seconds

Een documentaire van Christianne AlvaradoBij een portie kaas of ossenworst komt in een goed Amsterdams bruin caféook tafelzuur: een ‘augurkie’, of een paar zilveruitjes. Typisch Amsterdams. De stad is namelijk het epicentrum van het Nederlandse zuur, tonen Paul van Ravestein en Monique Mulder in het recent verschenen boek De zure stad.De augurk blijkt een perspectief te bieden op een verdwenen wereld: die van Joods Amsterdam. Ies en Dick Zwaaf, kinderen van een Joods zuurgeslacht; de laatste zuurfabrikant van Amsterdam Oos Kesbeke met zijn zoon Camiel; en de auteurs van De zure stadvertellen Christianne Alvarado over de geschiedenis van Amsterdam door de ogen van een augurk.

11/27/2022 • 31 minutes 55 seconds

Het was de eerste partij die hardop durfde te zeggen dat we, omwille van het behoud van de aarde, af moesten durven zien van ongebreidelde economische groei. Een groene pionierspartijdus, die al gauw bevolkt werd door baardige pijprokende jongens en hippe kamillethee drinkende meisjes. De partij noemde zichzelf de PPR, oftewel de Politieke Partij Radicalen.Over de geschiedenis van deze voorloper van GroenLinks verscheen onlangs het boek De Politieke Partij Radicalen 1968-1990. Bas de Gaay Fortman, destijds het gezicht van de PPR, en historicus Peter van Dam, die meewerkte aan het boek, zijn te gast.

11/27/2022 • 15 minutes 59 seconds

De internationaal vermaardeboekontwerper Irma Boom kreeg de afgelopen jaren uitzonderlijke toegang tot het Vaticaan. Tijdens haar verblijf als artist-in-residencein het Koninklijk Nederlands Instituut in Rome, bracht Boom wekenlang door in deApostolische Bibliotheek om boeken te bestuderen. Niet op inhoud, maar op vormgeving enzintuigelijke ervaring. Het resultaat is een voor het Vaticaan vooruitstrevende tentoonstelling, getiteld‘Book! Boom!', die afgelopen week werd geopend.Hoe verliep de samenwerking met het conservatieve Vaticaan? En wat is het resultaat? Irma Boom is te gast.

11/27/2022 • 13 minutes 32 seconds

Datsport en politiek gescheiden gehouden kunnen worden, dát zal je sinds Qatar niemand meer horen zeggen. Maar soms, heel soms, kan sport ook iets positiefs betekenen in politieke zin. Neem de legendarische wedstrijd tussen de VS en Iran, die in 1998 een belangrijke stap in de toenaderingtussen de twee aartsvijanden betekende. Met witte rozen, een vrolijke groepsfoto en uiteraard het wisselen van shirtjes toonden beide teams elkaar van hun meest diplomatieke kant.Laurens Bluekens, journalist en deskundige op het gebied van internationale betrekkingen, dook in de geschiedenis van dit unieke staaltje voetbaldiplomatie en schreef er een stuk over voor Historisch Nieuwsblad. Hij is te gast, twee dagen voordat de twee landen elkaar in Qatar opnieuw ophet veld zullen treffen.

11/27/2022 • 8 minutes 25 seconds

De column is deze week vanMicha Wertheim.

11/27/2022 • 3 minutes 52 seconds

“Russen sturen aan op loopgravenstrijd”, kopte de Volkskrant eerder deze week. Uit satellietbeelden valt namelijk op te maken datRuslandbezig is een enorme verdedigingslinie vanloopgraven op te bouwen, met name in de Donbas. Je zou in eerste instantie denken dat het een verouderd concept is, ruim 100 jaar na de Eerste Wereldoorlog.Maar dat is niet zo, bij iedere oorlog zie je ze weer. De drang om je in te graven om de tegenstander te stoppen is er nog steeds.Militair historicus Wim Klinkert is te gast over deze ontwikkeling en de overeenkomsten tussen de Eerste Wereldoorlog en de oorlog in Oekraïne nu.

11/27/2022 • 13 minutes 25 seconds

Pal tegenover de Hollandsche Schouwburg, op de Plantage Middenlaan 38, zat vanaf 1906 een crèche. Fröbelen, liedjes zingen, maar ook gezonde voeding voor kinderen met arme ouders, directrice Henriëtte Pimentelregelde het allemaal.Tijdens deTweede Wereldoorlogveranderde er een hoop: Joodse kinderen moesten op de crèche slapen, gescheiden van hun ouders, en wachten totdat ze werden doorgevoerd naar Westerbork. Henriëtte ondernam actie, ze wist 600 kinderen te laten ontsnappen.Marieke Rodenburgmaakte voor de EO een documentaire over het leven van Henriëtte, deze is zondag om 15:25 te zien op NPO 2. Te gast is Esther Shaya, mede-auteur van Wacht maar – Het veelbewogen leven van Henriëtte Pimentel.

11/27/2022 • 10 minutes 49 seconds

Elke maand bespreken we de nieuwste historische boeken met afwisselend Wim Berkelaar, Bart Funnekotter en Nadia Bouras.Ditmaal is het de beurt aan historicus Nadia Bouras. Zij bespreekt:-Uitroeien die beestenvan Sven Lindqvist-Het gebroken huis - Een jeugd onder Hitlervan Horst Krüger-Natasja's tranen van Natascha Wodin-Verraad Huize Zwaluwenburg van Richard de NooyEén van deze boeken wordt verkozen tot Boek van de Maand - en dat kunt u winnen! Houd tijdens de uitzending onze Facebookpagina in de gaten.

11/20/2022 • 15 minutes 49 seconds

Aan het begin van de oorlog moest Oekraïne gedenazificeerd en gedemilitariseerd worden. Inmiddels heeftPoetin een nieuwe ideologie. De universele ouderwetse waarden van moedertje Rusland worden bedreigd door het westen. Via Oekraïne wil het westen het heilige Rusland vernietigen. En – jawel – de duivel en georganiseerde satanisten zitten daarachter. Maar waarom grijpt Poetin terug op deze oude negentiende-eeuwse reactionaire theorie uit de tsarentijd?Ruslandkenner Hella Rottenberg is te gast.

11/20/2022 • 10 minutes 41 seconds

De column deze week is van John Jansen van Galen

11/20/2022 • 4 minutes 15 seconds

Een documentaire van Cecile ElffersWat als je een jaar lang radio maakt in één straat? VPRO-journalisten Roel van Broekhoven, Katrien de Klein en Kees Slagerdeden dit in1976 in een volksbuurt in Dordrecht. In De straat hoorde je gewone mensen recht voor z’n raap vertellen wat hen bezighield. De stem des volks in stereo, aldus de drie idealistische radiomakers. En die stem des volks kreeg destijds veel minder media-aandacht dan nu. 46 jaar later keren we terug naar die zo gewone en toch zo bijzondere straat: deJ.J.A. Goeverneurstraat in Dordrecht.Hoe is het daar nu, en hoe kijken de journalisten en de straatbewoners terug op hun radio-avontuur? Je hoort het in deze audiodocumentaire van CecileElffers.

11/20/2022 • 31 minutes 29 seconds

Journalist Jan Keulenwas lange tijd werkzaam als correspondent, onder andere inBeiroet, Cairo en Amman. Daarna vertrok hij naar Qatar, waar hij van 2011 tot 2014 directeur was van het Doha Centre for Media Freedom.Met welke verwachtingen ging hij erheen en hoe liep het af?Jan Keulen schreef onlangs het boek De oorlog van gisteren, herinneringen van een correspondent en is te gast.

11/20/2022 • 14 minutes 13 seconds

‘Geef de vrouw een breipatroon en ze is volmaakt en gelukkig.’ De vrouwenbladen Libelle en Margrietvoorzagen in dat geluk. Het waren tijdschriften voor de Nederlandse huisvrouw, met naast breipatronen, ook recepten voor de keuken en de opvoeding. Volgens Marjan van Marle, ligt dat toch wat genuanceerder. De Libelle en Margriet waren vroeger niet zomaar bladen, zij waren ook raadgeefsters en vraagbaken.Marjan van Marle schreef het boek Je beste vriendinen is te gast.

11/20/2022 • 10 minutes 23 seconds

Zondag 20 november begint dan eindelijk het WK voetbal in Qatar. Meer dan ooit ging dit WK over mensenrechten. De vraag of sport en politiek te scheiden zijn, is urgenter dan ooit. Hoe is die discussie eerder gevoerd in de geschiedenis? En zal het actuele gesprek over Qatar iets opleveren voor de toekomst?Te gast is journalist en schrijver Arend Hulshof, die voor Trouween achtdelige serie over sport en mensenrechten schreef.

11/20/2022 • 14 minutes 53 seconds

Een leger volledig bestaande uit vrouwen: dat had het koninkrijk van Dahomey. Ze werden Agoji's genoemd, en ze woonden in het huidige Benin. Bijna waren ze vergeten, maar nu zijn ze vereeuwigd in de Hollywood-filmThe Woman King.Daarin staan deze amazones - en hoe zij één van Afrika's machtigste koninkrijken verdedigden - centraal.Journalist en West-Afrikacorrespondent Femke van Zeijl vertelt ons over de geschiedenis achter The Woman King.

11/13/2022 • 10 minutes 45 seconds

Een documentaire van Olaf OudheusdenDe meeste fossielen vangen stof in musea en archieven, de fossielen van de homo erectusniet.In 1892 werden deze gevonden door de Nederlandse paleoantropoloogEugène Duboisop Java. Zij zijn wereldberoemd geworden. De fossielen zijn als de Nachtwacht voor het Naturalis in Leiden, een pronkstuk dus. Dubois bewees met het schedelkapje, dijbeen en kies dat de mens de aap als gemeenschappelijke voorouder heeft.In het tweeluik De fossielen van Dubois zoeken we antwoord op twee belangrijke vragen; hoe speelt zijn collectie vandaag de dag nog een rol in het wetenschappelijk onderzoek en waar hoort de collectie thuis? In OVT het historische verhaal waarom Indonesië de homo erectusal zolang wil terughebben en Nederland de fossielen maar niet los kan laten. Deze week deel 2.

11/13/2022 • 31 minutes 17 seconds

We waren eigenlijk een beetje vergeten dat kernoorlog een reëel gevaar is. Maar sinds Poetin bij herhaling waarschuwt in geval van nood kernwapens in te zetten, lijkt de nucleaire dreiging terug van weggeweest. Maar is er reden tot zorg? We hebben toch het systeem van de afschrikking door de zogenoemde wederzijdse vernietiging, dat dankzij de nog meer geavanceerde kernwapens nog afschrikwekkender is?Kan de wereld daar dan niet meer op vertrouwen? Te gast is Paul van Hooft, verbonden aan het Centre for Strategic Studies in Den Haag.

11/13/2022 • 12 minutes 14 seconds

Deze week overleed de Italiaanse zanger en producer Carmelo la Bionda, de man achter het liedje Vamos a la playa. Het is de vrolijk klinkende zomerhit uit 1983, waarvan het refrein blijft rondzingen in je hoofd. Wie de tekst van het liedje nader onder de loep neemt, komt erachter dat het helemaal niet zo’n vrolijk verhaal is, maar eerder een dystopisch lied over het dreigende nucleaire gevaar.Italië kenner Arthur Weststeijn is te gast over dit lied en over de betekenis van Carmelo la Bionda als grondlegger van de Italodisco.

11/13/2022 • 11 minutes 35 seconds

Zo’n 5 jaar geleden stuitte de criminoloog Willem de Haan per toeval op een gruwelijk verhaal. Al bladerend door een boek, ergens in een boekwinkel in Buenos Aires, las hij dat er in het concentratiekamp Buchenwald een Argentijnse tango was gespeeld. De nazi’s zouden een orkest van gevangenen hebben gedwongen om het nummer Plegaria te spelen.Het verhaal schokte hem – niet op z’n minst omdat Willem in zijn vrije tijd een gepassioneerd tangodanser was, die het lied Plegaria heel goed kende. En het verhaal riep tal van vragen bij hem op. Ten eerste natuurlijk, of het echt gebeurd was. En zo ja, hoe en waarom de tango in de concentratiekampen was beland. Als criminoloog was Willem de perfecte persoon om deze muzikale oorlogsmisdaad tot de bodem toe uit te zoeken. Deze week verscheen het resultaat van zijn onderzoek: het Engelstalige boekTango of Death, uitgegeven bij Brill. Hij is te gast.

11/13/2022 • 13 minutes 47 seconds

Deze maand is het 100 jaar geleden dat het meest mysterieuze graf uit deEgyptische oudheidwerd ontdekt: het graf van Toetanchamon. Ook is deze week de eerste aflevering te zien van de serie op Amazone Prime Video waarin Ruud Gullitop zoek gaat naar de vloek die op dit graf zou rusten. Het 3000 jaar oude Graf DK 62 uit het Dal der Koningen blijft ons bezighouden, de vloek en de grafvondsten staan ook centraal in de Maand van Toetanchamon die het Museum van Oudheden in Leiden organiseert.Maar wie groef Toetanchamon op en wat ontdekte Ruud Gullit over de vloek van deze farao? Conservator Daniël Soliman van het Museum van Oudheden in Leiden is te gast.

11/13/2022 • 15 minutes 59 seconds

De column is deze week van Sana Valiulina.

11/13/2022 • 5 minutes 51 seconds

De column is deze week van Nelleke Noordervliet.

11/06/2022 • 3 minutes 25 seconds

De kamers hadden geen tralies, de cellen werden kamers genoemd en gedetineerden heetten bewoners. De Bijlmerbajes moest zohumaan mogelijk worden.Dat was het ideaal – maar de werkelijkheid was weerbarstiger – beschrijven Nils von der Assen en Daphné Dupont-Nivetin De hechtenisclub,een geschiedenis van de Bijlmerbajes. Daphné Dupont-Nivet is samen met oud-directeur Jan van den Brand te gast.

11/06/2022 • 15 minutes 34 seconds

Op dinsdag8 november gaan de Amerikanen weer naar de stembus voor de zogenaamde ‘midterms’, die halverwege de vierjarige presidentiële termijn vallen. Daarin wordt bepaald hoe de verdeling zal zijn in het Congres, bestaande uit deSenaat en het Huis van Afgevaardigden. Voor de Democraten hangt er een donkere wolk in de lucht, want de kans is groot ze de meerderheid in een of beide huizen verliezen. De Republikeinen hopen op een herhaling van de zogenaamde ‘Republican Revolution’ uit 1994, onder leiding van Republikein Newt Gingrich. Wat hield die midterm-revolutie in en is er kans op herhaling?Te gast is journalist en AmerikakennerCasper Thomas, schrijver van het boek Amerika’s laatste kans.

11/06/2022 • 11 minutes 9 seconds

Kortgeleden verscheen op Netflix een remake van Im Westen nichts Neues,een adaptatie van het boek uit 1929. Het is een aanklacht tegen oorlog, en laat de zinloosheid en de gruwelen ervan zien. Wat voor indruk maakte het boek en de eerste filmadaptatie in 1930 in Duitsland en Nederland? En is de boodschap van deze film relevant in onze tijd?Historicus Wouter Linmans onderzocht in De oorlog van morgen hoe Nederland zich in de jaren 1930 voorbereidde op een nieuwe oorlog, en beoordeelt voor ons deze nieuwe Netflix-adaptatie.

11/06/2022 • 12 minutes 29 seconds

Een documentaire van Olaf OudheusdenDe meeste fossielen vangen stof in musea en archieven, de fossielen van de homo erectusniet.In 1892 werden deze gevonden door de Nederlandse paleoantropoloogEugène Duboisop Java. Zij zijn wereldberoemd geworden. De fossielen zijn als de Nachtwacht voor het Naturalis in Leiden, een pronkstuk dus. Dubois bewees met het schedelkapje, dijbeen en kies dat de mens de aap als gemeenschappelijke voorouder heeft.In het tweeluik De fossielen van Dubois zoeken we antwoord op twee belangrijke vragen; hoe speelt zijn collectie vandaag de dag nog een rol in het wetenschappelijk onderzoek en waar hoort de collectie thuis? In OVT het historische verhaal waarom Indonesië de homo erectusal zolang wil terughebben en Nederland de fossielen maar niet los kan laten. Deze week deel 1.

11/06/2022 • 32 minutes 2 seconds

De speelfilm Soldaat van Oranje van Paul Verhoeven is door Nederland voorgedragen voor de Unesco Werelderfgoedlijst. De film heeft ons beeld van de Tweede Wereldoorlog beïnvloed en speelt een grote rol in ons collectief geheugen. Maar wat voor beeld van de oorlog geeft de onverzettelijke held - gespeeld door Rutger Hauer - eigenlijk?Oorlogshistoricus David Barnouw is te gast.

11/06/2022 • 11 minutes 26 seconds

Aanstaande woensdag, 9 november, gaat het jaarlijkse documentaire festival IDFA in Amsterdam weer van start, met als altijd weer heel veel historische documentaires. Op verzoek van OVT maakte historica Nadia Bouraseen keuze uit het programma-aanbod van dit jaar en vertelt waarom juist deze films zo de moeite waard zijn. Ze bespreekt de volgende documentaires:-Bella Ciao-The Exiles-Colette and Justin-Flag Wars

11/06/2022 • 15 minutes 48 seconds

Op zondag 30 oktober gaat de Braziliaanse kiezer voor de tweede ronde naar de stembus. Dan wordt definitief duidelijk wie de komende jaren aan het roer zal staan: oud-president en sociaaldemocraat Lula da Silva of de zittende populistische president Jair Bolsonaro. Het is een gevecht tussen twee mannen met radicaal tegenovergestelde wereldbeelden. Wat houden die wereldbeelden in en op welke manier reflecteren zij de roerige Braziliaanse geschiedenis?Te gast is antropoloog Mariana Françozo.

10/30/2022 • 14 minutes 6 seconds

Dit jaar werden vijf boeken genomineerd voor de Libris Geschiedenis Prijs.-Het monsterschip, het boek over de heldhaftige zeeslag van Maarten Tromp van Luc Panhuysen-De politiek van het kleinste kwaad, waarin Bart van der Boom het onmogelijke dilemma van de Joodse Raad beschrijft-De strijd om Bali, over onze oorlogsmisdaden ter plekke, geschreven doorAnne-Lot Hoek-De Weimarrepubliek, waarin Patrick Dassen op zoek gaat naar het Weimar vóór HitlerVoor bekend wordt gemaakt wie er gewonnen heeft, komen juryleden en auteurs aan het woord.

10/30/2022 • 7 minutes 16 seconds

De column van deze week is vanSana Valiulina.

10/30/2022 • 4 minutes 23 seconds

Deze uitzending van OVT staat in het teken van de Libris Geschiedenis Prijs. Aan het eind van de uitzending wordt bekend gemaakt wie gewonnen heeft. Dat zal gebeuren door devicepresident van de Raad van State, het hoogste bestuurlijke orgaan in ons land. De vicepresident, Thom de Graaf, is te gast. We praten met hem over de nominaties en zijn liefde voor geschiedenis.

10/30/2022 • 5 minutes 8 seconds

Historica Sandra Langereis won verleden jaar met haar monumentale biografie over Erasmus de Libris Geschiedenis Prijs. Zij hertaalde onlangs de klassieker Lof der Zotheidvan Erasmus. Ze komt vertellen wat we nu nog altijd kunnen opsteken van zijn spotproza, en hoe haar leven (niet) veranderd is na het winnen van de prijs.

10/30/2022 • 10 minutes 8 seconds

Elke maand bespreken we de nieuwste historische boeken met afwisselend Wim Berkelaar, Nadia Bouras en Bart Funnekotter.Deze week isBart Funnekotter aan de beurt. Hij las voor ons:-Rebelse genieënvanAndrea Wulf-De Koopman van KantonvanRoelof van Gelder-Zij die nooit zullen vergetenvanLinda Kinstler-Oorlog en ongelijkheidvanMarjolein 't HartEén van deze boeken wordt verkozen tot Boek van de Maand - en dat kunt u winnen! Houd tijdens de uitzending onze Facebookpagina in de gaten.

10/30/2022 • 13 minutes 16 seconds

Als Caro Emerald stond ze op alle grote podia, met jazzy muziek en een personage dat recht uit de jaren vijftig lijkt te komen. Tijd om dat verleden af te schudden, dachtCaroline van der Leeuw. Bij OVT komt ze met haar nieuwe project The Jordan liedjes spelen van haar aanstaande album Nowhere Near the Sky.

10/30/2022 • 3 minutes 46 seconds

Eerie Wanda zingt voor ons over het paranomale.

10/23/2022 • 3 minutes 52 seconds

‘Een zwakke provincie vol verraders.’ Zo stond Friesland bekend in het Rampjaar 1672, toen Bommen Berend – de bisschop van Münster – het noorden binnenviel. Toch was er één iemand die standhield. Ze heette Albertine Agnes:prinses en dochter van Frederik Hendrik, bijgenaamd de stedendwinger. Ze stond net als haar vader haar mannetje. Over haar verscheen het boek De vrouw die Friesland redde.De schrijfster en historica Sunny Jansen komt vertellen hoe ze dat deed.

10/23/2022 • 11 minutes 23 seconds

In hetRampjaar 1672ging de NederlandseRepubliek op een haar na ten onder, toen het door maar liefst vier vijandelijke legers tegelijk werd aangevallen. En toch – er waren best veel Nederlanders die de binnenvallende troepen indertijd helemaal niet als rampzalig bezagen. Sterker nog, ze verwelkomden de vijandelijke legers juist als bevrijders.Hoe was dat mogelijk? En wat zegt dat over hoe pril zoiets als de Nederlandse identiteit in 1672 nog was? Te gast daarover zijn Luc Panhuysen, schrijver van onder andere Rampjaar 1672 en Martin van der Linde, publiekshistoricus bij de IJsselacademie en maker van de podcast Bommen Berend in Overijssel, over het rampjaar hier in de provincie.

10/23/2022 • 30 minutes 45 seconds

De column van deze week is vanMicha Wertheim.

10/23/2022 • 3 minutes 44 seconds

De drie belangrijkste fossielen van de homo erectus die Eugène Duboiseind 19e eeuw op Java heeft gevonden staan op een lijst van de Indonesische repatriëringsmissie voor koloniale kunst en cultuur. Hilmar Farid, directeur-generaal van het ministerie van Onderwijs, motiveert zijn claim tot teruggave. 'De fossielen zijn hier gevonden en zijn het bewijs voor de evolutietheorie. Ik wil dat ze hier te zien zijn, want ze komen uit Indonesië.'De fossielen worden nu nog tentoongesteld in Naturalis in Leiden. Volgens directeur Edwin van Huis zal de Nederlandse rol in het onderzoek naar menselijke evolutie uitgespeeld zijn als de 40.000 Dubois fossielen terugkeren naar Indonesië.Olaf Oudheusden vertelt over zijn documentaire tweeluik De Fossielen van Dubois voor het Spoor Terug, dat vanaf 6 en 13 november te beluisteren is in OVT.

10/23/2022 • 10 minutes 4 seconds

In de aanloop naar de Libris Geschiedenis Prijs 2022 die op 30 oktober live in OVT wordt uitgereikt, bespreekt een van onze boekrecensenten elke week een kanshebber op de prijs.Deze week werpt Bart Funnekotter bespreekt De Weimarrepubliekvan Patrick Dassen.

10/23/2022 • 5 minutes 20 seconds

‘Dit was niet alleen het gevaarlijkste moment van deKoude Oorlog, het was het gevaarlijkste moment in de menselijke geschiedenis.’ Zo vatte Arthur Schlesinger, adviseur van John Kennedy, de gebeurtenis samen die de wereld op de rand van een kernoorlog bracht.Het was 1962, de Cubacrisiswas in volle gang. Op 27 oktober, nu precies 60 jaar geleden, was het bijna desastreus misgegaan. Ware het niet dat één man het hoofd koel hield, en weigerde een nucleair explosief te lanceren. Zijn naam: Vasili Arkhipov.Een held dus, die in onze tijd van nucleaire spierballentaal van Poetin, meer dan ooit in ere moet worden gehouden. Maar wat was er precies aan de hand, en hoe kwam deze Arkhipov tot zijn daad?Kaj Leers, maker van de podcast A History of Submarines, weet alles van Arkhipov en is te gast.

10/23/2022 • 11 minutes 45 seconds

Nijmegen - oftewel Ulpi Noviomagus - trok heel lang alle aandacht als oudste Romeinse stad in Nederland. Er moest wel een andere Romeinse stad geweest zijn, te weten,Forum Hadriani, maar die was tot ver in de 20ste eeuw zoek.De stad werd 50 jaar geleden teruggevonden, of beter gezegd, gelokaliseerd. Sinds deze week kunnen we er alles over te weten komen, dankzij de verschijning van het boek De vergeten stad, waarop Romeinenkenner Tom Buijtendorp is gepromoveerd. De auteur is te gast.

10/16/2022 • 13 minutes 47 seconds

10/16/2022 • 3 minutes 48 seconds

Een drijvend wiegje op de woeste golven met daarin een zuigeling, het jongetje Hans Brinker met de vinger in de dijk en het woeste water, verbeeld als waterwolf die wordt getemd door de Nederlandse leeuw. De iconische beelden en stijlfiguren om dewatersnoden te verwerken zijn talrijk en veelzeggend over onze houding tegenover de oude vriend-vijand.Historica Lotte Jensen schreef Wij en het water en is te gast.

10/16/2022 • 14 minutes 58 seconds

Klimaat-icoon Greta Thunberg zei afgelopen week dat de laatsteDuitse kerncentrales langer open moeten blijven. En dat was nieuws. Want tot voor kort was kernenergie voor mensen als Thunberg een absolute no-go. Maar er is een ommekeer gaande rondom kernenergie. In Japan gaan kerncentrales weer draaien, Duitsland stelt de sluiting van enkele centrales uit, België heeft sluitingen teruggedraaid en in Nederland is zelfs besloten twee nieuwe kerncentrales te bouwen.Hoe moeten we deze omslag nu bekijken? En heeft kernenergie een glorieuze toekomst, of is het draagvlak maar tijdelijk? Cultuurhistoricus Gerard Rooijakkers is te gast.

10/16/2022 • 14 minutes 2 seconds

Ongeveer 280 jaar geleden stond op de Amsterdamse kermis een beest dat nog niemand ooit gezien had. Een ‘rinoceros’, voor ‘ieder mensch’ te zien op de Botermarkt, voor zes en een halve stuiver. Een jong beest met -volgens een toeschouwer- 'een monstereus lijf’. Haar naam was Clara.In het Rijksmuseum heeft deze neushoorn Clara nu een eigen tentoonstelling en bijbehorend boek Clara de neushoorn: wonderdier, sensatie, muze. Conservator Gijs van der Ham komt vertellen over het beroemde dier uit de jaren 1740.

10/16/2022 • 12 minutes 1 second

De watersnoodramp uit 1953 is de grootste natuurramp uit de twintigste eeuw in ons land. In de nacht van 31 januari op 1 februari dat jaar, braken de dijken tijdens zware storm en kwamen Zeeland en delen van Brabant en Zuid-Holland onder water te staan. 1836 mensen en tienduizenden dieren verdronken en duizenden huizen en gebouwen werden verwoest. Lang was het verhaal van die ramp vooral een verhaal van slachtoffers en helden.Tot Kees Slager dertig jaar geleden een nauwgezette kritische reconstructie van de gebeurtenissen maakte en te boek stelde. Naast Kees Slager is Ria Geluk te gast, die de ramp als kind op Schouwen-Duivenland meemaakte en initiatiefnemer was tot de oprichting van het Watersnoodmuseum ruim 20 jaar geleden. Een gesprek over de ramp, de afwikkeling ervan en de stand van zake op dit moment. Kan met de klimaatverandering van nu de geschiedenis zich herhalen?

10/16/2022 • 19 minutes 56 seconds

10/16/2022 • 4 minutes 5 seconds

Someone(Tessa Rose Jackson) speelt voor ons van haar apocalyptische album 'Shapeshifter'.

10/16/2022 • 6 minutes 18 seconds

Someone(Tessa Rose Jackson) speelt voor ons van haar apocalyptische album 'Shapeshifter'.

10/16/2022 • 4 minutes 5 seconds

In de aanloop naar de Libris Geschiedenis Prijs 2022 die op 30 oktober live in OVT wordt uitgereikt, bespreekt een van onze boekrecensenten elke week een kanshebber op de prijs.Deze week werpt Bart Funnekotter een blik op Het monsterschipvan Luc Panhuysen.

10/16/2022 • 4 minutes 47 seconds

Midden in Gliphoeve staat een kinderboerderij. Wat is het verhaal? Jos en stedenbouwkundige Wouter Pocornie nemen een kijkje.

10/09/2022 • 3 minutes 31 seconds

De column is deze week van Abdelkader Benali.

10/09/2022 • 3 minutes 30 seconds

Woontorens met namen als Hillside en Ruby Gardens, dat klinkt toch anders dan Grubbehoeve of Gliphoeve. De Bijlmer moest na de ramp vernieuwen, dus werd vanaf de jaren negentig een grote vernieuwingsoperatie ingezet. Koopwoningen en studio's kwamen en veel van de oude galerijenflats verdwenen. Maar is de Bijlmer de Bijlmer nog wel? En wordt de meest multiculturelewijkvan Nederland inmiddels ook bedreigd door de zogenoemde gentrificatie?Stedenbouwkundige Wouter Pocornie, opgegroeid in de buurt, en economisch grootstedelijk strateeg Najah Aoauki, betrokken bij een expositie over de toekomst van de Bijlmer, zijn te gast. Ze vinden dat er veel meer gelet moet worden op het DNA van de Bijlmer.

10/09/2022 • 13 minutes 3 seconds

In de aanloop naar de Libris Geschiedenis Prijs 2022 die op 30 oktober live in OVT wordt uitgereikt, bespreekt een van onze boekrecensenten elke week een kanshebber op de prijs.Deze week werpt Nadia Bouras een blik op 'De politiek van het kleinste kwaad'van Bart van der Boom.

10/09/2022 • 6 minutes 21 seconds

Afgelopen dinsdag was de herdenking van 30 jaar Bijlmervliegramp. In het hart van de Bijlmer maakte erfgoedmuseum Imagine IC in samenwerking met het Amsterdam Museumeen tentoonstelling over de ramp en de nasleep ervan.Hoe vertel je dat verhaal? Verzamelnetwerker en tentoonstellingsmakerJules Rijssen deed onderzoek naar de gevolgen door met talloze mensen uit de buurt te spreken.

10/09/2022 • 10 minutes 55 seconds

Krakers fu Bemre, zo noemden ze zichzelf. De Surinamers die in de jaren ’70 honderden appartementen kraakten, en zo binnen een paar jaar de wijk tot hét centrum van de Surinaamse gemeenschap in Nederland maakte. Het was een unieke combinatie van factoren die de Surinaamse nieuwkomers hiertoe dreef – rangerend van keiharde discriminatie op de woningmarkt, tot de ontdekking van een spiksplinternieuwe, voor een groot deel leegstaande woonwijk. Het verhaal van de Bijlmerkrakers wordt verteld in in de theatervoorstelling Gliphoeve van Orkater, die op dit moment op tournee is.Te gast zijn regisseur en scenarioschrijverMaarten van Hinte, actrice Manoushka Zeegelaar Breeveld, en Guilly Koster, Bijlmerbewoner en kraker van het eerste uur.

10/09/2022 • 26 minutes 35 seconds

Ondanks de toenemende gentrificatie kampt de Bijlmermeer nog steeds met een moeizaam imago. Met welke idealen werd de Bijlmer in de jaren '60 gebouwd? En wat gebeurde er in de realiteit?Directeur van het Bijlmermuseum en ‘Bijlmer believer’ van het eerste uur Henno Eggenkamp vertelt over de historische achtergrond van dat imago.

10/09/2022 • 8 minutes 49 seconds

Kiddo Cee, kind van de Bijlmer, rapt.

10/09/2022 • 6 minutes 55 seconds

‘Ieder neme slechts het hoognodige mede en wel voornamelijk dekens, eetgerei en mondvoorraad. In verband met luchtgevaar wordt men aangeraden kleine groepen te vormen, voorzien van witte vlaggen.’ Zo was te lezen op het pamflet dat op 24 september 1944 het bevel tot evacuatie van Arnhemgaf. De stad moestevacueren omdat het binnen enkele uren het strijdtoneel zou worden van Operatie Market Garden.Een van de evacuees was de toen vijfjarige Ineke Overmars-Redelaar. In het Openluchtmuseum dat plaats bood aan 660 mensen, woonde ze in een grote hal, waarvan ze zich vooral nog de potkachel met pan soep, bewaakt door de chef van de hal, de bovenmeester, kan herinneren. Ineke Overmars-Redelaar is te gast.

10/02/2022 • 17 minutes 42 seconds

“Vladimir Poetin bewijst de macht van het verleden. Zoals uranium voor kernwapens wordt verrijkt, zo heeft hij weapons grade history gecreëerd.” Dat schrijft historicus Ivo van de Wijdeven in zijn nieuwe boek De macht van het verleden. In zijn boek toont hij hoe politieke leiders overal ter wereld – in Rusland, Polen, China, Turkije en het Verenigd Koninkrijk - de geschiedenis als machtig wapen inzetten om politieke doelen te verwezenlijken.Ivo is te gast.

10/02/2022 • 12 minutes 15 seconds

In de aanloop naar de Libris Geschiedenis Prijs 2022 die op 30 oktober live in OVT wordt uitgereikt, bespreekt een van onze boekrecensenten elke week een kanshebber op de prijs.Deze week werpt Wim Berkelaar een blik op De strijd om Balivan Anne-Lot Hoek.

10/02/2022 • 4 minutes 24 seconds

De energiecrisis, de klimaatcrisis, de coronacrisis, de stikstofcrisis.. Zomaareen paar van decriseswaar we ons anno 2022 in bevinden. Maar hoe uniek is onze huidige crisistijd eigenlijk? En hoe sloegen we ons vroeger door barre tijden, catastrofes, rampen en andere grote ellende?Dat bespreekt historica Beatrice de Graaf in haar essay voor de Maand van de Geschiedenis, met de titel Crisis.Ze is te gast.

10/02/2022 • 16 minutes

Het is een van de bekendste stemmen uit de Nederlandse geschiedenis: de stem vanPhilip Bloemendal, presentator van het naoorlogse polygoonjournaal. Zoon Robert Bloemendal heeft samen met schrijver Rob de Lange het leven van zijn vader vastgelegd in De stem van mijn vader.Robert Bloemendal is bij ons te gast.

10/02/2022 • 12 minutes 39 seconds

De belastingplannen van de nieuwe Britse premierLiz Trusszorgde deze week voor heel wat ophef. Het zijn plannen die vooral voor de rijken en het bedrijfsleven goed uitpakken en de kloof tussen arm en rijk alleen maar vergroten. Bovendien zorgden ze ook voor paniek op de financiële markt en een diepe val van de koers vanhet Britse Pond. Ondanks alle commotie houdt Truss vast aan haar plannen, overtuigd dat de geschiedenis haar uiteindelijk gelijk zal geven. Die overtuiging baseert ze op de zogenoemde‘trickle down’ theorie, waar ook Amerikaanse presidenten alsReaganen Trump in geloofden.Een gesprek met Hans Stegeman, econoom bij de Triodosbank en columnist in het Financieel Dagblad, over trickle down beleid en de gevolgen daarvan.

10/02/2022 • 9 minutes 37 seconds

De column is deze week van John Jansen van Galen.

10/02/2022 • 4 minutes 2 seconds

Het rampjaar 1672verklankt en verbeeld in tekst en muziek door Camerata Trajectina.

10/02/2022 • 5 minutes 15 seconds

HetSuriname van vandaag wordt gespleten door de geschiedenis. De herinnering aan de Decembermoorden in 1982 zorgt er, ondanks de veroordeling van Desi Bouterse, voor dat de samenleving niet verder kan. Filmmaker Ananta Khemradj is 32, en merkt dat haar generatie, die de moorden zelf niet meemaakte, ook worstelt met dit verleden.In de film Beste meneer Bouterse,die vanaf 6 oktober in de bioscoop te zien is, onderzoekt Khemradj hoe Suriname verder moet. Met haar praten we over haar film en deze geschiedenis

10/02/2022 • 15 minutes 32 seconds

Sigrid Kaag had gestudeerd aan het zogeheten Spy College in Oxford, dus ze zou waarschijnlijk ook wel een spion zijn geweest. Zo was de suggestie van het warrige verhaal van Thierry Baudetdat het kabinet de Tweede Kamer uit deed lopen. Een rel in ons parlement. Maar waarover eigenlijk, want was het St Antony's College in Oxford werkelijk een poel voor geheim agenten?Spionagehistoricus Ben de Jong is te gast.

09/25/2022 • 10 minutes 25 seconds

Op de een of andere manier moestHans Niemann wel hulp gehad hebben van een computer. Hoe was het anders te verklaren dat de Amerikaanse tiener uit het niets de wereldkampioen schaken Magnus Carlsenhad verslagen? Zo dachten veel mensen uit de schaakwereld in ieder geval over de opmerkelijke overwinning, waarschijnlijk inclusief Carlsen, die zich terugtrok uit het toernooi. Sinds die wedstrijd eerder deze maand, is de schaakwereld verwikkeld in een hevig debat over het toenemende gevaar van valsspelen met computers, dat de 1500-jaar oude denksport lijkt te bedreigen.Is het echt zo dat computers het schaken dreigen te verpesten? Te gast hierover is filosoof en fervent schaker Florian Jacobs.

09/25/2022 • 12 minutes 51 seconds

Deze zondag zijn er verkiezingen in Italië. Verkiezingen die volgens velen een historische uitslag gaan krijgen: Fratelli d'Italia, een partij gelieerd aan het fascistische verleden van het land, gaat de grootste worden. Giorgia Meloni, de leider van die partij, wordt dan de eerste vrouwelijke premier in de geschiedenis van Italië.Een gesprek met correspondent Rosa van Gool over de actuele situatie en hoe het zit met de historische wortels van de partij Fratelli d'Italia.

09/25/2022 • 12 minutes 35 seconds

Het is dit jaar 350 jaar geleden dat ons land werd aangevallen door Frankrijk, Engeland, Münster en Keulen. Dit rampjaarbetekende het einde van het regime van Johan de Witten het herstel van het stadhouderschap vande Oranjes. In zijn boek het Rampjaar 1672 beschrijft historicus Luc Panhuysende tragedie door de ogen van het gezin van Reede van kasteel Amerongen.In een vierdelige documentaire gemaakt door Mathijs Deen, kunt u de lotgevallen van onze landgenoten volgen door de ogen van tijdgenoten. Deze week deel 4.

09/25/2022 • 32 minutes 41 seconds

In de aanloop naar de Libris Geschiedenis Prijs 2022 die op 30 oktober live in OVT wordt uitgereikt, bespreekt een van onze boekrecensenten elke week een kanshebber op de prijs.Deze week werpt Wim Berkelaar een blik op De Zwijger: Het leven van Willem van Oranje van René van Stripriaan

09/25/2022 • 4 minutes 28 seconds

Het blijft gevoelig liggen in Nederland: de omgang met het koloniale verleden. Met name de oorlog van '45 tot '49 zorgt voor felle discussies. Zo bleek ook begin dit jaar weer toen de eerste publicaties verschenen van het grote onderzoek naar die periode, en premier Rutte, naar aanleiding daarvan, een soort van excuses aanbood. Voor de een ging het te ver, voor de ander niet ver genoeg. OokBelgië worstelt met het koloniale verleden, doet onderzoek en maakt excuses. Kunnen België en Nederland wat van elkaar leren als het gaat om de omgang met het koloniale verleden?We spreken Anne-Lot Hoek, schrijfster van De strijd om Bali en auteur van een recent verschenen artikel op de site De Lage Landen, waarin ze de Nederlandse en Belgische aanpak met elkaar vergelijkt. En Nadia Nsayi,Belgische van Congolese komaf en auteur van Dochter van de dekolonisatie.

09/25/2022 • 15 minutes 40 seconds

Het is 1963 wanneer de deze week overleden astronoom Maarten Schmidt de astronomie verandert. Hij ontdekte dat een ster, die goed te zien is, tegen de verwachting in, heel ver buiten ons sterrenstelsel ligt. Een zogenaamde quasar. De uitvinding leidt tot een nieuwe tak binnen de astronomie. Wat maakt het werk van deze Schmidt zo belangrijk?Natuurkundige Jaco de Swarteert deze ten onrechte onbekende Nederlandse astronoom.

09/25/2022 • 8 minutes 5 seconds

De column is deze week van Nelleke Noordervliet.

09/25/2022 • 3 minutes 44 seconds

09/18/2022 • 3 minutes 28 seconds

'Alle andere systemen dan het neoliberale zouden onvermijdelijk leiden tot een totalitaire dictatuur.' Zo schreef de econoom Friedrich Hayekin De weg naar slavernij in 1944. De klassieker bleek de Bijbel van het neoliberalisme en is nu uitgebracht in Nederlandse vertaling.Liberalisme-kenners en schrijvers van Neoliberalisme, een Nederlandse geschiedenis, Bram Mellink en Merijn Oudenampsen buigen zich over de vraag of Mark Rutte de tovenaarsleerling is van Hayek en zijn te gast.

09/18/2022 • 15 minutes 4 seconds

Elke maand bespreken we de nieuwste historische boeken met afwisselend Wim Berkelaar, Bart Funnekotter en Nadia Bouras.Ditmaal is het de beurt aan historicus Wim Berkelaar. Hij bespreekt:-Het gezicht van deEerste WereldoorlogvanLindsey Fitzharris-Dubbelzondebokvan Piet Hagen-'Ik kan u niet uitleggen wat deoorlogis'van Mies Haage-Het verhaal vanRuslandvan Orlando Figes

09/18/2022 • 16 minutes 8 seconds

Het is dit jaar 350 jaar geleden dat ons land werd aangevallen door Frankrijk, Engeland, Münster en Keulen. Dit rampjaar betekende het einde van het regime van Johan de Witt en het herstel van het stadhouderschap van de Oranjes. In zijn boek het Rampjaar 1672 beschrijft historicus Luc Panhuysen de tragedie door de ogen van het gezin van Reede van kasteel Amerongen.In een vierdelige documentaire gemaakt door Mathijs Deen, kunt u de lotgevallen van onze landgenoten volgen door de ogen van tijdgenoten. Deze week deel 3.

09/18/2022 • 31 minutes 25 seconds

Vanaf deze week is de film Corsage te zien, met een radicaal nieuwe interpretatie van keizerin Elisabeth van Oostenrijk en Hongarije, beter bekend als Sisi. De Oostenrijkse regisseur Marie Kreutzer rekent af met de mierzoete kitsch uit de beroemde miniserie met Romy Schneider. Haar film gaat over het verstikkende patriarchaat, bodyshaming en Sisi’s psychische isolement. In hoeverre doet deze film recht aan de werkelijkheid? En hoe kijkt Oostenrijk naar deze tragische Habsburgse popster?Te gast is journalist en schrijver Caroline de Gruyter, kenner van het Habsburgse Rijk.

09/18/2022 • 10 minutes 47 seconds

Op 26-jarige leeftijd werd Zarifa Ghafari de jongste vrouwelijke burgemeester in Afghanistan. Tijdens haar burgemeesterschap werd ze aanhoudend tegengewerkt en overleefde ze zes aanslagen op haar leven. Toen de Taliban in 2021 de macht greep, ontvluchtte ze het land. Nu is ze bijna dertig en woont ze onder zware beveiliging in Duitsland.Deze week verscheen de autobiografie die Zarifa Ghafari schreef met Hannah Lucinda Smith: Zarifa. De strijd van een vrouw in een mannenwereld.Met arabiste Laila al-Zwaini bespreken we het boek, en wat het verhaal van Zarifa vertelt over de recente Afghaanse geschiedenis.

09/18/2022 • 11 minutes 29 seconds

Het verbazingwekkende Oekraïense bliksemoffensief van de afgelopen week lijkt de oorlog te doen kantelen.Het Oekraïense leger bevrijdde in korte tijd strategisch belangrijke steden als Izium en heroverde meer dan een paar duizend vierkante kilometers aan grondgebied. Hoe bepalend zal het Oekraïense bliksemoffensief zijn voor het verdere verloop van de oorlog? En wat kunnen eerdere militaire bliksemmanoeuvres – zoals de Duitse Blitzkrieg uit 1940 of het Tet Offensief in Vietnam – ons daarover leren?Historicus Serge Blom van het Nederlands Instituut voor Militaire Historie is te gast.

09/18/2022 • 13 minutes 11 seconds

Het was dat Queen Elizabeth nog niet begraven was, want anders hadden de Ieren waarschijnlijk al op haar graf gedanst. In plaats daarvan dansten een groepje Ierse jongens afgelopen donderdag – vlak na de aankondiging van de dood van de koningin – de typische Ierse River dance op de stoep voor Buckingham Palace, begeleid door Queen’s Another One Bites The Dust. Het filmpje ging viraal op Twitter en Tik Tok, waar mensen wereldwijd zich verbaasden over zoveel jolijt bij de Ieren om de dood van de koningin.Is de koningin echt zo gehaat in Ierland als het filmpje deed vermoeden? En wat is de geschiedenis achter de Ierse afkeer van het koningshuis? Te gast is Ierlandkenner Joost Augusteijn van de Universiteit Leiden.

09/11/2022 • 15 minutes 6 seconds

Wie wint de Libris Geschiedenis Prijs 2022? In de uitzending maakt jurylid en hoogleraar stadsgeschiedenis aan de Universiteit Leiden Manon van der Heijden de 5 kanshebbers bekend.

09/11/2022 • 5 minutes 33 seconds

We noemen het wel het ‘Wirtschaftswunder’: het miraculeuze economische herstel van Duitsland na de oorlog. Maar zo wonderbaarlijk was dat succes nu ook weer niet. Want bijna al de bedrijven die de motor van het Duitse succes vormden – BMW, Porsche, Volkswagen, Dr. Oetker – dankten hun aanvankelijke succes aan samenwerking met het naziregime. Én het feit dat ze daar na de oorlog niet voor hoefden te boeten.Financieel journalist en historicus David de Jong dook in deze geschiedenis in zijn boek Nazimiljardairs en is te gast.

09/11/2022 • 14 minutes 24 seconds

In 1927 werden in een studio in Leeuwarden mensen uit 10 Friese gebiedengevraagd zinnen, liedjes en verhalen in te spreken, om op een 78-toerenplaat vereeuwigd te worden. Nu zijn deze 75 platen gedigitaliseerd, en kunnen we horen hoe Friesland bijna 100 jaar geleden klonk.Met Jelske Dijkstra, taalkundige bij de Friese Academie, praten we over deze platen, en waarom het uitgerekend een Duitser was die het initiatief nam voor deze opnames.

09/11/2022 • 11 minutes 45 seconds

De column is deze week van John Jansen van Galen.

09/11/2022 • 3 minutes 56 seconds

‘Houdt u aan de 100 kilometer maximum op de weg, zet de verwarming wat lager en eerder af, doe de gordijnen op tijd dicht en wees zuinig met elektriciteit’, aldus Den Uyl in 1973. Het waren dwingende adviezen die doen denken aan de adviezen van nu. Die om minder lang of koud te douchen en om straks in december in huis een paar dikke truien over elkaar aan te trekken.De energiecrisis van nu roept kortom herinneringen op aan de oliecrisis van 1973. En dat ziet journalist Arne van der Wal ook, zo schrijft hij bij Follow the Money. Opvallend is volgens hem vooral het contrast tussen toenmalig premier Joop den Uyl, en aan ‘het talmende optreden van het kabinet Rutte’. Van der Wal is te gast.

09/11/2022 • 13 minutes 3 seconds

Volgens Dali was Jezus als grondlegger van een godsdienst een amateur. Hij wilde zelf een religie beginnen, dat was al bekend. Maar wat die nou precies inhield, wisten we nog niet. Tot nu: een brief uit de Nationale Bibliotheek van Catalonië onthult de details van religie de Spaanse surrealist.Het was sadomasochistisch, had geen God en blijkt bovenal enorm racistisch. Spanje-correspondent Lex Rietman vertelt ons hier meer over.

09/11/2022 • 6 minutes 33 seconds

De column is deze week van Micha Wertheim.

09/04/2022 • 4 minutes 22 seconds

De Duitsers zijn dol op Indianenverhalen. SindsKarl May eind 19e eeuw zijn beroemde boeken over Winnetou en zijn witte kompaan Old Shatterhand schreef, is iedere generatie opgegroeid met Winnetou: als boek, als tv-serie of als film, waarin een gebronsde Fransman de leider der Apaches vertolkte. Niet zo gek dus dat recent in Duitsland een nieuwe kinderfilm en boekjes waren gemaakt die zich afspeelden in de 'Karl-May Kosmos,' waarin een langharig Duits jongetje Winnetou als kind speelt.Maar het is wellicht ook niet zo gek dat anno 2022 de vragen over de politiek-correctheid van het Duitse 'Indianthusiasmus' heftig opspeelden. Kan dit nog wel? En hoe 'woke' was Winnetou nou eigenlijk? Josephine Rijnaartsis hierover bij ons te gast. Zij is een van de vertalers van Karl May's Winnetou dat vorig jaar uitkwam bij IJzer, en nu door Bol.com in de ban is gedaan.

09/04/2022 • 14 minutes 13 seconds

Ineens zijn ze zichtbaar: grote stenen, rechtop, in een soort cirkel, de zogenoemde Dolmen van Guadalperal. Normaal gesproken zijn ze bedekt door water, want ze staan in een Spaans stuwmeer. Nu ze door de droogtezichtbaar zijn – een zeldzaam fenomeen – worden ze ook een toeristische trekpleister. Maar is dat wel goed voor deze Dolmen, die ook wel de Spaanse 'Stonehenge’ genoemd worden? En wat voor invloed heeft de droogte op andere archeologische vindplaatsen? Conservator bij het Rijksmuseum van Oudheden en hoogleraar archeologie Luc Amkreutzziet het somber in.

09/04/2022 • 7 minutes 53 seconds

4 september is om twee redenen een historische dag inChili. Dit jaar omdat de bevolking er kan stemmen over een wijziging van degrondwet. Deze dateert uit 1980 en is opgesteld onder de leiding van de toenmalige dictator Pinochet. De nieuwe grondwet kan de weg vrijmaken voor meer democratie en een socialer beleid. Dat is wat de sinds maart zittende linkse president, Gabriel Boric, wil. Hij is de eerste president met een revolutionair programma sinds president Allende, die 52 jaar geleden op 4 september verkozen werd. Een tweede reden om deze dag historisch te noemen. Op de dag van het referendum is Jan van der Putten te gast, in de tijd van Allende correspondent in Chili. Met Salvador Allende liep het niet goed af, zal het Boric beter vergaan?

09/04/2022 • 13 minutes 41 seconds

Het kabinet gaat via een sluiproute degezinsherenigingbij erkende statushouders uitstellen. Dat is in strijd met Europese regelgeving. Maar hoe kwam diehumane Europese regelgeving eigenlijk tot stand en geldt die voor elke vluchteling? Politicoloog Saskia Bonjour, schrijver van de studie Grens en gezin is te gast.

09/04/2022 • 14 minutes 50 seconds

Elke maand bespreken we de nieuwste historische boeken met afwisselend Wim Berkelaar, Bart Funnekotter en Nadia Bouras.Ditmaal is het de beurt aan historicus Bart Funnekotter. Hij bespreekt:-DeRomanovsna de valvan Helen Rappaport-DeDrang.De geschiedenis van verslavingvan Carl Erik Fisher-Femina.Een nieuwe geschiedenis van deMiddeleeuwen, door de vrouwen die daaruit zijn geschraptvan Janina Ramirez-De laatstekeizervan Mexico: Hoe een Habsbrugse aartshertog een rijk moest stichten in de Nieuwe Wereldvan Edward ShawcrossEén van deze boeken wordt verkozen tot Boek van de Maand - en dat kunt u winnen! Houd tijdens de uitzending onze Facebookpagina in de gaten.

09/04/2022 • 12 minutes 51 seconds

Een documentaire van Mathijs DeenHet is dit jaar 350 jaar geleden dat ons land werd aangevallen door Frankrijk, Engeland, Münster en Keulen. Dit rampjaar betekende het einde van het regime van Johan de Witten het herstel van het stadhouderschap van de Oranjes. In zijn boek het Rampjaar 1672 beschrijft historicus Luc Panhuysende tragedie door de ogen van het gezin van Reede van kasteel Amerongen. In een vierdelige documentaire, in 2009 gemaakt door Mathijs Deen, kunt u de lotgevallen van onze landgenoten volgen door de ogen van tijdgenoten.

09/04/2022 • 32 minutes 45 seconds

Parlementaire enquête van 2002-2003In de 8-delige serie 'Als de overheid faalt' onderzoeken Jos Palm en Michal Citroen hoe de parlementaire enquête in het verleden wanbeleid aan de kaak stelde. Deze aflevering: de enquête naar de gebeurtenissen rond de uitzending van militairen naar Srebrenica. Die gebeurtenissen kwamen bekend te staan als de ‘ernstigste tragedie sinds de Tweede Wereldoorlog’: de val van de door Nederlandse militairen bewaakte enclave Srebrenica in juli 1995, en de daaropvolgende genocide van 8000 moslimmannen door Bosnische Serviërs.'Missie zonder vrede', zo luidde de titel van het eindrapport van de enquêtecommissie. Het rapport verscheen in 2003, meer dan 7 jaar nadat de tragedie zich voltrok. Hoe verliep de enquête en wat leverde ze uiteindelijk op?We bespreken het met journalist en voormalig Joegoslavië-correspondent Frank Westerman, toenmalig commissievoorzitter Bert Bakker en cultuurhistoricus en psycholoog Eelco Runia.

08/29/2022 • 42 minutes 4 seconds

De in Heerlen geboren schrijver-dichter Anton Dautzenberg zette een wandeling uit in het Zuid-Limburgse Gulpdal en besloot die te verbeelden in een gedicht. Het werd een ode aan het landschap, aan zijn jeugd en bovenal aan de verbeelding.Anton de Goede zocht de dichter op in Schaesberg, het dorp waar Dautzenberg opgroeide, in de Oostelijke Mijnstreek. Samen togen zij daarna naar het Gulpdal, verder wandelend door de natuur, waarbij riskante plekken niet werden gemeden.Dit is de ingekorte versie van de Radio Doc van 11 mei 2022. Benieuwd naar meer documentaires van Radio Doc? Abonneer u op de podcast DOCS.

08/28/2022 • 36 minutes 46 seconds

Deze laatste week van augustus brengt onze 'Vakantieman (m/v)' ons nog één keer buiten de gebaande vakantiepaden. Cultureel antropoloog Erella Grassiani tipt Shuk HaTikva: een markt in een arbeiderswijk van Tel Aviv.

08/28/2022 • 13 minutes 13 seconds

Ter Apel en het harmonicabeleidDe mensonterende omstandigheden bij aanmeldcentrum Ter Apel zijn inmiddels internationaal nieuws geworden. Er worden vergelijkingen gemaakt met het beruchte kamp Moria op Lesbos. Artsen Zonder Grenzen trad voor het eerst in eigen land op omdat basis medische hulp uitblijft.Hoe heeft dit nu kunnen gebeuren en wat leren vergelijkbare voorbeelden uit het verleden? Hoogleraar migratiegeschiedenis Marlou Schrover van Universiteit Leiden is te gast.

08/28/2022 • 12 minutes 25 seconds

In de 8-delige serie 'Als de overheid faalt' onderzoeken Jos Palm en Michal Citroen hoe de parlementaire enquête in het verleden wanbeleid aan de kaak stelde. Deze week: de parlementaire enquêtes in de nabije toekomst. Want terwijl de parlementaire enquête over gaswinning in Groningen aan de gang is, staan er nog twee op het programma voor de komende maanden: één naar het corona-beleid, en een tweede naar de toeslagenaffaire. Wat mogen we verwachten van de parlementaire onderzoekscommissies? En, terugziend op de enquêtes die sinds 1887 zijn gehouden: lijkt de overheid echt te kunnen leren van haar kritische zelfonderzoek?Met journalist Kustaw Bessems, historicus Chris van der Heijden en politicus Rob van Gijzel blikken we vooruit.

08/28/2022 • 38 minutes 24 seconds

Deze week leidt de tip van de Vakantieman (m/v) naar de oude havenstad Byblosin Libanon. Journalist Hassnae Bouazza vertelt over een stad met een geschiedenis die niet eeuwen, maar millennia teruggaat.

08/21/2022 • 12 minutes 51 seconds

In de jaren 70 van de vorige eeuw laat de gemeente Utrecht een tiental flats bouwen in de wijk Overvecht. Flats die niet alleen meer ruimte en comfort moeten bieden aan de bewoners, maar die ook een harmonieuzer gezinsleven moeten stimuleren, contactstoornissen moeten tegengaan en een liefdesgemeenschap mogelijk moeten maken. Idealen die zelfs voor die tijd hoog gegrepen lijken.Bewoner en programmamaker Veerle van Dieren dook in het rijke verleden van de Experimentele Flats. Hoe was het daar toen en wat is daar nu nog van over? Dit is de ingekorte versie van de Radio Doc van september 2021. Benieuwd naar meer documentaires van Radio Doc? Abonneer u op de podcast DOCS.

08/21/2022 • 37 minutes 30 seconds

Het Londense Horniman Museum gaat 72 voorwerpen teruggeven aan Nigeria omdat vaststaat dat ze geroofd zijn. En het museum heeft daarvoor ook de benodigde toestemming gekregen van de Britse staat. En dat is voor het eerst in Engeland. Een historische stap dus, die wellicht gevolgen kan hebben voor andere staatscollecties vol roofkunst, zoals die van het British Museum.Jos van Beurden, die al decennialang onderzoek doet naar roofkunst en restitutie, is te gast in OVT om het belang van deze Britse stap te duiden.

08/21/2022 • 9 minutes 35 seconds

Deze week vergezelt de Vakantieman (m/v) de luisteraar naar het oudste dierenverblijf van Nederland. En dat ligt in... Apeldoorn! Auteur en dierenverzorger Job van Tol neemt ons mee.

08/14/2022 • 13 minutes 47 seconds

Hét nieuws van dit weekend, de aanslag op de schrijver Salman Rushdie, een aanslag waarvan men dacht dat die niet meer zou komen, 33 jaar na de fatwa is het toch nog gebeurd. Wij spreken Maarten Asscher schrijver en uitgever, die zich destijds inzette voor Rushdie nadat de Iraanse ayatollah Khomeini een fatwa over hem uitsprak naar aanleiding van de publicatie van het boek De Duivelsverzen in 1989

08/14/2022 • 11 minutes 57 seconds

Veelzijdig surrealist Louis Lehmann (1920-2012) is bijna tien jaar dood en daar nog altijd tegen. Hij kon alles - maar alleen op zijn eigen manier.Louis was danser, tekenaar, vertaler, recensent, musicus, componist en bovendien internationaal erkend scheepsarcheoloog. Maar het meest beroemd is hij als dichter. Al voor de oorlog gold Lehmann als aanstormend poët en wonderkind, bejubeld door Menno ter Braak en Hendrik Marsman.Zelf zag Louis zijn dichterschap vooral als grote sta-in-de-weg voor een echte baan, die hij inderdaad nooit kreeg. Mensen die dat wel lukte, waren voor hem grote tovenaars die hij benijdde. Dit is de ingekorte versie van de Radio Doc van 5 januari 2022. Benieuwd naar meer documentaires van Radio Doc? Abonneer u op de podcast DOCS.

08/14/2022 • 39 minutes 26 seconds

In de 8-delige serie 'Als de overheid faalt' onderzoeken Jos Palm en Michal Citroen hoe de parlementaire enquête in het verleden wanbeleid aan de kaak stelde. Deze aflevering: de enquête naar grootschalige bouwfraude. Lange tijd waren we er in Nederland van overtuigd dat onze bouwondernemers sluw en handig waren, en onze ambtenaren bureaucratisch en traag. En dat er, op een enkele louche uitzondering na, in ons gidsland geen ruimte was voor fraude en corruptie.In 2001 kwam aan het licht hoe naïef dat idee was. Bouwbedrijven, van klein tot groot, belazerden de boel. Niet af en toe, maar structureel. Dat gebeurde via de aanbesteding van grote projecten als de Schipholtunnel. Het ging om honderden miljoenen aan belastinggeld.Met bouwondernemer en klokkenluider Ad Bos, journalist Jos van Dongen en politicus Peter Rehwinkel blikken we terug.

08/14/2022 • 39 minutes 14 seconds

Deze week weer een bijzondere reistip van onze Vakantieman (m/v).Historica Marlisa den Hartog neemt ons mee naar Italië. En dan niet naar een amfitheater of pizzeria, maar naar een paleis in de stad Mantua, waar zich een een zaal met erotische fresco's bevindt.

08/07/2022 • 12 minutes 33 seconds

Het leven van Rosey Pool, geboren in 1905 in Amsterdam en gestorven in 1971 in London, raakte aan vrijwel alle grote gebeurtenissen in de 20e eeuw. Ze bevond zich vaak in het oog van de storm. Als activist, socialist, vervolgde Jodin en lesbische vrouw kwam ze op voor Afro-Amerikaanse dichters en schrijvers. Haar bloemlezingen met door haar vertaalde gedichten vonden een gretig publiek in de jaren ’50 en ’60 van de vorige eeuw. Ze leek vergeten en verdwenen, tot Lonneke Geerlings in 2020 promoveerde op haar biografie.Dit is de ingekorte versie van de Radio Doc van december 2021. Benieuwd naar meer documentaires van Radio Doc? Abonneer u op de podcast DOCS.

08/07/2022 • 38 minutes 54 seconds

In de 8-delige serie 'Als de overheid faalt' onderzoeken Jos Palm en Michal Citroen hoe de parlementaire enquête in het verleden wanbeleid aan de kaak stelde. Deze aflevering: de enquête naar de Bijlmer vliegramp. Te gast in deze aflevering: huisarts en publicist Nizaar Makdoembaks, politicus Rob van Gijzel en journalist Vincent Dekker.

08/07/2022 • 40 minutes 44 seconds

7 augustus 2022 is een historische dag voor Colombia. Voor het eerst komt er een linkse president aan het roer: oud guerrillastrijder Gustavo Petro. Een maand geleden won hij de verkiezingen in Colombia, en nu is zijn inauguratie. Een historische dag voor het land. En Robert-Jan, is te gast in OVT om die historische dag te duiden. Hij is voormalig correspondent Latijns-Amerika en schrijver van het boek De Pizarro’s, waarin aan de hand ven het verhaal van een familie de geschiedenis van Colombia geschetst wordt.

08/07/2022 • 13 minutes 15 seconds

Deze week reist onze Vakantieman (m/v) af naar de Joodse Autonome Regioin Rusland. Journalist Milo van Bokkum zag in de stad Birobidzjan hoe het maakbaarheidsideaal van de Sovjets is doorgedrongen tot in het uiterste Oosten van Siberië.

07/31/2022 • 13 minutes 15 seconds

In de 8-delige serie 'Als de overheid faalt' onderzoeken Jos Palm en Michal Citroen hoe de parlementaire enquête in het verleden wanbeleid aan de kaak stelde. Deze week: de enquête naar de opsporing en aanpak van welig tierende drugscriminaliteit. In de jaren 90 was de zware criminaliteit rondom drugsimperia nog een nieuw fenomeen. Dat vroeg dan ook om een strenge aanpak en moderne opsporingsmethoden. Een ontwikkeling die, volgens de parlementaire enquêtecommissie, tot een crisis leidde waarbij Openbaar Ministerie en politie er ordinair ruziënd een enorme puinhoop van hadden gemaakt. De miljoenen die de overheid betaalde voor doorgesluisde drugs en gevaarlijke infiltraties bleken geen oplossing, zo werd pijnlijk duidelijik. Misdaadjournalist Bart Middelburg, lid van de toenmalige enquêtecommissie André Rouvoet en oud-minister van Justitie Winnie Sorgdrager blikken terug.

07/31/2022 • 41 minutes 38 seconds

Het staat er écht, onomwonden, op de website van het Roermondse Historiehuis: “Oorlogsmisdadiger Willem van Oranje.” Niet bepaald de eerste associatie die de meesten van ons zullen hebben bij de Vader des Vaderlands. Maar in Roermond ligt dat anders. Dat komt omdat Willem van Oranje’s soldaten daar in juli 1572 een gruwelijke slachtpartij aanrichtten: de zogeheten Kartuizermoorden.Dat is nu precies 450 jaar geleden, en daarom herdenkt Roermond de moorden met twee tentoonstellingen. Te gast is Gerard van de Garde, van het gemeentearchief van Roermond.

07/31/2022 • 10 minutes 35 seconds

Ze gingen soms al voor hun vijftiende naar zee, de matrozen, machinisten, vissers die nu met pensioen zijn. De landrotten die hun dagen op de vaste wal hebben gesleten kunnen zich maar moeilijk voorstellen hoe het voor hun generatiegenoten was om altijd maar op zee te zijn.In deze documentaire kijken zeevarenden terug op hun werkende leven. Als jonge, vaak rebelse jongens lieten ze het vertrouwde leven achter zich. Kleine drijvende gemeenschappen, strikte discipline, verre havens, ruzies en vriendschap, stormen en schipbreuk, orde, regelmaat, doodsangst en verveling. De zee kreeg ze in haar greep en liet ze nooit meer los.Dit is de ingekorte versie van de Radio Doc van 26 januari 2022. Benieuwd naar meer documentaires van Radio Doc? Abonneer u op de podcast DOCS.

07/31/2022 • 38 minutes 50 seconds

Deze week neemt onze Vakantieman (m/v) de luisteraar mee naar de prehistorie.Om de reistip van paleontoloog Melanie During te volgen heb je geen vliegticket of treinkaartje nodig. Ogen dicht, en gaan.

07/24/2022 • 13 minutes 51 seconds

In de 8-delige serie 'Als de overheid faalt' onderzoeken Jos Palm en Michal Citroen hoe de parlementaire enquête in het verleden wanbeleid aan de kaak stelde. Deze week: de enquête naar de overheidssteun aan scheepsbouwconcern Rijn-Schelde-Verolme.Heel Den Haag wist van dit schandaal, maar niemand durfde in te grijpen. Want Nederlands trots, onze scheepsbouw die de concurrentie met Japan niet aan kon, stond op het spel. De overheid pompte in totaal 2,2 miljard in de zieltogende bedrijfstak, waarvan geen cent werd terug gezien. In 1983 was de maat vol: het was tijd voor een enquête.De commissie concludeerde dat de staat zich had laten oplichten, en stelde een pakket maatregelen samen om dat in de toekomst te voorkomen. In het nationale geheugen bleef vooral het beeld hangen van zichzelf goedpratende topbestuurders, die tijdens de drie grote enquêtes van nu weer de beeldbuis zullen vullen.Met voormalig kamerlid Arie van der Hek, ex-woordvoerder Economische Zaken Jan Schoenmakers en

07/24/2022 • 41 minutes 32 seconds

Waarschijnlijk is er nooit meer zo veel gelachen in het Britse parlement, als tijdens het debat over de eerste wet tegen dierenmishandeling, in 1821 en 1822. Als je de verslagen leest, waarin Richard Martin met verve voor zo’n wet pleit, dan zie je namelijk dat hij bijna om de zin wordt onderbroken door gejoel en gelach. En toch kreeg Martin uiteindelijk zijn zin. Het is deze week precies twee eeuwen geleden dat wereldwijd de eerste wet tegen dierenmishandeling werd aangenomen: Martin’s Act.Te gast over hoe deze diervriendelijke wet tot stand kwam is Dirk-Jan Verdonk. Dirk-Jan is historicus en directeur van World Animal Protection Nederland.

07/24/2022 • 8 minutes 43 seconds

Op een autovrij hofje in Den Haag met piepkleine huurwoningen werden talloze grootheden geboren. Jonge kunstenaars in alle disciplines kwamen vanaf de jaren vijftig op de Mallemolen wonen en bouwden er een gemeenschap zonder regels, waar woest werd gedronken en wild gevochten en waar de creativiteit moest ontstaan uit totale vrijheid.De Mallemolen. Hier leefden schrijvers als Jan Cremer en Helga Ruebsamen, beeldend kunstenaar Lotti van der Gaag, cabaretier Paul van Vliet en F.B. Hotz, die later de P.C. Hooftprijs zou winnen, te midden van inbrekers en ander gajes, om zich volledig te wijden aan de kunst. Sommigen van hen waren van goede komaf, maar daar wilden ze niets meer van weten, want ook rijkdom werd gezien als beknellend voor de vrije geest. Jan Maarten Deurvorst maakte een portret van dit hofje.Dit is de ingekorte versie van de Radio Doc van januari 2021. Benieuwd naar meer documentaires van Radio Doc? Abonneer u op de podcast DOCS.

07/24/2022 • 38 minutes 6 seconds

In de 8-delige serie 'Als de overheid faalt' onderzoeken Jos Palm en Michal Citroen hoe de parlementaire enquête in het verleden wanbeleid aan de kaak stelde. Deze week: de enquête naar het regeringsbeleid van 1940-1945.Kort na de oorlog verscheen een vernietigend rapport: zowel de regering in Londen als het Rode Kruis hadden gefaald bij de hulpverlening aan gedeporteerde Joden en politieke gevangen. Het vormde de aanzet voor de enquête naar het regeringsbeleid 1940-1945. Want als het Londense oorlogskabinet bij zoiets cruciaals als de opvang van overlevenden tekort was geschoten, had het dat misschien meer steken laten vallen?In negen jaar tijd werden 1250 getuigen en deskundigen gehoord en 100.045 vragen gesteld. Na dat alles was de slotsom: naar omstandigheden had men het in Londen best aardig gedaan.Een oordeel dat met de kennis van nu misschien wel onhoudbaar is, en te denken geeft over het functioneren van de enquête als zelfkritisch instrument. We leggen het voor aan histo

07/17/2022 • 40 minutes 34 seconds

Deze week tipt onze Vakantieman (m/v) een museum in Barzan, een dorp in Iraaks-Koerdistan.Bareez Majid promoveerde aan de Universiteit van Leiden op deIraaks-Koerdische herinneringscultuur. Ze onderzocht onder andere hoe musea daarbij een rol spelen. Want hoe doe je dat, het verleden laten zien in expositiezalen?

07/17/2022 • 12 minutes 31 seconds

Deze week gaf NASA prachtige beelden vrij van samensmeltende sterrenstelsels, uitdijende gaswolken en stervende sterren. Het zijn de eerste foto’s die gemaakt zijn met de spiksplinternieuwe ruimtetelescoop James Webb. NRC kopte dat we met die telescoop ’13 miljard jaar terug in de tijd’ kijken. Maar wat betekent dat in hemelsnaam? En welke historische vragen hopen we met deze ruimtetelescoop te kunnen beantwoorden? Te gast is wetenschapsjournalist Laura Bergshoef.

07/17/2022 • 9 minutes 47 seconds

Van de razzia’s van 22 en 23 februari 1941 in Amsterdam hebben veel mensen wel eens gehoord. Ze vormden de aanleiding voor de Februaristaking, een moedig protest tegen de Jodenvervolging in de Tweede Wereldoorlog. Maar wie waren die 400 mannen die toen zijn opgepakt en van wie slechts een handvol de naziterreur overleefde? Historica Wally de Lang begon een intensieve speurtocht en heeft de levens van bijna al deze mannen en hun familie kunnen reconstrueren in een boek en een tentoonstelling.Tot haar verrassingmeldden zich talloze nabestaanden met nieuwe foto’s, brieven en verhalen. Aan de hand van deze geschiedenissen en ander uniek bronnenmateriaal maakte Sandra Rottenberg deze documentaire.Dit is de ingekorte versie van de Radio Doc van 9 februari 2022. Benieuwd naar meer documentaires van Radio Doc? Abonneer u op de podcast DOCS.

07/17/2022 • 38 minutes 32 seconds

Deze week tipt onze Vakantieman (m/v) Popo Aguda, ofwel het Brazilian Quarter in Lagos, Nigeria.Femke van Zeijl heeft als journalist sinds 2012 haar vaste standplaats in Lagos. Het verhaal van de Braziliaanse wijk in Lagos is verbonden met de geschiedenis van de slavenhandel in de koloniale tijd, en de banden tussen Nigeria en Brazilië.

07/10/2022 • 13 minutes 33 seconds

In de 8-delige serie 'Als de overheid faalt' onderzoeken Jos Palm en Michal Citroen hoe de parlementaire enquête in het verleden wanbeleid aan de kaak stelde. In de eerste aflevering staan we stil bij het fenomeen van de enquête, en keren we terug naar 1887. Wat nu vanzelfsprekend lijkt, gebeurde toen voor het eerst: het middel werd ingezet om een misstand bloot te leggen.De ‘Enquête betreffende werking en uitbreiding der wet van 19 september 1874 en naar den toestand van fabrieken en werkplaatsen’, zoals ze officieel heette, onderzocht de arbeidsomstandigheden in Nederland. Als initiatief van vooruitstrevende liberalen werd de enquête na veel mitsen en maren geaccepteerd door behoudende kamerleden. Want ook zij begrepen wel dat er iets helemaal mis was met ‘de toestand der werkende klasse’.En dat was nog zacht uitgedrukt: arbeidsdagen van dikwijls achttien uur waren geen uitzondering en de wet tegen kinderarbeid werd vaak op slinkse wijze ontdoken. De fabrieksarbeid was moordend o

07/10/2022 • 30 minutes 18 seconds

Shinzo Abe, oud-premier van Japan, is vrijdag neergeschoten terwijl hij een speech hield in de stad Nara. Hij overleed diezelfde dag. Japan is in shock. Het staat bekend als het veiligste land ter wereld, mede dankzij een extreem strenge wapenwet.Klopt dat beeld wel? Japanoloog en vertaler Luk van Haute vertelt over eerdere aanslagen op politici in de Japanse geschiedenis.

07/10/2022 • 8 minutes 27 seconds

Iedereen doet wel eens wat stoms in zijn jeugd, maar wat als je daden uit het verleden je je hele leven blijven achtervolgen? In Sporen van Drugs zoekt Emmie Kollau drie overlevers op van de heroïne-epidemie van de jaren zeventig en tachtig.Toen heroïne in 1972 in Nederland op de markt kwam, volgde in razend tempo een explosie van gebruik. Na krap tien jaar later waren er naar schatting dertigduizend mensen zwaar verslaafd, de zogenoemde 'junks' hingen rond op inmiddels berucht geworden plekken als de Amsterdamse Zeedijk en de Rotterdamse Kruiskade - straten waar weinig anderen zich nog waagden. Dit is de ingekorte versie van de Radio Doc van 6 april 2022. Benieuwd naar meer documentaires van Radio Doc? Abonneer u op de podcast DOCS.

07/10/2022 • 37 minutes

Het Zuid-Afrika van eind 20e eeuw was het schoolvoorbeeld van een racistische samenleving, waar met Apartheid rassensegregatie geïnstitutionaliseerd werd. Tegenwoordig zijn witte mensen in Zuid-Afrika een demografische minderheid, die op politiek gebied gedomineerd worden door de zwarte bevolking. Om zich, na de afschaffing van apartheid, aan de nieuwe werkelijkheid aan te passen, moest de witte bevolking ‘racisme afleren’, aldus Jacob R. Boersema, socioloog aan New York University. Hij interviewde 150 witte Zuid-Afrikanen voor zijn boek Can We Unlearn Racism? What South Africa Teaches Us About Whiteness, dat recent uitkwam bij Stanford University Press. Boersema is te gast.

07/03/2022 • 11 minutes 43 seconds

De actievoerende boeren roepen op om maandag met een grootschalige actie 'heel Nederland plat te leggen’. Eerder deze week brak een groep door een politieblokkade bij het huis van minister Van der Wal. Wie aan de boer komt heeft een probleem.Die relatie tussen de overheid en de boer kwam al eerder onder spanning te staan. In 1971 en 1989 bijvoorbeeld. Ook toen werd de zogenaamde way of life van de vrije boer bedreigd door beleidsplannen. Waarom ging het toen mis, en welk sentiment overheerste destijds bij de boeren? Jan Douwe van der Ploeg, emeritus hoogleraar rurale sociologie in Wageningen, is te gast.

07/03/2022 • 14 minutes 11 seconds

Interrail viert dit jaar zijn vijftigjarig bestaan. Het kleine boekje dat de bezitter een maand lang vrij reizen gaf over het Europese spoorwegennet, heeft in die halve eeuw honderdduizenden jonge Europeanen laten kennismaken met alle uithoeken van het continent. Zijn dit ook allemaal overtuigde Europeanen geworden? Mathijs Deen, die zelf drie keer op interrail ging, kijkt terug.

07/03/2022 • 28 minutes 27 seconds

Op vrijdag 1 juli, tijdens de viering van Keti Koti, bood Klaas Knot namens De Nederlandsche Bank excuses aan voor de betrokkenheid bij het slavernijverleden. We bespreken het onderzoek dat aan de excuses voorafging, en de gevolgen voor de toekomst, met cultuurhistoricus Nancy Jouwe.

07/03/2022 • 6 minutes 17 seconds

Wil je begrijpen wat er in Rusland speelt, lees dan geen kranten, maar literatuur. Dat schreef de Russische anarchist Pjotr Kropotkin ruim een eeuw geleden. Volgens slavist Otto Boele is het nog steeds een goed advies. Hij maakte samen met Kay Mastenbroek een achtdelige podcastseriegetiteld ‘Schandaal en controverse in de Russische literatuur’.Hoe gaat dat in z’n werk? Kunnen we echt, al lezend, inzicht krijgen in de Russische geschiedenis, en zelfs in het Rusland van Poetin? Otto Boele is te gast om het met ons te bespreken.

07/03/2022 • 9 minutes 39 seconds

De Tour de France is weer begonnen, de zwaarste wielerwedstrijd die er is. Ook dit jaar zal het weer afzien zijn voor de renners. Maar zo zwaar als het in 1919 was zal het niet zijn. De eerste Tour na de Eerste Wereldoorlog startte een dag na het tekenen van de akkoorden van Versailles en staat bekend als de zwaarste in de geschiedenis.Onlangs verscheen een boek over die Tour, getiteld: Sprintend door niemandsland, en geschreven door de Amerikaanse journalist Adin Dobkin. Sportjournalist en kenner van de wielerliteratuur Arthur van den Boogaard bespreekt het boek.

07/03/2022 • 11 minutes 37 seconds

'Dit is het testament van uw dochter, Anne’. Met die woorden overhandigde Miep Gies het rood-wit geruite dagboek met het koperen slotje aan Otto Frank, de vader van Anne Frank. Het was begin augustus 1945. Twee jaar later, nu 75 jaar geleden, verscheen Het Achterhuis, Dagboekbrieven 14 juni 1942 - 1 augustus 1944. Het zou wereldberoemd worden als Het Dagboek van Anne Frank. En in deze jubileumweek verschijnt het boek over het dagboek, getiteld Geschiedenis van het dagboek. Otto Frank en het Achterhuis. De schrijver ervan, Sandra van Beek, is te gast.

07/03/2022 • 14 minutes 40 seconds

Afgelopen maandag was een historische dag voor Congo. In Brussel werd een tand van de eerste premier van dat land, Patrice Lumumba, aan de nabestaanden overgedragen. Lumumba werd 61 jaar geleden vermoord en daarna waarschijnlijk opgelost in zwavelzuur en verbrand. Met de teruggave van de tand keert het enige stoffelijk overschot van Lumumba nu dus terug naar Congo, waar hij op 30 juni officieel begraven zal worden.Toch zijn er voor Lumumba’s familie, en voor het land, nog talloze vragen die op een antwoord wachten. Te gast is Ludo de Witte, socioloog en auteur van het boek De moord op Lumumba.

06/26/2022 • 15 minutes 56 seconds

Toen Hendrik Gommer voor de zoveelste keer werd afgewezen voor een vaste aanstelling op de universiteit, gooide hij het roer om. Hij reisde in Ierland langs de talrijke neolithische grafkamers die wij kennen als hunebedden, zette zijn universitaire ambities overboord en deed gewoon waar hij zin in had: hunebedden bestuderen.De enorme stenen gaven Gommer niet alleen nieuwe energie, maar ook inzicht in hoe mensen 7000 jaar geleden Europa binnentrokken, het land in cultuur brachten, vee gingen houden en hun doden bijzetten in onwrikbare bouwwerken van zwerfkeien. Een radiodocumentaire van Mathijs Deen.

06/26/2022 • 31 minutes 9 seconds

Millennialang maakte de mens zich druk over de vraag: hoe kom ik aan genoegeten om te overleven? Maar sinds de jaren 50 kampt vooral de Westerse mens plots met een luxeprobleem: overvoeding. Dat leidde tot een cultuur waarin iedereen een ‘gezonde leefstijl’ diende na te streven, en joggen, dieetpillen en fitnessgoeroe’s populair werden.Historicus Jon Verriet deed onderzoek naar de geschiedenis van de gezondheidscultuur die kort na het einde van de Tweede Wereldoorlog begon. Een tijd waarin op dikke mensen werd neergekeken – iets waar dikheidsactivisten zich vervolgens weer tegen verzetten. Jon is te gast, samen met een dikheidsactivist van het eerste uur, Sarah Bremer van Vet Vrij.

06/26/2022 • 20 minutes 42 seconds

Het Amerikaanse Hooggerechtshof heeft het landelijke recht op abortus afgeschaft. De beroemde uitspraak van de zaak Roe v. Wade uit 1973 is ongeldig verklaard.Het besluit, dat vrijdag werd genomen, wordt nu al historisch genoemd. We bespreken het met Amerika-correspondent Casper Thomas.

06/26/2022 • 14 minutes 5 seconds

De column is deze week van Abdelkader Benali.

06/26/2022 • 4 minutes 14 seconds

In oktober 1595 heeft de eerste Nederlandse expeditie naar Azië net Kaap de Goede Hoop gerond, en legt de vloot aan bij Madagaskar, aan de oostkant van Afrika. Als ze weer vertrekken rooft de bemanning twee tieners van het eiland mee. De jongens worden aan boord gebracht, in de boeien geslagen en ‘verdeeld’ onder de hoge piefen op het schip. Daarmee zijn de twee jongens, voor zover bekend, de eerste Nederlandse tot slaafgemaakten.Journalist Leendert van der Valk stuitte op dit verhaal tijdens zijn onderzoek naar de beginperiode van de Nederlandse slavernij. De uitkomsten van dat onderzoek worden in twee delen gepubliceerd in De Groene Amsterdammer.

06/26/2022 • 15 minutes 42 seconds

De column is deze week van Micha Wertheim.

06/19/2022 • 4 minutes 24 seconds

Op een industrieterrein in Amsterdam-Noord staat een oud, wit poortgebouw. Het is de enige herinnering aan Asterdorp, de woonschooldie in 1927 opende om 'ontoelaatbare' en 'onmaatschappelijke' gezinnen te huisvesten en op te voeden. Wat bezielde de gemeente om mensen weg te stoppen in een ommuurd dorp? Ignace Schoot en Mandula van den Berg duiken in de geschiedenis van dit vergeten dorp en zien de gevolgen van het doorgeslagen maakbaarheidsideaal. Wat gebeurt er als beleidsmakers huisvesting gebruiken om goede burgers te kneden?

06/19/2022 • 34 minutes 48 seconds

Het klinkt als de koosnaam van een berg in een Amerikaans natuurgebied: ‘de rots die drinkt’. Maar dat is het niet. Het gaat hier om een betonnen stuwdam in Frankrijk, gebouwd door Duitse krijgsgevangenen na de Eerste Wereldoorlog. Na 100 jaar groene stroom geleverd te hebben aan de omgeving, moet die dam nu verdwijnen zodat de zalm weer vrij stroomopwaarts kan zwemmen. Het is het uiteindelijke resultaat van rechtszaken die Europese ‘rivierenbevrijders’ uit naam van de vissen hadden aangespannen.Frank Westerman, zelf ooit idealistische dammenbouwer in opleiding, schreef in zijn nieuwe boek Te waar om mooi te zijn over dit verhaal, en over hoe idealisme in de loop der tijd van rood in groen veranderd is. Hij is te gast.

06/19/2022 • 13 minutes 45 seconds

Op 24 juni opent Onze koloniale erfenis, de nieuwe vaste expositie in het Tropenmuseum in Amsterdam. De tentoonstelling belicht het Nederlandse koloniale verleden en maakt duidelijk hoe de geschiedenis doorwerkt in het heden. Bijvoorbeeld met een groten namenmonument voor 200.000 tot slaaf gemaakten uit Indonesië, Curaçao en Suriname. Waarom was deze vernieuwing nodig? En hoe gaat het museum om met het eigen verleden, waarin het als onderdeel van het Koloniaal Instituutdirect met de overzeese politiek verbonden was? We bespreken het met Wendeline Flores, conservator Caribisch Gebied in het Tropenmuseum

06/19/2022 • 11 minutes 23 seconds

De NAVO moet haar tanden laten zien. Zo is veelvuldig te horen in reactie op de oorlog in Oekraïne. Want onze democratie moet verdedigd worden – en daar heb je naast woorden ook wapens voor nodig. Aanstaande 28 tot 30 juni komt de NAVO bijeen in Brussel, om te praten over de toetreding van Finland en Zweden, en over het nieuwe Strategische Concept van de NAVO. Maar wat was en is de NAVO eigenlijk en is onze democratie bij deze organisatie in veilige handen? Is het wijs de NAVO met nieuwe lidstaten uit te breiden of is dat juist een verkeerd gebaar naar Poetin? Te gast is militair historicus Christ Klep.

06/19/2022 • 14 minutes 42 seconds

Recensent Wim Berkelaar bespreekt de volgende selectie historische boeken en kiest één favoriet:-Raisa Blommestijn, Het spook van Weimar (Prometheus)-Hans van der Jagt, Engelen uit Europa (Prometheus)-Johan Joor, Door de mazen van het net (Boom)-Hans Dijkhuis, Descartes. Zijn Nederlandse jaren (Athenaeum)Het favoriete boek winnen? Houdt tijdens de uitzending onze Facebook en Twitter in de gaten.

06/19/2022 • 15 minutes 26 seconds

Waarom moesten hun ouders toch zo huilen bij het afscheid? Dat vroegen de jonge Joegoslavische handbalsters zich af toen ze in de bus stapten voor een sporttoernooi in Nederland, in het voorjaar van 1992. Eenmaal in Nederland begrepen ze het pas: hun ouders hadden het toernooi aangegrepen als excuus om hun dochters Joegoslavië uit te smokkelen, weg van het rap toenemende geweld. Omdat de Joegoslavische burgeroorlogen verder escaleerden, duurde het nog jaren voor de meisjes terug konden. Bijna de helft van het handbalteam woont zelfs nog steeds in Nederland. Zo ook Tea Elezovic. Zij is zondag te gast, samen met GerBen van 't Hek en Rens Lieman, die over deze geschiedenis het boek De bus uit Mostar schreven.

06/12/2022 • 23 minutes 34 seconds

Op 6 mei j.l. werd een gerestaureerd stukje graffiti uit 1978 van Dr. Rat onthuld. OVT maakte een portret van Dr. Rat, ofwel Ivar Vics, in 2012, dat nu wordt herhaald.Vics werd in 1960 geboren en behoorde daarmee tot de lost generation. Hij groeide op in de jaren 70: de overgangstijd van softe hippiemuziek naar rauwe punk, van wiet naar harddrugs. Vanaf de opkomst van de punk ging hij helemaal op in de nieuwe tegencultuur, met niet alleen eigen muziek, maar bijvoorbeeld ook eigen cafés in kraakpanden en eigen media. Ivar legde zich al snel toe op vormgeving en graffiti, en zijn signatuur werd Dr. Rat. In de zomer van 1981 overleed hij aan een overdosis. Samenstelling: Paul van der Gaag.

06/12/2022 • 35 minutes 52 seconds

Dat de witte Europese beschaving superieur zou zijn, is een geluid dat we nu vaak horen uit extreemrechtse hoek. Maar het idee dat de witte mens, en dan met name de man van Germaanse oorsprong, de beste versie is van de menselijke soort, is al veel ouder. Onze voorouders liepen er al mee rond in de 18e eeuw. Over hun verheerlijking van de ‘welgeschapen’ en ‘onverschrokken’ Germaan - en zijn nazaten - houdt historicus Dorothee Sturkenboom op 13 juni in het Amsterdamse Debatcentrum de Balie een lezing getiteld 'De boreale Bataaf'. Ze komt vertellen over het superioriteitsdenken van toen.

06/12/2022 • 12 minutes 17 seconds

De column is deze week van Sana Valiulina.

06/12/2022 • 4 minutes 28 seconds

In de oorlog met Oekraïne is Rusland overgestapt op een nieuwe tactiek: het bestookt het front van afstand met artillerie en luchtbombardementen. Die inzet van artillerie, en het Oekraïense antwoord daarop, is nu beslissend voor het verloop van de oorlog in de Donbas. Rusland heeft een lange traditie in het gebruik van dit soort vuurwapens, Stalin noemde artillerie ooit ‘The God of War’.Wat is artillerie precies en hoe heeft het gebruik zich ontwikkeld? Te gast is Randy Noorman, stafofficier militaire geschiedenis aan het Nederlands Instituut voor Militaire Historie.

06/12/2022 • 11 minutes 25 seconds

De stad Halabja wordt ook wel het ‘Hiroshima van Koerdistan’ genoemd. In 1988 voerde de Iraakse regering hier een gifgasaanval uit, met gruwelijke gevolgen. Het is een voorbeeld van het extreme geweld dat de overheid tegen Koerden in het Noorden van Irak gebruikte.Sinds 2003 is het rustiger in het gebied, maar trauma uit de jaren 80 ligt vlak onder de oppervlakte. Hoe krijgt dat oorlogsverleden een plaats in de gemeenschap? Bareez Majid promoveerde vorige maand in Leiden op een proefschrift over de Iraaks-Koerdische herinneringscultuur en is te gast om over haar onderzoek te vertellen.

06/12/2022 • 14 minutes 28 seconds

Minister Ollongren sprak van een ‘historisch moment' deze week bij de presentatie van de defensienota. Nederland gaat 5 miljard extra per jaar uitgeven aan zijn verdediging, een verhoging van veertig procent. Sinds het einde van de Koude Oorlog is er niet zoveel besteed aan ons militair apparaat.Maar is de verhoogde uitgave inderdaad een breuk met eerder beleid, en wanneer is Nederland eigenlijk bereid in de buidel te tasten voor zijn defensie? Militair historicus Ben Schoenmaker is te gast.

06/05/2022 • 16 minutes 40 seconds

De column is deze week van Nelleke Noordervliet.

06/05/2022 • 3 minutes 52 seconds

De betovergrootmoeder van journalist Nienke Zoetbrood was een heks. Ze vloog op een bezemsteel en kon in een kat veranderen, dat wist iedereen in het dorp. Als je appels uit haar boomgaardje probeerde te stelen, bevroren je voeten op de grond. Althans, dat zijn de anekdotes die verzamelaar Dam Jaarsma (1914-1991) over haar optekende.Hoe groot was het geloof in hekserij, eind 19e eeuw? En waarom werd juist Nienkes betovergrootmoeder als heks gezien?

06/05/2022 • 31 minutes 6 seconds

Het is dertig jaar geleden dat tattoo-artiest ‘Hanky Panky’ Schiffmacher samen met Red Hot Chili Peppers-rockster Anthony Kiedis door de bossen van Borneo trok. In de voetsporen van de Nederlandse etnoloog Nieuwenhuis die de reis in 1883 maakte, op zoek naar de oorsprong van de tattoo. Het boek van Nieuwenhuis over de expeditie werd het reishandboek van Schiffmacher, Kiedis en co.Over deze queeste schreef Henk Schiffmacher het boek De grote Borneo-expeditie, dat deze week in hernieuwde uitgave verschijnt. In de uitzending vertelt hij over de tocht die Kiedis later omschreef als ‘het meest verschrikkelijke dat hij ooit had meegemaakt’ en een ‘reis door de hel’.

06/05/2022 • 14 minutes 44 seconds

De Amazone staat bekend als het summum van wilde natuur: een enorm, ongerept oerwoud waar slechts kleine groepjes mensen konden overleven. Maar nieuw onderzoek wijst uit dat de wildernis van de Amazone helemaal niet zo wild was: op sommige plekken was het woud zelfs dichtbevolkt te noemen.Hoe kantelt dit onze blik op de Amazone, en op de natuur in het algemeen? Daarover is Johan van de Gronden te gast, filosoof, voormalig directeur van het WNF en groot liefhebber van de Amazone.

06/05/2022 • 15 minutes 58 seconds

‘Afwijkende mensen’ zijn tegenwoordig op tv te zien in documentaires of talentenjachten. Mensen met extreem overgewicht die begeleiding krijgen om af te vallen, heel kleine mensen die leven in ‘het lichaam van een kind’, en mannen en vrouwen met bijzondere acts: er komt van alles voorbij.Die fascinatie met mensen die ‘anders’ zijn is niet van vandaag of gisteren. In het boek De man met de ijzeren schedel beschrijft wetenschapsjournalist Jaco Berveling hoe het publiek ruim honderd jaar geleden al massaal toestroomde om ‘wondermensen’ te bekijken. Hij is te gast.

06/05/2022 • 12 minutes 54 seconds

‘Vervloekt door de God JHW. Je zult vervloekt sterven.’ Die tekst ontcijferde een onderzoeksteam op een loden tablet dat is opgegraven bij de Palestijnse stad Nablus. Het team dat de inscriptie ontcijferde weet vrijwel zeker dat het tablet uit de periode tussen 1500 en 1200 vóór Christus stamt. Deze vervloeking zou bewijzen dat de naam van God, ‘Jahweh’ in het Hebreeuws, al eeuwen eerder werd geschreven dan men tot nu toe dacht. We spreken met een van de onderzoekers, oud-testamenticus en Bijbels archeoloog Pieter Gert van der Veen.

06/05/2022 • 7 minutes 2 seconds

Het is het grootste scheepskerkhof op land ter wereld, de provincie Flevoland. Maar liefst 450 scheepswrakken zijn daar inmiddels al in de klei gevonden. Wrakken waar maar weinig bekend over is. Podcast-maker Jon Hille en maritiem archeoloog Yftinus van Popta gingen op zoek naar de persoonlijke, vaak dramatische verhalen die schuilgaan achter deze wrakken. Ze maakten er een vierdelige serie over: Het wrakke water. Bedenker van de serie Jon Hille is te gast.

05/29/2022 • 6 minutes 42 seconds

Onze recensent Nadia Bouras bespreekt de volgende historische boeken:-Mona L. Siegel, Vrede op onze voorwaarden. De wereldwijde strijd voor vrouwenrechten na de Eerste Wereldoorlog (Athenaeum).-Diederik Burgersdijk, Gymnasium. Geschiedenis van een eliteschool(Athenaeum). -Johny Pitts, Afropeaan. Notities uit Zwart Europa (De Geus).-Lea Ypi, Vrij. Opgroeien aan het einde van de geschiedenis (De Bezige Bij).Nadia kiest uit deze selectie ook haar favoriet, en OVT geeft weer twee exemplaren weg aan luisteraars! Hou na de bekendmaking in de uitzending onze sociale media in de gaten om kans te maken.

05/29/2022 • 13 minutes 8 seconds

De column is deze week van Abdelkader Benali.

05/29/2022 • 3 minutes 54 seconds

Afgelopen maandag werd het graf geopend van een Jemenitisch Joods jongetje dat 69 jaar geleden in Israël werd begraven. Er wordt nu onderzocht of het DNA van het jongetje overeenkomt met dat van zijn familie. Want hij zou weleens een van de duizenden kinderen kunnen zijn die in de jaren vijftig opeens verdwenen na ziekenhuisopname, en zouden zijn geschonken aan kinderloze overlevenden van de Holocaust. In dat geval zouden de resten van een ander in het graf moeten liggen.Het tragische voorval is een van de vele drama's in wat in Israël de Jemenitische kinderaffaire heet. Erella Grassiani, antropologe aan de Universiteit van Amsterdam en van Nederlands-Israëlische komaf, is te gast.

05/29/2022 • 13 minutes 10 seconds

Om zich te ontwikkelen trokken zonen uit rijke families door Europa. Zulke reizen, die vaak lang duurden en veel geld kostten, moest hen klaarstomen voor volwassenheid. Historicus Alan Moss onderzocht 17e-eeuwse manuscripten waarin deze jongvolwassenen hun reis bijhielden, en verdedigde onlangs zijn proefschrift Gemaakt op reis. Identiteitsvorming in verslagen van de Nederlandse educatiereis 1648-1713. De jonge doctor vertelt in de uitzending waarom deze reizen zo vormend waren, en wat de heren meemaakten op hun educatiereizen.

05/29/2022 • 7 minutes 16 seconds

Een radiodocumentaire van René OomenEibert Meester, senator voor de PvdA, komt in 1973 op de sofa van professor Bastiaans in Oegstgeest terecht om zich onder invloed van LSD te laten behandelen voor zijn oorlogstrauma’s. Als oud-verzetsman heeft hij dan ook nogal wat voor zijn kiezen gekregen.Opsluiting in de koepelgevangenis in Arnhem, ontsnapping aan het vuurpeloton van kamp Amersfoort, en gewelddadige ondervragingen bij de SD in Amsterdam, om maar wat te noemen. Journalist Wim Wennekes, zelf aanwezig bij de LSD-sessies, schrijft er het boekje Allemaal rottigheid allemaal ellende over. Maar kloppen de fantastische verhalen van Meester wel? Ondertussen ontvangt hij een verzetspensioen van 3000 gulden per maand.Als zijn rancuneuze ex-echtgenote het boekje onder ogen krijgt en weekblad Panorama een onthullend artikel publiceert, sluit zich langzaam het net.

05/29/2022 • 31 minutes 8 seconds

Amper 72 uur na de dodelijke schietpartij op een basisschool in het Texaanse Uvalde opent het jaarlijkse congres van de NRA, de National Rifle Association, in Houston. Hoe heeft die machtige wapenlobby zich ontwikkeld tot wat het nu is, en waarom lijkt haar invloed zo onaantastbaar? Amerikanist Frans Verhagen, schrijver van De geschiedenis van de Verenigde Staten, komt erover vertellen.

05/29/2022 • 13 minutes 40 seconds

Poetin had in Oekraïne een soort Blitzkrieg gepland, maar na ruim drie maanden is het einde van de oorlog nog lang niet in zicht. In Rusland klinkt nu, tussen alle propaganda door, enige kritiek. En wel vanuit militaire hoek: na alle tegenslagen begint het te rommelen binnen het Russische leger.Volgens historicus Ivo van de Wijdeven is het niet voor het eerst in de geschiedenis van Rusland dat barstjes in het systeem ontstaan door onrust onder militairen. In december 1825 kwamen Russische officieren in opstand tegen de tsaar tijdens de zogenaamde Decembristenopstand. Ivo schreef een artikel over deze opstand voor de website van het Historisch Nieuwsblad en is te gast.

05/29/2022 • 12 minutes 38 seconds

Beeldvorming is hardnekkig, leert Cigdem, en moeilijk te veranderen. Ze begint met het fotograferen van de eerste generatie Turkse migrantenvrouwen. En ze verzamelt hun familie albums om ons visueel archief te verrijken.Maar een systeem verander je niet alleen, dus gaat ze op zoek naar bondgenoten onder collega-fotografen en beeldredacteuren. Een ongemakkelijke confrontatie met de hoofdredacteur van het ANP maakt duidelijk dat dit een proces van lange adem is. Lees meer over ‘Moslima’ op vpro.nl/moslima.

05/22/2022 • 33 minutes 56 seconds

In 1975 werd Suriname onafhankelijk van Nederland, maar de strijd was nog niet gestreden. Dat liet de documentaire Oema foe Sranan, ofwel Vrouwen van Suriname, in 1978 zien aan het Nederlandse publiek. De film volgt vier vrouwen die proberen het hoofd boven water te houden in Suriname rondom 1975, toen de economische malaise en corruptie uit de koloniale tijd verre van verdwenen waren.Vrouwen van Suriname is nu gerestaureerd. Bij dat project werden ook jonge filmmakers betrokken, die een korte introductiefilm maakten: Strijd op 16mm. Op 28 mei worden voorfilm en documentaire in het Eye Filmmuseum vertoond. We bespreken het belang van deze strijdbare documentaire met Nadia Tilon en Ananta Khemradj. Nadia werkte mee aan de film uit 1978, Ananta maakte met Kiki Ho en Luna Hupperetz de introductiefilm.

05/22/2022 • 14 minutes 48 seconds

Vreemd eigenlijk dat niemand eerder een geschiedenis van de spermabank geschreven heeft. Dat is de gedachte die in je opkomt als je het boek Zaad zonder naam van de Belgische historica Tinne Claes leest. Het is namelijk een geschiedenis vol van menselijk drama, met verhalen over diepe kinderwensen, taboes, familiegeheimen, geld, machtsmisbruik én groot geluk. En ondertussen leer je ook nog een hoop over de vrouwen- en homo-emancipatie van de afgelopen decennia, en hoe ons denken over mannelijkheid is veranderd.Tinne Claes is te gast, samen met Mies Mertens. Zij werd in de jaren 80 samen met haar vrouw Christine als een van de eerste lesbische koppels in België moeder via een spermadonor.

05/22/2022 • 20 minutes 8 seconds

Bij de racistische aanslag die een achttienjarige vorige week pleegde in het Amerikaanse Buffalo kwamen tien mensen om. In het pamflet dat de moordenaar achterliet wordt als argument voor zijn daad de ‘Great Replacement’-theorie aangehaald. In het Nederlands: de omvolkingstheorie. Een theorie die al decennia rondwaart in Amerika, maar ook in Nederland steeds vaker opduikt. Met Amerika-correspondent Casper Thomas zoeken we naar de wortels van deze theorie, die liggen in Frankrijk, nazi-Duitsland en de Verenigde Staten zelf.

05/22/2022 • 11 minutes 56 seconds

Een renpaard in bruikleen, even een nieuwe oprit aanleggen bij de burgemeester, een keukentje betegelen of gewoon een envelop met geld voor de ambtenaar. Het kon en het kan allemaal in Limburg. In de provincie die ook wel het Beieren van Nederland wordt genoemd trad verleden jaar het voltallige bestuur af wegens een ontbrekend integriteitsbesef. Onderzoeksjournalist Joep Dohmen sloeg ruim een kwarteeuw geleden al alarm over de Limburgse handjeklap-cultuur met zijn boek De Vriendenrepubliek. Deze week komt hij met een vervolg, De Vriendenreünie, dat hij schreef met historicus Paul van der Steen. De auteurs zijn te gast.

05/22/2022 • 18 minutes 2 seconds

De column is deze week van John Jansen van Galen.

05/22/2022 • 3 minutes 50 seconds

In het tweeluik 'Moslima' onderzoekt Cigdem Yuksel samen met podcastmaker Maartje Duin hoe de beeldvorming van ‘de moslima’ door de jaren heen is ontstaan, en welk beeld een nieuwe generatie makers hier tegenover wil zetten.In deel één gaan Cigdem en Maartje langs bij collega-fotografen, beeldbank ANP en beeldredacteuren van kranten om te kijken hoe het beeld van de moslima minder eenzijdig kan worden. Beeldvorming, zo wordt duidelijk, is een gelaagd systeem waarin alle spelers verantwoordelijkheid hebben. Lukt het Cigdem om anderen daarvan te overtuigen? Meer info over ‘Moslima’ op vpro.nl.moslima.

05/15/2022 • 37 minutes

‘Op dit moment heb ik mijn hele leven gewacht’, zei Francie Molloy van Sinn Féin vorig weekend, toen net bekend was geworden dat haar partij, voor het eerst in de geschiedenis, de verkiezingen in Noord-Ierland had gewonnen. En daarmee won ook voor het eerst een partij die hereniging met de rest van Ierland nastreeft. Een historische zege dus.De partij die nog niet zo lang geleden gezien werd als politieke tak van de IRA mag nu de premier gaan leveren. In katholieke kring is de blijdschap daarover groot. Komt nu de oude wens voor een herenigd Ierland dichtbij? Joost Augusteijn, Ierlandkenner van de Universiteit leiden, legt uit.

05/15/2022 • 12 minutes 53 seconds

De familie Quandt, het miljardairsgeslacht achter het automerk BMW, werd in 2007 in verlegenheid gebracht. In een documentaire werd hun naziverleden van uitbuiting en dwangarbeid onthuld. Iets waar de nieuwe generatie Quandt geen kennis van leek te hebben. Journalist Marjolijn Uitzinger dook in het duistere verleden van de familie achter BMW en schreef De zwijgende miljardairs. De auteur is te gast.

05/15/2022 • 11 minutes 19 seconds

In de Nederlandse geschiedschrijving van de dekolonisatie van Indonesië (1945-1950) komt het Indonesische perspectief er altijd een beetje bekaaid vanaf. De strijd die de Indonesiërs voerden voor onafhankelijkheid, onder aanvoering van leiders als Soekarno, was behalve tegen de Nederlanders vaak ook tegen elkaar gericht. Maar hun strijdkreet was altijd dezelfde: Merdeka, vrijheid.Dat is de titel van het recent verschenen boek van Harry Poeze en Henk Schulte Nordholt: Merdeka, de strijd om de Indonesische Onafhankelijkheid en de ongewisse opkomst van de Republiek 1945-1950. Een gesprek met Henk Schulte Nordholt.

05/15/2022 • 12 minutes 36 seconds

Het wordt een grote ceremonie op het Sint-Pietersplein. Zondagochtend 15 mei, tijdens de uitzending van OVT, wordt de Nederlandse priester Titus Brandsma (1881-1942) heilig verklaard door paus Franciscus in Rome.Hoe bijzonder is het dat er een Nederlander heilig wordt verklaard, en waarom valt die eer nu aan Titus Brandsma ten deel? We vragen het aan historicus Wim Berkelaar.

05/15/2022 • 10 minutes 2 seconds

De column is deze week van Micha Wertheim.

05/15/2022 • 3 minutes 46 seconds

Toen hij in het paleis van de Sultan in Istanbul het gouden doosje aanschouwde met een tand van Mohammed erin, wist schrijver en journalist Robbert van Lanschot wat hem te doen stond. Hij zou een boek gaan schrijven over de talloze relikwieën van de profeet.Mohammed liet honderdduizend haren, twee hemelvaartmantels en talloze voetafdrukken na. De auteur reisde ze achterna en schreef De tand van de Profeet: Verhalen uit het islamitisch labyrint. Hij is te gast.

05/15/2022 • 13 minutes 52 seconds

Koalabeertjes eten eucalyptus, panda's eten bamboe, en chimpansees eten bananen. Zo is het toch? Niet dus. Bij de kleine mensaap stonden van oorsprong helemaal geen bananen op het menu. De banaan etende aap is welbeschouwd een constructie van de mens. Zo ontdekte NRC-wetenschapsjournalist Hendrik Spiering. Hij is te gast.

05/08/2022 • 9 minutes 54 seconds

De afgelopen week zijn zeker 5000 inwoners van Marioepol afgevoerd naar Rusland via door de Russen opengestelde vluchtroutes. En zij zijn niet de eerste Oekraïners die in het land van de vijand terecht komen. Sinds het begin van de oorlog is dat al zeker een half miljoen van hun landgenoten overkomen. Volgens de Russen ‘op de vlucht voor geweld’, volgens Oekraïne zijn ze ‘gedeporteerd’, naar vaak verre uithoeken, tot in Siberië aan toe.Als dat het geval is, dan is dat niet voor het eerst in de geschiedenis. Ook tijdens de Tweede Wereldoorlog werd een deel van de Oekraïense bevolking gedeporteerd: de Krim-Tataren, door Stalin bestempeld als ‘nazistische verraders’, net zoals Poetin nu verwijst naar de Oekraïners. Historicus Ivo van de Wijdeven schreef daar een artikel over voor de site van het Historisch Nieuwsblad en hij is te gast om te praten over de deportaties.

05/08/2022 • 10 minutes 18 seconds

De oorlog in Oekraïne duurt voort. In Het Spoor Terug herhalen we een tweeluik uit 2013 over psychische trauma’s na oorlog.De Griekse held Ajax pleegde zelfmoord nadat hij in een flashback aan de oorlog een kudde schapen had aangevallen. Tegenwoordig had hij wellicht gediagnosticeerd kunnen worden met PTSS: posttraumatisch stresssyndroom. Eeuwenlang werd er geen enkele aandacht besteed aan oorlogstrauma's. Tijdens de Amerikaanse burgeroorlog verschenen de eerste medische teksten over het zogenaamde soldier’s heart en in de eerste wereldoorlog werd de term shellshock gebruikt; maar van een redelijke behandeling was nog lang geen sprake. Pas in 1980 werd de nieuwe term PTSS opgenomen in het DSM.Deel 2 van een tweeluik over oorlogstrauma's en de behandeling daarvan.In samenwerking met productiebureau Prospektor, maker van de interactieve videoclip Hidden Wounds met de Vlaamse band dEUS.Samenstelling: Laura Stek en Eefje Blankevoort.

05/08/2022 • 30 minutes 58 seconds

De column is deze week van Nelleke Noordervliet.

05/08/2022 • 3 minutes 38 seconds

In Oekraïne wordt, naast Oekraïens, ook veel Russisch gesproken. Poetin maakt daar misbruik van in zijn retoriek: de grenzen van Rusland moeten reiken tot waar de Russische taal wordt gesproken. En dus hoort Oekraïne, waar voor veel mensen het Russisch zelfs de eerste taal is, gewoon bij Rusland.Sinds 24 februari blijkt hoe sterk Poetin zich heeft vergist, zo ziet slavist en schrijver Tobias Wals. Hoe komt het dat er veel Russisch wordt gesproken in Oekraïne, en waarom liep Poetin zo tegen de lamp toen hij ervan uitging dat wie zijn taal sprak, ook zijn kant zou kiezen? Wals is te gast.

05/08/2022 • 12 minutes 46 seconds

Het tijdperk van voor Roe v. Wade: daar dreigt Amerika naar terug te keren als het Hooggerechtshof beslist om de uitspraak ongedaan te maken die in 1973 het nationale recht op abortus vastlegde. Een tijd waarin het in sommige staten legaal was om een abortusbehandeling te krijgen, en in sommige illegaal.Wat betekende de situatie van voor 1973 voor vrouwen die ongewenst zwanger waren? En zullen vrouwen die straks een abortus willen, opnieuw op zoek moeten naar maffiose ‘back alley abortions’, ondergrondse feministische organisaties of abortusdokters die bereid zijn een gevangenisstraf te riskeren? Amerikanist Sara Polak van de Universiteit Leiden is te gast.

05/08/2022 • 16 minutes 10 seconds

‘Er mist iemand.’ Woorden die op elke verjaardag van de overgrootmoeder van Thomas Sijtsma vielen. Iedereen wist dat het om Harry Davids ging, en niemand wist waar hij was. Een Joodse jongen die tijdens de Tweede Wereldoorlog wordt geboren. Als onderduiker komt hij terecht bij Berend en Jeltje Bakker, de overgrootouders van Sijtsma. Daar groeit het kind op, beschermd tegen de Duitsers. Zijn ouders keren niet terug, maar zijn oom en tante wel. Ze nemen hem mee naar Zuid-Afrika. Tot groot gemis van de familie van Thomas Sijtsma, die Harry Davids opzocht in de VS en in zijn boek Verloren Oorlogskind deze geschiedenis reconstrueert. Sijtsma is te gast.

05/08/2022 • 16 minutes 32 seconds

De column is deze week van Abdelkader Benali.

05/01/2022 • 4 minutes 8 seconds

Afgelopen donderdag organiseerde de stichting Help Ze Thuiskomen een symposium over PTSS, een thema dat ook ter sprake kwam tijdens de Invictus Games. Wat zijn de nieuwste inzichten rond PTSS? En kan de opgedane kennis nog van nut zijn voor de oorlog in Oekraine? We spreken met de voorzitter van de stichting en ex-marinier Karel Lanser, als introductie op de aflevering ‘Mannen huilen niet’ in Het Spoor Terug.

05/01/2022 • 5 minutes 14 seconds

De Duitse Bondsdag heeft de regering opgeroepen tot meer en snellere wapenleveranties aan Oekraïne. Daarbij volgt het aarzelende Duitsland de rest van Europa. Maar onderlinge afhankelijkheid tussen landen creëert problemen. Zo kunnen er geen Duitse Marder-gevechtsvoertuigen aan Oekraïne worden geleverd, omdat de benodigde munitie van Zwitserse makelij is. En Zwitserland verbiedt de doorverkoop naar conflictgebieden omdat het in strijd zou zijn met de eigen neutraliteit. Maar hoe kan het dan, dat datzelfde Zwitserland in de jaren dertig en veertig het beroemde Oerlikon-kanon heeft geleverd aan zowel de geallieerden als Duitsland en Japan? Te gast is Zwitserland-correspondent Renske Heddemavoor uitleg.

05/01/2022 • 12 minutes 12 seconds

Onze recensent Wim Berkelaar bespreekt de volgende vier historische boeken:- Soli Deo. Wouter Lutkie (1887-1968) van Willem Huberts- Truus van Lier van Jessica van Geel- De metamorfose van de wereld van Jürgen Osterhammel- Leven in de verbeelding. Hella S. Haasse van Aleid TruijensNatuurlijk kiest Wim ook één favoriet boek uit de selectie en is dat aanleiding voor een winactie! Luister zondag mee en houd onze sociale media in de gaten om kans te maken op historisch verantwoord leesvoer.

05/01/2022 • 15 minutes 18 seconds

De bewoners van het Stokstraatkwartier in Maastricht werden het ‘crapuul’ genoemd: het uitschot. De voormalige volkswijk - ooit De Jordaan van de stad aan de Maas - is tegenwoordig een mondain winkelbuurtje, zonder ziel en zonder hart. Frank Bokern beschreef in Crapuul, kroniek van een krottenwijk de geschiedenis van de buurt die ontstond als tragisch nevenproduct van de vroege industriële revolutie in Maastricht. De auteur is samen met oud buurtbewoner Jo Voorstte gast.

05/01/2022 • 17 minutes 30 seconds

De Griekse held Ajax pleegde zelfmoord nadat hij in een flashback aan de oorlog een kudde schapen had aangevallen. Tegenwoordig had hij wellicht gediagnosticeerd kunnen worden met PTSS: posttraumatisch stresssyndroom. Eeuwenlang werd er geen enkele aandacht besteed aan oorlogstrauma's. Tijdens de Amerikaanse burgeroorlog verschenen de eerste medische teksten over het zogenaamde soldier’s heart en in de eerste wereldoorlog werd de term shellshock gebruikt; maar van een redelijke behandeling was nog lang geen sprake. Pas in 1980 werd de nieuwe term PTSS opgenomen in het DSM.Herhaling van een tweeluik uit 2013, over oorlogstrauma's en de behandeling daarvan.In samenwerking met productiebureau Prospektor, maker van de interactieve videoclip Hidden Wounds met de Vlaamse band dEUS.Samenstelling: Laura Stek en Eefje Blankevoort.

05/01/2022 • 28 minutes 48 seconds

Er lijken happen uit een deur van de Hagia Sophia-moskee in Istanboel genomen te zijn, zo meldt de Turkse Kunsthistorische Unie. Letterlijk. Er wordt vermoed dat gelovigen stukjes van de houten Keizersdeur hebben gehaald om op te eten. De Hagia Sophia, een van oorsprong Christelijk Orthodox gebedshuis en UNESCO-werelderfgoed, is al langer onderwerp van discussie. Na decennialang gebruik als museum is het sinds 2020 een moskee. Waarom maakt deze deur zo hongerig, en wat zegt deze affaire over de Turkse omgang met erfgoed? We praten met kunsthistorica Sanne Frequin.

05/01/2022 • 9 minutes 2 seconds

‘Zonder Martha zou er geen Watergate zijn geweest,’ zo verzuchtte Richard Nixon ooit, een paar jaar nadat Watergate hem ertoe dwong af te treden als president van Amerika. Die Martha was Martha Mitchell: de vrouw van een van de belangrijkste adviseurs van Nixon. Mitchell speelde een essentiële rol in het aan het licht brengen van Watergate, maar toch is ze nagenoeg vergeten. Tot nu, want de nieuwe tv-serie Gaslit vertelt haar verhaal, met Julia Roberts in de hoofdrol. Amerikanist Sara Polak is te gast over de ‘Cassandra van Watergate.’

05/01/2022 • 12 minutes 34 seconds

Wat beweegt een volwassen man om een verzameling van bijna duizend rammelaars aan te leggen? Als podcastmaker Lotte van Gaalen op zoek gaat naar het antwoord op deze vraag, stuit ze op het wonderlijke levensverhaal van Heinz Keijser: de man met de rammelaars. Deel twee van dit verhaal begint na de bevrijding. Heinz en zijn geliefde hebben de oorlog overleefd maar zijn er niet ongeschonden uit gekomen. Ook speelt zich in hun persoonlijk leven een tragedie af. Heinz vindt houvast in onverwachte hoek. Een hobby die een obsessie lijkt te worden en een manier om het leven weer zin te geven.

04/24/2022 • 37 minutes 54 seconds

Donderdag 15 april gaf het Kremlin toe dat de Moskva, het vlaggenschip van de Russische vloot in de Zwarte Zee, is gezonken. Niet voor het eerst gaat een schip van Poetin ten onder. In de kritische Russischtalige media wordt sinds 15 april volop gerefereerd aan een andere ramp op zee, die 22 jaar geleden plaatsvond. De kritiek die toendertijd klonk leeft weer op, en wint aan betekenis in een nieuwe context. OVT-stagiair en student Russisch en Geschiedenis Sophie Polm schreef deze week over de Koersk, een Russiche onderzeeboot die 22 jaar geleden naar de bodem van de Barentszee verdween. In de uitzending licht ze de paralellen met het heden toe.

04/24/2022 • 10 minutes 8 seconds

Vanaf volgende week draait de film Babi Yar. Context in de Nederlandse bioscopen. Deze documentaire, gemaakt door de bekende Oekraïense filmmaker Sergej Loznitsa, gaat over de massamoord op Oekraïense Joden die in 1941 plaatsvond in Babi Jar, een ravijn vlakbij Kiev. In twee dagen tijd werden ruim 33 duizend Joden omgebracht in wat bekend werd als de ‘Holocaust door kogels’. Een geschiedenis die in Oekraïne lang onderbelicht bleef. Kan deze film bijdragen aan beter begrip van de Holocaust in Oekraïne? We bespreken het met Karel Berkhoff, historicus verbonden aan het NIOD.

04/24/2022 • 13 minutes

‘Ni droit, ni gauche’: links noch rechts. Zo afficheren de Franse presidentskandidaten Emmanuel Macron en Marine Le Pen zich. Is de tijd van traditioneel links en rechts in de politiek echt voorbij? En zo ja, wat is er dan voor in de plaats gekomen: een tweedeling tussen het mondaine Frankrijk en dat van de vergeten Fransen in gele hesjes? We bespreken het met de Belgische filosofe en publiciste Tinneke Beeckman.

04/24/2022 • 12 minutes 2 seconds

Hoe raak je 85% van het universum 'kwijt'? Dat vroeg de natuurkundige Jaco de Swart zich af. De afgelopen eeuw kwamen astronomen langzaam tot het besef dat zo’n 85% van het universum bestaat uit iets wat ze niet kunnen zien, en waar ze bijna niks over weten. Voor het gemak hebben ze het maar ‘donkere materie’ genoemd. Jaco de Swart sprak met de astronomen die de afgelopen decennia onderzoek deden naar donkere materie. Zijn proefschrift How Dark Matter Came to Matter toont het mensenwerk dat schuilgaat achter de harde wetenschap. Hij is te gast.

04/24/2022 • 8 minutes 52 seconds

De column is deze week van John Jansen van Galen.

04/24/2022 • 4 minutes 8 seconds

Hij maakte de muziek voor films als Once upon a time in the West, The Good, the Bad and the Ugly, Novecento en Cinema Paradiso. In Hollywood was Ennio Moricone wereldberoemd, maar thuis in Italië verlangde hij naar erkenning van serieuze componisten; op filmmuziek werd immers nog flink neergekeken. Dat zien we in de ruim drie uur durende documentaire Ennio: The Maestro, die vanaf deze week in de bioscoop draait. Wat deed Ennio dat anderen niet konden, en waarom bleef filmmuziek als genre zo lang een ondergeschoven kind binnen de muziekwereld? Componist en Morricone-liefhebber Bob Zimmerman is te gast.

04/24/2022 • 15 minutes 52 seconds

In 1647 verging het VOC-schip De Haarlem in de Tafelbaai. Het leidde tot de permanente vestiging van Europeanen in Zuid-Afrika en de stichting van Kaapstad. Historicus Bart Gielen probeert het scheepswrak van De Haarlem te traceren om deze geschiedenis letterlijk boven water te halen.

04/17/2022 • 8 minutes 36 seconds

De column is deze week van Nelleke Noordervliet.

04/17/2022 • 4 minutes

Recensent Bart Funnekotter bespreekt de volgende vier historische boeken (en kiest één favoriet):-Hop, Leendert Alberts-1572, Judith Pollmann en Raymond Fagel-Het vuur van de vrijheid,Wolfram Eilenberger-Mevrouw Sapiens, Thomas Cirotteau, Eric Pincas en Jennifer Kerner

04/17/2022 • 13 minutes 16 seconds

Wat beweegt een volwassen man om een verzameling van bijna duizend rammelaars aan te leggen? Als podcastmaker Lotte van Gaalen op zoek gaat naar het antwoord op deze vraag, stuit ze op het wonderlijke levensverhaal van Heinz Keijser: de man met de rammelaars. Een verhaal dat begint in het Duitsland van de jaren '20 en eindigt in een naoorlogs Nederland, in een huis dat tot aan het plafond is gevuld met rammelaars

04/17/2022 • 38 minutes

De Joodse Raad was begin dit jaar groot nieuws toen een discutabel onderzoek meende de verrader van Anne Frank te hebben gevonden. Het verraad zou met behulp van gegevens van de Raad zijn gepleegd. De Raad had tussen 1941-45 al een problematische reputatie, maar kreeg vooral na de oorlog een slechte naam.Maar had de Raad wel anders gekund? Dat vraagt historicus Bart van der Boom zich af. Want ook al heeft de Raad gefaald bij de bescherming van haar mensen, een beetje 'historisch geïnformeerde empathie' is op zijn plaats, oordeelt Van der Boom. Hij schreef De politiek van het kleinste kwaad,over de geschiedenis van de Joodse Raad voor Amsterdam,en is te gast.

04/17/2022 • 17 minutes 52 seconds

Op 8 april werd de beruchte Russische nationalist Vladimir Zjirinovski met alle egards begraven in Moskou. Zjirinovski was één van de bekendste politici van Rusland, hij draaide al ruim dertig jaar mee. De staatsmedia spraken van het verlies van een markant en ervaren politicus, die geliefd was onder het volk.Dat is niet het enige verhaal dat over Zjirinovski verteld kan worden. OVT-stagiair Sophie Polm schrijft een wekelijkse bijdrage over de kritische Russischtalige media en vertelt in de uitzending hoe de loopbaan van Zjirinovski ook kritisch inzicht kan bieden in het Russische politieke systeem.

04/17/2022 • 6 minutes 32 seconds

Roermond als epicentrumEen documentaire van Pieter-Bas van WiechenPieter-Bas van Wiechen gaat op zoek naar de aardbeving die hem dertig jaar geleden uit zijn bed in Roermond schudde. Op 13 april 1992 werd Nederland opgeschrikt door de zwaarste aardbeving uit de nationale geschiedenis: 5,8 op de schaal van Richter met Roermond als epicentrum.In deze radiodocumentaire hoor je verhalen over de aardbeving en over de bijzondere manier waarop lokale ondernemers de schadeafwikkeling zelf ter hand namen omdat de overheid veel te traag zou zijn.

04/10/2022 • 0

Boetsja, tot voor kort een naamloos stadje in Oekraïne, zal wellicht in de geschiedenisboeken worden toegevoegd aan het rijtje van My Lai en Srebrenica. Ook dat waren anonieme plekken, totdat zich een bloedbad ontvouwde in het Vietnamese dorpje in 1968, en een massa-executie plaatsvond nabij de VN-Enclave in 1995. Sindsdien staan de beide plaatsnamen voor oorlogsmisdaden en genocide. Een gruwelijk etiket waarvoor wellicht ook Boetsja in aanmerking komt. Maar hoe moeten we naar de gebeurtenissen in Boetsja kijken? Was er sprake van voorbedachte rade of van ontsporing van geweld? Te gast zijn historicus Karel Berkhoff en hoogleraar strafrecht en criminologie van internationale misdrijven Alette Smeulers.

04/10/2022 • 20 minutes 18 seconds

We leven vijftig jaar na 'Grenzen aan de Groei', het rapport waarin Amerikaanse wetenschappers waarschuwden dat de mensheid de planeet in rap tempo uitputte. Politici, media en wetenschappers doken onmiddellijk op het boekje dat was gemaakt in opdracht van de Club van Rome. Waarom werd 1972 niet het keerpunt waar men toen van droomde? Te gast zijn klimaatjournalist Jaap Tielbeke. historicus Geert Buelens, en oud-politicus Jan Pronk.

04/10/2022 • 52 minutes 16 seconds

De column is deze week van John Jansen van Galen.

04/10/2022 • 4 minutes 26 seconds

In 1595 belandden in Noord-Brabant 23 vrouwen op de brandstapel. De reden: ze zouden heksen geweest zijn. Dit drama is totaal uit het collectieve geheugen verdwenen. Nu worden in de regio stappen genomen om de heksen weer een verhaal en gezicht te geven, door in het landschap monumenten voor hen op te richten. Over de monumenten en de route die deze heksenherinneringen tot leven moeten brengen praten we met initiatiefnemer Gerard Rooijakkers. Loes Jeuken, uitvaartverzorgster, vertelt hoe een uitvaart voor vijf vermoorde heks georganiseerd wordt.

04/03/2022 • 15 minutes 4 seconds

Afgelopen woensdag werd Lentz, de man achter het persoonsbewijs gepresenteerd. Deze filosofische biografie vertelt het verhaal van een zo goed als onbekende man die als ambtenaar een cruciale rol vervulde tijdens de oorlog. Loe de Jong schreef in zijn standaardwerk over hem: ‘Er is geen politieman, geen V-man, zelfs geen provocateur geweest die de Nederlandse zaak zo een onmetelijke schade heeft berokkend als de schepper van het persoonsbewijs, Lentz.’ Toch heeft deze Jacques Lentz zowel voor als na het schrijven van De Jong nauwelijks aandacht gekregen. Auteur Jurriën Rood is te gast.

04/03/2022 • 13 minutes 54 seconds

Kritiek uiten in het Rusland van Poetin is bijna onmogelijk. Onafhankelijke redacties wijken uit naar het buitenland, kritische websites zijn alleen nog toegankelijk met een VPN. Toch zijn deze stemmen niet volledig verstomd. En in de kritische marge van de Russische media spelen juist verwijzingen naar de geschiedenis en de flexibiliteit van de Russische taal een grote rol. OVT-stagair en student Russisch en Geschiedenis Sophie Polm schrijft een wekelijkse bijdrage voor de OVT website over deze zeldzame maar dappere kritische geluiden en licht in de uitzending toe waarom.

04/03/2022 • 5 minutes 10 seconds

In de winter van 1939 viel de Sovjet-Unie Finland binnen: het was het begin van de Winteroorlog, die ruim drie maanden zou duren. Stalins snel doorstoten tot Helsinki, maar de Russische opmars stuitte op fanatieke tegenstand van de Finnen. Uiteindelijk moest Stalin genoegen nemen met een compromis in plaats van verovering. Een paranoïde dictator, een invasie die stukloopt, en neutraliteit als compromis? Historicus Ivo van de Wijdeven ontwaart relevante parallellen met de huidige oorlog in Oekraïne en is te gast.

04/03/2022 • 11 minutes 40 seconds

Rusland voert in Oekraïne een oorlog tegen Westerse goddeloosheid, volgens het hoofd van de Russisch-Orthodoxe kerk, patriarch Kirill. Hij en Poetin lijken twee handen op één buik. Waar komt die kerkelijke gezagsgetrouwheid vandaan? Hoort de kerk dat gewelddadige gezag niet tegen te spreken? Te gast is Katya Tolstoj, theologe en hoogleraar aan de Vrije Universiteit in Amsterdam.

04/03/2022 • 15 minutes 32 seconds

De column is deze week van Nelleke Noordervliet.

04/03/2022 • 3 minutes 54 seconds

Het Spoor Terug: Oude MuziekEen documentaire van Michal CitroenVanaf de jaren 50 van de vorige eeuw vond er een revolutie plaats in de uitvoeringspraktijk van barokmuziek. Pioniers bliezen de muziek nieuw leven in met oude instrumenten en aangepaste bezettingen. De revolutionairen deelden de wens om te weten hoe het ooit had geklonken: hoe had bijvoorbeeld Bach zijn Matthäus Passion zelf willen horen, en hoe werd het toen uitgevoerd?In 2018 klonk de ongekend populaire Matthäus rond Pasen in Nederland wel 187 keer. Een traditie die in gang werd gezet door dirigent Willem Mengelberg, elk jaar in het Concertgebouw en rechtstreeks op de radio. Ook dit jaar, op zondag 3 april, wordt het stuk in het Concertgebouw uitgevoerd door La Petite Bande en Sigiswald Kuijken. Mengelberg gebruikte op zijn hoogtepunt 1650 musici en zangers. In plaats daarvan is de Matthäus van Sigiswald Kuijken van het andere uiterste. Een minimaal aantal musici, geen dirigent en de acht solozangers zijn ook het ko

04/02/2022 • 37 minutes 54 seconds

Ze deden meer dan alleen grasmaaien, bomen snoeien en onkruid schoffelen: de tuinbazen die in dienst van de adel de parken, moestuinen, kassen, kwekerijen en bossen van de Nederlandse landgoederen beheerden. Ze bouwden vanaf de 17e eeuw een indrukwekkend vakmanschap op.Tuinhistorica Lenneke Berkhout onderzocht voor haar boek over de geschiedenis van het tuinieren in Nederland drie generaties Gussekloo, die vanaf de jaren 30 van de 19e eeuw tot halverwege de 20e eeuw als tuinbaas de tuinen, parken en bossen van landgoed Duivenvoorde beheerden. Het is een verhaal van vakmanschap, bloei en uiteindelijke teloorgang. Een documentaire van Mathijs Deen.

03/27/2022 • 31 minutes 52 seconds

Uitroeiing door honger: het is de letterlijke betekenis van de Oekraïense term Holodomor. Begin jaren dertig dwong Stalin de Oekraïners hun oogst af te staan aan de Sovjetautoriteiten. Miljoenen mensen stierven hierdoor de hongerdood. Hoe bepaalt de Holodomor de Oekraïense nationale identiteit, en de Oekraïense blik op Rusland? Te gast over deze vragen is historicus Karel Berkhoff, verbonden aan het NIOD.

03/27/2022 • 19 minutes 46 seconds

Het is dagelijks nieuws: de aanhoudende beschietingen van Oekraïense steden door Russische artillerie. Dat leidt niet alleen tot veel burgerslachtoffers en vluchtelingen, het is ook een aanslag op het cultureel erfgoed van het land. Erfgoed is een deel van identiteit. Is het daarmee ook doelwit van de Russen in deze oorlog? En hoe zat dat in het verleden met oorlogen, erfgoed en identiteit? We bespreken het met Rob van der Laarse, hoogleraar Erfgoed aan de Universiteit van Amsterdam.

03/27/2022 • 11 minutes 52 seconds

De Wereldgezondheidsorganisatie van de Verenigde Naties maakte deze week bekend dat het Russische leger structureel ziekenhuizen lijkt te bombarderen. De woorden ‘humanitaire corridors’ zijn onderdeel van het dagelijks gesprek. En de Verenigde Staten zeggen bewijzen te hebben voor oorlogsmisdaden die door het Russische leger zijn gepleegd. Het internationaal oorlogsrecht is razend actueel. Hoe zijn die regels opgesteld? En wat is de toekomst van dit oorlogsrecht als het op groteske wijze aan de laars gelapt lijkt te worden? Een gesprek met Boyd van Dijk, historicus en auteur van Preparing for War, een boek over de Geneefse Conventies van 1949, waarin leiders van Europese landen, de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie deze regels voor oorlog afspraken, en emeritus hoogleraar internationaal oorlogsrecht Terry Gill.

03/27/2022 • 17 minutes 20 seconds

Over Adolf Hitler zijn talloze publicaties verschenen. Maar volgens historici Erik Somers en René Kok, beide verbonden aan het NIOD, vertoonde die veelheid aan materiaal tot nu toe een opvallende lacune: een gedegen fotohistorisch onderzoek. En dat terwijl foto’s vanaf de jaren twintig juist een cruciale rol speelden in de totstandkoming van de zogenaamde 'Führermythe'. De auteurs selecteerden voor OVT een aantal sleutelbeelden uit hun boek, die ze in de uitzending komen ontcijferen.

03/27/2022 • 13 minutes 6 seconds

De column is deze week van Micha Wertheim.

03/27/2022 • 3 minutes 48 seconds

Deze week bespreekt onze recensent Nadia Bouras vier historische boeken. Nadia las voor ons de volgende titels (en kiest uit deze selectie één favoriet: De Beethovenstraat, Toerkestan Solo, De oorlog van horen zwijgen en Navalny. Poetins aartsrivaal.

03/20/2022 • 13 minutes 32 seconds

Oekraïne staat ook wel bekend als ‘de broodmand van Europa’. Op de vruchtbare grond groeit graan geweldig goed. Die zogenaamde chernozem, 'zwarte aarde', is een bron van rijkdom geweest voor de Oekraïners, maar ook een van de redenen dat hun land al eeuwen zo begeerd is onder naburige dictators. Is de vruchtbare aarde voor de Oekraïners door de eeuwen heen nou vooral een zegen of een vloek gebleken? We vragen het aan Ivo van de Wijdeven, historicus en politiek analist.

03/20/2022 • 12 minutes 46 seconds

De column is deze week van Abdelkader Benali.

03/20/2022 • 3 minutes 38 seconds

‘Wij zijn heel dicht bij jullie, Kyivse nazi’s. Raad maar waar precies.’ Dat zei de Tsjetsjeense leider Ramzan Kadyrov afgelopen week in een filmpje op Telegram. De nietsontziende troepen van Kadyrov vechten nu aan Russische zijde mee in Oekraïne. Dat is opvallend, want Tsjetsjenië was de afgelopen dertig jaar twee keer het slachtoffer van een verwoestende oorlog door de Russen. Ruslandkenner Michel Krielaars is te gast over de zogenaamde Kadyrovtsy en hun complexe relatie met Rusland.

03/20/2022 • 10 minutes 56 seconds

Thuis kan je alles naar eigen smaak inrichten. Maar reis je met de trein, dan zit je in het interieur van Niels Greif en zijn team. Greif was bijna een halve eeuw designer bij de Nederlandse Spoorwegen en schreef daarover het boek Treinen ontwerpen. Radiomaker Marten Minkema spreekt Greif en wil alles weten over de perfecte treinstoel, kunst in de trein en de eeuwige strijd tussen design en techniek.Over de trein valt veel te vertellen! Via deze link vindt u drie interviews ter aanvulling op de radiodocumentaire: www.vpro.nl/vpronl/programmas/ovt/lees/nieuws/2022/Het-Spoor-Terug--treindesign.html.

03/20/2022 • 31 minutes 36 seconds

Poetin bezigde deze week opnieuw macabere taal in een toespraak op de Russische televisie: hij had het over de 'zelfreiniging' van het land om met 'nationale verraders' af te rekenen. Die woorden roepen associaties op met de terreur en zuiveringen onder Stalin. Waarom verwijst Poetin naar dit zwarte verleden? Ruslandkenner en historica Nanci Adler is te gast.

03/20/2022 • 14 minutes 34 seconds

We zien de laatste weken dat in Oekraïne wordt teruggegrepen naar historische verzetsfiguren zoals de kozakken, een vervaarlijk uitziend grensvolk met sabels en kaalgeschoren hoofden, en de strijders van het Oekraïense Onafhankelijkheidsleger, een partizanengroep actief in de jaren veertig van de vorige eeuw. Partizanen en kozakken: wat zijn dit voor groepen, en waarom zien we ze nu terug? We bespreken het met Fleur de Weerd, journalist en voormalig Oekraïne-correspondent.

03/20/2022 • 10 minutes 28 seconds

Klaagzangen, enge geluiden en spookachtige beelden vormen het decor van Schaduwen van vergeten voorouders uit 1965. De film van Sergej Paradzjanov laat een autarkisch en geheimzinnig Oekraïne zien dat nog niet is geïnfecteerd door de komst van de nieuwe Sovjetmens. In het Oekraïne van nu staat Paradzjanovs film te boek als een klassieker. Wat vertelt dit filmsprookje ons over Oekraïne, en over de Sovjetdictatuur? Te gast zijn de Oekraïens-Nederlandse kunstenaar Alexandra Hunts en Otto Boele, universitair hoofddocent Russische literatuur in Leiden en filmkenner.

03/13/2022 • 19 minutes 30 seconds

De solidariteit met Oekraïne is enorm in Nederland. Eerder deze week werd in recordtempo meer dan 100 miljoen euro ingezameld en de bereidheid vluchtelingen op te vangen is groot. Leo Lucassen, directeur van het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis en hoogleraar aan de Universiteit Leiden, becommentarieerde eerder dezer week dit grote enthousiasme. Historisch perspectief laat zien dat we ten aanzien van vluchtelingen een dubbele standaard hanteren. Lucassen is te gast om uit te leggen waarom voor ons de ene vluchteling de andere niet is.

03/13/2022 • 13 minutes 42 seconds

Afgelopen week klonk een noodkreet vanuit de dierentuin in Charkiv. In de tweede grootste stad van het land woedt de oorlog hevig. De dierenverzorgers van de oudste dierentuin van Oekraïne slaan alarm: de bommen blijven vallen en de kans is groot dat ook de dierentuin geraakt wordt. Meerdere dierentuinen in Europa kennen een roerige oorlogsgeschiedenis: hoe zit dat precies? Een gesprek met Job van Tol, dierenverzorger in Artis en auteur van het boek De Oppasser, over de geschiedenis van de Amsterdamse dierentuin.

03/13/2022 • 12 minutes 4 seconds

Nog voor zijn aantreden als president deed Poetin het Russische volk een belofte. Als president zou hij ‘de oligarchenklasse elimineren.’ Maar de zakentycoons zijn nooit uit het Kremlin verdwijnen, weet Ruslandcorrespondent Jarron Kamphorst van Trouw. Hoe is de relatie tussen Poetin en de oligarchen anno 2022? En hoe kunnen deze banden het verloop van de oorlog beïnvloeden? Jarron Kamphorst, net terug uit Moskou, is te gast.

03/13/2022 • 16 minutes 2 seconds

De column is deze week van Micha Wertheim.

03/13/2022 • 5 minutes 32 seconds

De Russische Doema heeft een wetsvoorstel aangenomen om ‘nepnieuws’ over de oorlog in Oekraïne met 15 jaar cel te bestraffen. Het is een nieuw dieptepunt in het gevecht om vrije informatie en vrijheid van meningsuiting in Rusland. De door het Kremlin gestuurde Russische media creëren een geheel eigen versie van de invasie. Feiten lijken niet meer van belang, alles is beeldvorming.Wanneer is die uitgekiende propagandastrategie ontstaan en wie zat erachter? Te gast zijn Ruslandkenner Michel Krielaars over PR-strateeg Vladislav Soerkov en Kristina Petrasova van FreeRussia.nl over de actuele pogingen om de juiste informatie te verspreiden.

03/06/2022 • 19 minutes 4 seconds

Olie en gas zijn tot dusver vrijgesteld van de westerse sancties tegen Rusland. En ondanks de strenge sancties tegen het regime van Poetin lijkt de Europese vraag naar Russisch gas nog niet af te nemen. Het naoorlogse Europa heeft zichzelf extreem afhankelijk gemaakt van gas uit Rusland, ondanks meerdere inspanningen van bijvoorbeeld de VS om die banden tussen Rusland en Europa te doorbreken.Hoe is die afhankelijkheid ontstaan? En heeft Nederland, als vaste gas-afnemer, ook boter op het hoofd in deze oorlog? Te gast is slavist en journalist Wendelmoet Boersema. Ze schreef het boek Gronings goud, over de macht van het gas en de rol van Rusland.

03/06/2022 • 12 minutes 20 seconds

In Het Spoor Terug herhalen we deze week de reportage ‘Independence: een eigen gasinstallatie voor Litouwen.’Sinds de oorlog in Oekraïne maken veel Europese landen zich grote zorgen over de afhankelijkheid van Russisch gas. Diezelfde ongerustheid was er in 2014 al, na de annexatie van de Krim. Litouwen leek toen als eerste met een eigen drijvende LNG-terminal het energie-monopolie van Moskou te doorbreken. Met de terminal, niet toevallig tot 'Independence' gedoopt, kan Litouwen zelf vloeibaar aardgas importeren uit Noorwegen en het bovendien doorverkopen aan de andere Baltische landen en Finland. Een reportage uit 2014 van Laura Stek i.s.m. Ligita Pucetaite voor Bureau Buitenland; over energie onafhankelijkheid en de trauma’s uit het Sovjet-verleden.

03/06/2022 • 18 minutes 16 seconds

Luttele maanden na de 75ste verjaardag van de Doomsday Clock (doemdagklok) lijken de wijzers dichterbij middernacht te staan dan ooit. Deze symbolische klok moet aangeven hoeveel tijd nog rest tot de mensheid zich – bedoeld dan wel onbedoeld – om zeep helpt. Nu Poetin de nucleaire wapens verder in gereedheid heeft gebracht, kerncentrales in Oekraïne inneemt en de algehele dreiging van een derde wereldoorlog groter wordt, is de angst voor Doomsday terug.Met Paul van Hooft, strategisch analist bij het Den Haag Centrum voor Strategische Studies, bespreken we de geschiedenis van de klok en kijken we of onze teruggekeerde angst gegrond is.

03/06/2022 • 13 minutes 26 seconds

Duitsland is uit een Doornroosje-slaap ontwaakt, concludeerde de Oekraïense ambassadeur toen deze week bekend werd dat Duitsland Oekraïne ruimhartig met militair materieel gaat steunen en dat het land een historische monsterinvestering doet in de eigen bewapening. De Bundeswehr krijgt een eenmalige financiële injectie van 100 miljard en voortaan gaat ruim 2 procent van het bruto binnenlands product naar defensie.Met deze spectaculaire ommezwaai breekt Duitsland met het recente verleden: vlak na de Tweede Wereldoorlog mochten de Duitsers geen werk maken van defensie, later wilden ze dat zelf niet. Duitslandkenner en historicus Hanco Jürgens komt praten over de breuk met het naoorlogse Duitse pacifisme en de cultuur van militaire terughoudendheid.

03/06/2022 • 16 minutes 26 seconds

De column is deze week van Sana Valiulina.

03/06/2022 • 4 minutes 32 seconds

Een ruim zestig kilometer lang legerkonvooi is op weg naar Kiev. Terwijl andere Oekraïense steden al in Russische handen zijn gevallen, terwijl burgers en militairen sterven en bommen vallen, horen we in het nieuws dat de grootschalige belegering van Kiev nog moet komen.Serge Blom, militair historicus verbonden aan het Nederlands Instituut voor Militaire Historie, deelt zijn historisch perspectief op oorlogsvoering in stedelijk gebied. We bespreken wat de geschiedenis kan leren over omsingeling en inname van steden, en over verdediging en weerstandsvermogen van een belegerde bevolking.

03/06/2022 • 9 minutes 32 seconds

De column is deze week van Sana Valiulina.

02/27/2022 • 4 minutes 34 seconds

'Jullie willen geen vriend of bondgenoot in ons zien. Maar waarom maken jullie ons tot vijand?' Die vraag stelde Poetin afgelopen week in zijn speech aan Amerika. Hij schetste de NAVO als een door Amerika geleid gevaar, dat Rusland existentieel bedreigt. En ook in de rest van de speech waren verwijzingen naar Amerika niet van de lucht, zo viel militair historicus Christ Klep op. Hij is te gast om met ons te bespreken hoe Poetin Amerika ziet – en hoe dat in een lange geschiedenis past van wat hij de Russische ‘omsingelingsmentaliteit’ noemt.

02/27/2022 • 20 minutes 46 seconds

Zelden werd de geschiedenis zoschaamteloos misbruikt en vervormdals door VladimirPoetindeze week, in despeecheswaarmee hij de invasie in Oekraïne probeerde telegitimeren.We bespreken hoe de geschiedenis door Poetin alspolitiek wapenis ingezet, met Ruslandkundige en Oekraïne-kennerLaura Starink, schrijfster van o.a. het boekIn de schaduw van de Grote Broer;historicus en politiek analistIvo van de Wijdeven, die werkt aan een boek over het misbruik van de geschiedenis, onder andere door Poetin; en de Nederlands-Oekraïense Alina Grabaouskaite.

02/27/2022 • 46 minutes 56 seconds

Iris heeft het gevoel steeds beter te begrijpen waarom en hoe de geschiedenis in haar opstond. Maar er is één ding dat ze nog niet begrijpt: Die angst die ze voelde toen ze maanden geleden bij een lichaamscoach was en die ze zonder erbij na te denken verbond met haar oma en haar vader. Alsof het een herinnering van hen was die op de een of andere manier bij haar terecht kwam. Kun je je iets van een ander herinneren? En zo ja, hoe werkt dat dan?

02/27/2022 • 0

'Lemberg, Lvov, Lwow, Lviv. Eén stad, vele gezichten'.Lviv, de meest westelijke stad van Oekraïne, zit ingeklemd tussen Oost- en West-Europa en heeft daarvan de gevolgen ondervonden. Alleen al in de afgelopen eeuw veranderde Lviv negen keer van bewind.Habsburgers, Polen, Russen en Oekraïnerszwaaiden er de scepter. De oude binnenstad staat als uniek cultuurgoed niet voor niets op de monumentenlijst van deUnesco. Samenstelling:Hans Olink en Michiel Driebergen.Deze weekherhalenwe deze documentaire, die in 2012 in Het Spoor Terug te horen was, overde stad Lviv in Oost-Oekraïne. Inde huidige situatie luisteren we met hernieuwde aandacht naar dezeroerige geschiedenis.

02/27/2022 • 28 minutes 16 seconds

Actrice Gerda Havertong hoorde als klein meisje de verhalen over de spin Anansi van haar oma in Suriname. De mythologische spin stond voor de slimheid van de tot slaaf gemaakten en voor hun eigen Afrikaanse cultuur. Schrijver Raoul de Jong maakte kennis met Anansi dankzij de verhalen van Anton de Kom. Actrice en auteur werkten mee aan de bundel Anangsieh Tories (verhalen van de spin in de oude spelling van het Sranan Tongo) van Anton de Kom die deze week voor het eerst in boekvorm verscheen. In OVT vertellen ze over 's werelds meest gewiekste spin.

02/20/2022 • 15 minutes 16 seconds

Hoe werken trauma's uit het koloniale verleden door in het heden? Marjolein van Heemstra maakte daar met Iris van Santen in het kader van de tentoonstelling 'Revolusi!, Indonesië onafhankelijk' in het Rijksmuseum (t/m 5 juni 2022) een driedelige podcast over. In Het Spoor Terug de tweede aflevering.

02/20/2022 • 31 minutes 56 seconds

Nederland gebruikte tijdens de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog structureel extreem geweld, en heeft dat sindsdien stelselmatig ontkend. Dat concludeert het onderzoek ‘Onafhankelijkheid, dekolonisatie, geweld en oorlog in Indonesië, 1945-1950’, dat donderdag gepresenteerd werd. Met betrokkenen van deze geschiedenis en het onderzoek bespreken we de conclusies en implicaties, OVT 20-02-2022

02/20/2022 • 51 minutes 50 seconds

De column is deze week van Sana Valiulina.

02/20/2022 • 4 minutes 6 seconds

Na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie was Oekraïne korte tijd de derde grootste kernmacht ter wereld, na Amerika en Rusland. Maar Oekraïne gaf al die wapens op. Waarom eigenlijk, en hoe anders was de positie van Oekraïne geweest, als het land een grote kernmacht was gebleven? Een gesprek met historicus en politiek analist Ivo van de Wijdeven, auteur van o.a. De rafelranden van Europa.

02/13/2022 • 11 minutes 40 seconds

Hoe werken trauma's uit het koloniale verleden door in het heden? Marjolein van Heemstra maakte daar met Iris van Santen in het kader van de tentoonstelling 'Revolusi!, Indonesië onafhankelijk' in het Rijksmuseum (t/m 5 juni 2022) een driedelige podcast over. In Het Spoor Terug de eerste aflevering.

02/13/2022 • 31 minutes 36 seconds

De column is deze week van Nelleke Noordervliet

02/13/2022 • 3 minutes 48 seconds

Nieuw onderzoek toont aan dat de paarden van middeleeuwse ridders veel kleiner waren dan het statige ros uit onze verbeelding. Historica en journalist Geertje Dekkers pikte dit opmerkelijke Britse onderzoek op, zocht uit hoe het zit en schreef er een stuk over in De Volkskrant. In OVT bespreken we met haar hoe deze vondst ons beeld van de middeleeuwse ridderfiguur verandert.

02/13/2022 • 6 minutes 18 seconds

Elke maand bespreken we de nieuwste historische boeken met afwisselend Wim Berkelaar, Bart Funnekotter en Nadia Bouras.Ditmaal is de beurt aan Bart Funnekotter. Hij bespreekt:-Nausicaa Marbe: Wachten op het westen (Prometheus)-Dan Jones: Van Rome tot Rome (Omniboek)-Marcus Rediker: Het slavenschip (Spectrum)-Erik Schaap: De verraadster (Alfabet uitgevers)Eén van deze boeken wordt verkozen tot Boek van de Maand - en dat kunt u winnen! Houd tijdens de uitzending onze Facebookpagina in de gaten.

02/13/2022 • 10 minutes 46 seconds

Onderzoekers van de Universiteit Leiden zijn door DNB gevraagd de beginjaren van de bank, van 1814 tot 1863, te onderzoeken. De uitkomst van het onderzoek: DNB was ‘dienstbaar’ aan de koloniale slavernijketen. Met Lauren Lauret, historica aan de Universiteit Leiden en een van de onderzoekers die meewerkte aan het rapport, praten we over dit onderzoek en de betekenis van deze conclusie.

02/13/2022 • 14 minutes 46 seconds

Zweden richtte deze week een zogeheten ‘Psychologische Verdedigingsdienst’ op ter bestrijding van nepnieuws. Maar hoe ontstaan fake-berichten en leugens eigenlijk? Wie verspreidt deze informatie, en op welke momenten? Historica Pien van der Hoeven bestudeerde de geschiedenis van de rol van nepnieuws in oorlogstijd. Ze schreef het boekSpoken. Hoe het kapitalisme ons tot oorlog drijft en komt in OVT praten over strategisch nepnieuws van vroeger en nu.

02/13/2022 • 22 minutes 10 seconds

Praten met Poetin of je tanden laten zien. Het is het dilemma bij de Oekraine-crisis. En het is een oud dilemma. Want: hoe om te gaan met een agressor: moet je hem aaien of moet je naar hem grommen? Het beroemdste voorbeeld is München 1938, waarbij het Westen Tjechslowakije opofferde om Hitler te pacificeren.In 1976, midden in de koude oorlog, schreef de Nederlandse historicus B.W. Schaper ‘Het trauma van München’. Wim Berkelaar bespreekt het boek

02/04/2022 • 0

De column is deze week van Abdelkader Benali.

01/30/2022 • 3 minutes 42 seconds

Deze week verschijnt het boek Bevrijd. Het concentratiekampsyndroom en de LSD-behandeling van Jan Bastiaans van medisch historicus Leo van Bergen. In de jaren zestig werd duidelijk dat concentratiekampoverlevenden psychische klachten ontwikkelden, beter bekend als het KZ-syndroom. Psychiater Jan Bastiaans besloot hen en later ook andere oorlogsslachtoffers te behandelen met een omstreden LSD-therapie.Het boek wordt gepresenteerd bij het afscheid van militair psychiater Eric Vermetten van Defensie, warm pleitbezorger van het inzetten van MDMA bij de behandeling van oorlogsveteranen met een trauma. Leo van Bergen en Eric Vermetten zijn te gast over traumabehandeling met verdovende middelen in verleden en heden.

01/30/2022 • 24 minutes 16 seconds

Elke maand bespreken we de nieuwste historische boeken met afwisselend Wim Berkelaar, Bart Funnekotter en Nadia Bouras.Ditmaal is het de beurt aan historicus Wim Berkelaar. Hij bespreekt:-Eigentijds en eigenzinnig : Een geschiedenis van het Nederlands Dagblad en het Reformatorisch Dagblad (1960-2000) vanChristoph van den Belt-Barbarossa Hoe Hitler de oorlog verloor van Jonathan Dimbleby-Altijd weer opstaan. Een Duitse geschiedenis van Helga Schubert-Koningen. Een wereldgeschiedenis van Erik PeterssonEén van deze boeken wordt verkozen tot Boek van de Maand - en dat kunt u winnen! Houd tijdens de uitzending onze Facebookpagina in de gaten.

01/30/2022 • 16 minutes 40 seconds

Een documentaire van Michal Citroen. 29 januari opent de Hermitage Amsterdam haar deuren voor Russische avant-garde - Revolutie in de kunst. Documentairemaker Michal Citroen was ter voorbereiding van deze tentoonstelling in St. Petersburg. Daar gebeurde in 1917 iets heel opmerkelijks: een groep zeer radicale kunstenaars - onder wie Kandinsky, Malevitsj en Tatlin - brak met elke gangbare opvatting over de kunst en het leven. Deze kunstenaars kregen een centrale rol toebedeeld in de frontlinie van de revolutionaire beweging. Een documentaire over hoe boodschappen van bolsjewieken door de avant-garde werden vormgegeven op materiaal van de tsaren, zoals de volksvijandige theepot van Kazimir Malevitsj.Russische Avant-garde en de Revolutie is een documentaire van Michal Citroen met de stemmen van Mathijs Deen, Gerard Leenders en Eric Arends. Berry Kamer verzorgde de montage. De tentoonstelling in de Hermitage, Russische Avant-garde, Revolutie in de Kunst is tot januari 2023 te zien.

01/30/2022 • 33 minutes 58 seconds

Mozes dobberde er rond in een rieten mandje, Caesar en Cleopatra gingen er op cruise, en de negentiende-eeuwse ontdekkingsreizigers Livingstone en Stanley waren wanhopig op zoek naar de oorsprong van deze rivier.Geen tweede rivier is met zoveel romantiek omgeven als de Nijl. De Noorse schrijver Terje Tvedt schreef er zijn ‘biografie van een rivier' over. Arabiste Laila al-Zwaini bespreekt het boek, De Nijl. Biografie van een rivier, en de mythologie van de Nijl.

01/30/2022 • 13 minutes 24 seconds

De spanningop de grens tussen Rusland en Oekraïne bereikte deze week telkens weer nieuwe hoogtepunten. Is Oekraïne, waarvan de naam ‘Grensland’ betekent, het ultiemebufferland? En wat is de rolvan het Westen daarin? Met historicus en auteur van De rafelranden van EuropaIvo van de Wijdeven praten we over het al dan niet onontkoombarelot van de bufferstaat.

01/30/2022 • 11 minutes 50 seconds

De column is deze week van Micha Wertheim.

01/23/2022 • 4 minutes 20 seconds

Anne Frank was deze week groot nieuws. Want nadat jaren achtereen de speurtochten naar het verraad van de familie Frank niet tot een bevredigend eindresultaat leidden, is nu eindelijk de dader gevonden: een bestuurslid van de Joodse Raad zou het hebben gedaan. Zo blijkt uit een anoniem tipbriefje dat Otto Frank vlak na de oorlog kreeg. En zo bevestigt een grootschalig onderzoek van een 'uniek internationaal coldcaseteam', dat naar eigen zeggen met nieuwe technologieën en revolutionaire onderzoeksmethoden onder leiding van een oud-FBI-agent eindelijk het raadsel heeft opgelost.Maar er zijn heel veel losse eindjes en heel veel aannames, vinden de historische deskundigen van buiten. De 'smoking gun' ontbreekt, zogezegd. Te gast zijn David Barnouw, kenner van Anne Frank, haar dagboek en de historie ervan; en Bart van der Boom, van wie De politiek van het kleinste kwaad. Een geschiedenis van de Joodse Raad voor Amsterdam dit voorjaar verschijnt.

01/23/2022 • 33 minutes 12 seconds

Een documentaire van Frans Pollux. In 1990 vond een IRA-aanslag in Roermond plaats, een nooit opgehelderde vergismoordwaarbij twee jonge Australische toeristenmidden op de Markt werden doodgeschoten. Vier verdachten werden aangehouden, maar ondanks overweldigend bewijs ook weer vrijgesproken. De Limburgse podcastmaker Frans Polluxspreekt betrokkenen van toen, brengt de verdachten in beeld en duikt in de rafelrandenvan het verhaal. In Het Spoor Terug deze week de vierde en laatste aflevering:De brief. Online gaat de zoektocht van Frans Pollux verder. Aflevering 5Kat in 't bakkie? verschijnt binnenkort en is te beluisteren in de podcast.Bloody Sunday in Roermond is een productie van de VPRO en De Limburger, in samenwerking met filmproducent (Pupkin) Pieter Kuijpers van The Spectacular. De podcastserie bestaat uit vier afleveringen. Deze zijn wekelijks te horen in OVT op NPOradio1 en in de OVT-podcast.

01/23/2022 • 40 minutes 6 seconds

Als het aan de Nederlanders zelf ligt zijn we een tolerant, rechtdoorzee en ondernemend volkje. Dat onze reputatiein het buitenland wat minder rooskleurigis, blijkt uit het boek en de gelijknamige tentoonstelling Kikkers en kaaskoppenvan het Rijksmuseum. Het confronteert ons met spotprentenvan 1600-1850 waarin de Nederlanders worden opgevoerd als kikkers, kaaskoppen, gewetenloze opportunistenen ongemanierde roodharige barbaren. Wat zeggen deze karikaturen over wat voor buitenlands beeld er eigenlijk aan Nederlanders kleeft? Auteur en wetenschappelijk medewerker bij het Rijksmuseum,Daniel Horst, is te gast.

01/23/2022 • 11 minutes 18 seconds

“Said wilde de ontmenste Oriëntaal humaniseren", zo schrijft antropoloog Sinan Çankaya over de missie die Edward Said tot zijn beroemde boek Oriëntalisme dreef. In dat boek beschreef Said hoe de Arabier door het Westen tot een fictie was gemaakt; tot een boosaardige sprookjesfiguur die alles vertegenwoordigde wat de Westerse mens niet wilde zijn.Oriëntalisme verscheen in 1978, er is nu een heruitgave van de nederlandse vertaling. Het voorwoord schreef Çankaya, die zich na het lezen van dit boek als jonge antropologiestudent ‘eindelijk begrepen’ voelde. Sinan Çankaya is te gast.

01/23/2022 • 13 minutes 44 seconds

De column is deze week van Sana Valiulina.

01/16/2022 • 3 minutes 54 seconds

Deze week is het 500 jaar geleden dat Adrianus van Utrecht tot de enige Nederlandse paus ooit werd benoemd. In Rome staat hij nog altijd bekend als ‘de rare asceet uit het noorden’, die leefde als een arme dorpspastoor en het liefst op een muildier de stad binnenreed. En in Nederland is hij zo goed als vergeten. Daar moet 2022, 'het Adrianusjaar', verandering in brengen. Want Paus Adrianus VI was een hervormer waar de kerk nog niet klaar voor was, een belangrijke voorbode voor de grote contrarevolutie die de katholieken nog te wachten stond.Een gesprek met theoloog en auteur Twan Geurts, die de biografie De Nederlands Paus. Adrianus van Utrecht 1459-1523 schreef.

01/16/2022 • 12 minutes 36 seconds

Een documentaire van Frans Pollux. In 1990 vond een IRA-aanslag in Roermond plaats, een nooit opgehelderde vergismoord waarbij twee jonge Australische toeristen midden op de Markt werden doodgeschoten. Vier verdachten werden aangehouden, maar ondanks overweldigend bewijs ook weer vrijgesproken. De Limburgse podcastmaker Frans Pollux spreekt betrokkenen van toen, brengt de verdachten in beeld en duikt in de rafelranden van het verhaal. In Het Spoor Terug deze week de derde aflevering: Domme terroristen.Bloody Sunday in Roermond is een productie van de VPRO en De Limburger, in samenwerking met filmproducent (Pupkin) Pieter Kuijpers van The Spectacular. De podcastserie bestaat uit vier afleveringen. Deze zijn wekelijks te horen in OVT op NPOradio1 en in de OVT-podcast.Beluister hier de bonusaflevering waarin de geschiedenis van de IRA besproken wordt met historicus Joost Augusteijn.

01/16/2022 • 39 minutes 22 seconds

Wie met een tijdmachine naar de Schilderswijk van 1960 gaat, zou de wijk niet herkennen. Alles is er anders: de gebouwen, de mensen, de winkels en de straten. Alleen de straatnaamborden herinneren nog aan die wijk van toen. Maaike van Charante groeide er op, en vroeg zich af: hoe is dat gebeurd? In het Haagse Gemeentearchief vond ze het antwoord: bestuurlijke arrogantie. Een probleem dat in de tussentijd niet verdwenen is. In het boek Het verdriet van de Schilderswijk beschrijft ze deze geschiedenis.Auteur Maaike van Charante vertelt in de uitzending over de verwording van deze Haagse volkswijk.

01/16/2022 • 12 minutes 22 seconds

Alle ogen zijn deze week gericht op Ruslandin wat misschien wel de ernstigste internationale crisisis sinds het einde van de Koude Oorlog (1945-1991). Extra verontrustend is dat Poetin ondertussen steun zoekt bij het Chinavan Xi Jinping. Want daarmee komt de nachtmerrie van een totalitair monsterverbond wel erg dichtbij. Moeten we wakker liggen van een mogelijke langdurige alliantie tussen China of Rusland of is er eerder sprake van een kortstondig verstandshuwelijk? Ruslandkenner en journalist Hubert Smeets is te gast.

01/16/2022 • 10 minutes 34 seconds

Het zorgde voor veel beroering eerder deze week: het besluit van het Rijksmuseum om de term 'Bersiap' niet te gebruiken bij de tentoonstelling Revolusi! Indonesië onafhankelijk, die in februari 2022 geopend wordt. ‘Bersiap’ staat voor de periode vlak na de Japanse capitulatie in Indonesië toen Nederlanders en ieder die met hen had gecollaboreerd, hun leven niet zeker waren. In praktijk waren vooral de Indische Nederlanders het slachtoffer.In de Nederlandse geschiedschrijving heeft de Bersiap, na lang veronachtzaamd te zijn, uiteindelijk een plek verworven. Het leed van de Indische Nederlanders waarvoor eerst nauwelijks oog was, heeft erkenning gekregen. Maar nu is volgens de Indonesische gastcurator van de tentoonstelling, Bonnie Triyana, het begrip ‘Bersiap’ racistisch en zou het niet meer gebruikt mogen worden.Een gesprek met historici Lara Nuberg, bekend van haar blog Gewoon een Indisch meisje, en Remco Raben, die als hoogleraar koloniale en postkoloniale literatuur- en cult

01/16/2022 • 24 minutes 26 seconds

Elke maand bespreken we de nieuwste historische boeken met afwisselend Wim Berkelaar, Bart Funnekotter en ditmaal voor het eerst onze nieuwe derde boekenrecensent, historica Nadia Bouras. Zij bespreekt:-Nieuw België: Een migratiegeschiedenis 1944-1978 van Tom Naegels-Els Borst. Medicus in de politiek van Nele Beyens-Een onverschrokken leven. De vele hartstochten van Fernanda Willekes MacDonald van Lidy Nicolasen-Slavernij en Beschaving. Geschiedenis van een paradox van Karwan Fatah-BlackEén van deze boeken wordt verkozen tot Boek van de Maand - en dat kunt u winnen! Houd tijdens de uitzending onze Facebookpagina in de gaten.

01/09/2022 • 12 minutes 4 seconds

Vroeger, toen de moderne staat en instituten nog niet bestonden, waren de mensen op hun gelukkigst. Ze leefden als 'nobele wilden' samen in pais en vree. Het is een filosofisch idee dat zeker sinds Rousseau diep in ons denken is geworteld. Maar dat verhaal klopt niet. Het is een ontstaansmythe; het moderne equivalent van het Bijbelse oorsprongsverhaal van Adam en Eva.Tenminste, dat vond Occupy Wallstreet-anarchist en antropoloog David Graeber. In 2020 overleed hij, en een paar maanden terug kwam alsnog zijn laatste boek uit: The Dawn of Everything. Daarin herschreef hij samen met co-auteur, archeoloog David Wengrow, de begingeschiedenis van de mensheid zoals we die kennen. Te gast Graeber-liefhebber rechtshistoricus Madeleijn van den Nieuwenhuizen, bekend van haar instagrampagina Zeikschrift, haar immens populaire platform voor mediakritiek met maar liefst 83 duizend volgers.

01/09/2022 • 12 minutes 52 seconds

De jaren vijftig, dat was toch de pantoffeltijd? De tijd van vlijt, orde en gezag? Het waren saaie maar tegelijkertijd spannende jaren, aldus Ad van Liempt in zijn nieuwe boek De roaring fifties. Want naast brave burgers waren er ook vernieuwers die het oude vaderland wilden openbreken: types als de stoute, opstandige schrijfster Annie M.G. Schmidt en Mary Zeldenrust-Noordanus, de voorzitster van de NVSH die opkwam voor anticonceptie en afrekende met het beeld van Nederland als 'huisvrouwenland'.Historicus en journalist Ad van Liempt portretteerde hen en andere baanbrekers in zijn boek en is te gast.

01/09/2022 • 14 minutes 22 seconds

Een documentaire van Frans Pollux. In 1990 vond een IRA-aanslag in Roermond plaats, een nooit opgehelderde vergismoordwaarbij twee jonge Australische toeristenmidden op de Markt werden doodgeschoten. Vier verdachten werden aangehouden, maar ondanks overweldigend bewijs ook weer vrijgesproken. De Limburgse podcastmaker Frans Polluxspreekt betrokkenen van toen, brengt de verdachten in beeld en duikt in de rafelrandenvan het verhaal. In Het Spoor Terug deze week de tweede afleveringDood spoor.Bloody Sunday in Roermond is een productie van de VPRO en De Limburger, in samenwerking met filmproducent (Pupkin) Pieter Kuijpers van The Spectacular. De podcastserie bestaat uit vier afleveringen. Deze zijn wekelijks te horen in OVT op NPOradio1 en in de OVT-podcast.

01/09/2022 • 40 minutes

'De vrolijke Spelen' zouden het worden: de Olympische Zomerspelen in 1972 in München. Voor het eerst sinds ‘de Spelen van Hitler’ uit 1936 waren de Olympische Spelen weer in Duitsland. En deze zouden een ander positief beeld van het land moeten laten zien.Het liep allemaal anders door een Palestijnse gijzelingsactie met een zeer bloedige afloop. En nu – 50 jaar later – verschijnt er een boek over: Een Duitse zomer. Dat boek gaat niet alleen over de Spelen van 1972 maar ook over de manier waarop de politiek in de hele Olympische geschiedenis een rol heeft gespeeld en over dat op het Olympisch motto ‘sport verbroedert’ heel wat af te dingen is.Een gesprek met de auteur, journalist en historicus Rolf Bos en atleet Jos Hermens, die er destijds bij was.

01/09/2022 • 20 minutes 34 seconds

De column is deze week van Nelleke Noordervliet.

01/09/2022 • 4 minutes 18 seconds

Een documentaire van Frans Pollux. In 1990 vond een IRA-aanslag in Roermond plaats, een nooit opgehelderde vergismoordwaarbij twee jonge Australische toeristenmidden op de Markt werden doodgeschoten. Vier verdachten werden aangehouden, maar ondanks overweldigend bewijs ook weer vrijgesproken. De Limburgse podcastmaker Frans Polluxspreekt betrokkenen van toen, brengt de verdachten in beeld en duikt in de rafelrandenvan het verhaal. In Het Spoor Terug deze week de eerste aflevering: Ratatata in Roermond.Bloody Sunday in Roermond is een productie van de VPRO en De Limburger, in samenwerking met filmproducent (Pupkin) Pieter Kuijpers van The Spectacular. De podcastserie bestaat uit vier afleveringen. Deze zijn wekelijks te horen in OVT op NPOradio1 en in de OVT-podcast.

01/02/2022 • 39 minutes 14 seconds

De column is deze week van John Jansen van Galen.

01/02/2022 • 3 minutes 52 seconds

Ze nam spiegels, ijzeren ledikanten, kandelaars, haar eigen hemelbed, vijf honden, en haar moeder mee op expeditie door de wildernis. Want als een negentiende-eeuwse Haagse dame op reis ging, deed ze dat op haar Haags, als een mevrouw. Freule Alexandrine Pieternella Francoise Tinne, oftewel Alexine Tinne was de eerste westerse vrouw die door de Sahara reisde en tot in het hart van Centraal Afrika doordrong. Alles wat ze zag legde ze vast op de gevoelige plaat, naast ontdekkingsreizigster was ze namelijk ook fotograaf.In het Haags Historisch Museum is nu een tentoonstelling van haar foto’s en van foto’s van haar tochten ingericht, die hopelijk na 14 januari weer bezocht mag worden.Nederlandse eigentijdse ontdekkingsreizigster Arita Baaijens bespreekt het leven en werk van Tinne.

01/02/2022 • 15 minutes 30 seconds

“Bescherm jezelf, bescherm elkaar, en bescherm de vrijheid die we met elkaar op het virus te herwinnen hebben.” Zo sprakHugo de Jonge 14 december in een corona-persconferentie. Met die uitspraak presenteerde hij onze worstelingmet corona als een vrijheidsstrijd, waarin het vaccin ons belangrijkste wapen vormt.De term ‘vrijheid’ valt sinds het begin van de coronacrisis bijna constant. Maar wat bedoelenwe er eigenlijk mee? Wat legt de coronacrisis blootover hoe we over vrijheid denken, en hoe helpt of hindertons vrijheidsbegripons in deze pandemie, die nu al bijna twee jaar duurt?Daar gaan we het over hebben met politiek historicus Annelien De Dijn, schrijver van Vrijheid, Een woelige geschiedenis. En metKasper C. Jansen, bekend van de YouTube-serie De Snijtafel, waarin hij voornamelijk tv-programma’s fileerten analyseert. Hij poneerde in een essay in de Volkskrantdat de coronacrisis een voedingsbodemis gebleken voor een geperverteerd vrijheidsbegrip, dat hij 'libercynisme'

01/02/2022 • 49 minutes 22 seconds

In 1990 vond een IRA-aanslag in Roermond plaats, een nooit opgehelderde vergismoord waarbij twee jonge Australische toeristen midden op de Markt werden doodgeschoten. Vier verdachten werden aangehouden, maar ondanks overweldigend bewijs ook weer vrijgesproken. De Limburgse podcastmaker Frans Pollux spreekt betrokkenen van toen, brengt de verdachten in beeld en duikt in de rafelranden van het verhaal. Bloody Sunday in Roermond is een productie van de VPRO en De Limburger, in samenwerking met filmproducent (Pupkin) Pieter Kuijpers van The Spectacular. De podcastserie bestaat uit vier afleveringen. Deze zijn wekelijks te horen in OVT vanaf zondag 26 december op NPOradio1 en in de OVT-podcast en te vinden in uw favoriete podcastapp. Aflevering 1: De aanslag. Van verschillende ooggetuigen en met archiefmateriaal horen we gedetailleerd wat er op die zondagavond in Roermond gebeurde. Voor de ooggetuigenverslagen brengen de aanslag van toen naar vandaag - zij lopen nog steeds rond met wat

12/26/2021 • 0

Ze woonden in wat ooit Lapland heette, leefden van de rendierjacht en waren beroemd om hun kleurige kleding en mutsen. Inmiddels zijn de Sami de laatste inheemse bevolkingsgroep in Europa, gedecimeerd door de modernisering en door een hardvochtig assimilatiebeleid.Sinds kort zijn in Zweden en Finland zogeheten ‘waarheidscommissies’ ingesteld om te onderzoeken wat de Sami is aangedaan. Bovendien bood drie weken geleden de Lutherse kerk in Zweden haar excuses aan de Sami aan voor de roof op hun cultuur als gevolg van de kerstening.Maar wat is het verhaal van de Sami, die welbeschouwd de Aboriginals van het Noorden zijn. Historicus en correspondent van Scandinavië, Anne Grietje Franssen is te gast.

12/26/2021 • 11 minutes 56 seconds

Acteur en Bomans liefhebber Joost Prinsen leest een essay voor dat Godfried Bomans schreef voor de Volkskrant. Uit de bundel In alle ernst (Uitgeverij Meulenhoff), samengesteld door Joost Prinsen.Bomans heeft in de Volkskrant aan de problemen in Amsterdam een tweetal columns gewijd: Op 18 juni 1966 schreef hij de column ‘De raddraaiers’ en op 25 juni kwam daar een vervolg op onder de naam ‘Le droit de réponse’.

12/19/2021 • 4 minutes 41 seconds

Godfried Bomans wordt veelal herinnerd als de joligestukjesschrijver: de man van die grap over dat ene been van Marlene Dietrich en de schepper van de komische antiheld Pa Pinkelman. Maar Bomans was veel meer. Hij schreef ook prachtige serieuze essays en beschouwingen, op lichtvoetige toon. Die zijn nu onder het stofvandaan gehaald en gebundeld door acteur en Bomansliefhebber Joost Prinsen, ter ere van de vijftigste sterfdag van de schrijver op 22 december. Met zijn bundel, die heel toepasselijkIn alle ernstheet, verricht Prinsen de nazorg die de meest geëxploiteerdeschrijver van Nederland verdient. Joost Prinsen is te gast.

12/19/2021 • 19 minutes 48 seconds

Elke maand bespreken we de nieuwste historische boeken metafwisselend Wim Berkelaar en Bart Funnekotter. Deze week is Wim Berkelaar aan de beurt. Hij las voor ons:-Tirannenmoord. Van Caesar tot Hitler van Anton van Hooff-De strijd om Bali. Imperialisme, verzet en onafhankelijkheid 1846-1950 van Anne-Lot Hoek-De Zwarte Dood. De pandemie van de pest van Dick Harrison-Twaalf keizers. De verbeelding van macht, van de antieke wereld tot nu van Mary BeardEén van deze boeken wordt verkozen tot Boek van de Maand - en dat kunt u winnen! Houd tijdens de uitzending onzeFacebookpaginain de gaten.

12/19/2021 • 12 minutes 38 seconds

‘Het is onmogelijk om de herinnering van een volk te vermoorden’, leest een protestbord bij een van de vele hoorzittingen in Rusland, die de afgelopen tijd tegen mensenrechtenorganisatie Memorial gevoerd wordt. Ook deze week weer werd deze gezaghebbende organisatie in de rechtszaal met sluiting bedreigd.Waarom wil Poetin een mensenrechtenorganisatie die zich bezighoudt met de herinnering aan de Rode Terreur van Stalin en de goelag liquideren? Een gesprek met Nanci Adler, historicus en hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam, die naar eigen zeggen zo ongeveer bij de oprichting van Memorial aanwezig was.

12/19/2021 • 14 minutes 46 seconds

De column is deze week van Nelleke Noordervliet.

12/19/2021 • 3 minutes 52 seconds

Een documentaire van Laura Stek.Geen parfum is zo beroemdals Chanel Nº 5. Sinds het ontstaan in 1921 doen er veel verhalen de ronde over het parfum. Dat Marilyn Monroe 's nachts een paar druppels droeg bij wijze van onzichtbare nachtjapon, dat er wereldwijd iedere 30 secondeneen fles wordt verkocht, dat Coco Chanel de geur liet maken om het verdriet over haar verongelukteminnaar te verwerken.Samen met vier kenners probeert documentairemaker Laura Stek de ontstaansgeschiedenis te achterhalen en feit van fictie te scheiden. Zo stuit ze op verhalen over de positie van de vrouw aan het begin van de twintigste eeuw, over modernisering in de parfumindustrie, maar ook op de zwarte bladzijden van Chanels biografie.Met kunsthistoricus en geurwetenschapper Caro Verbeek, geurontwerper Frank Bloem, 'Perfume Professor' Jessica Murphy en boekontwerper en Chanel Nº 5-drager Irma Boom.

12/19/2021 • 38 minutes 22 seconds

In 1966was het wereldnieuws: de ontdekking van een enorme goudschatin het Zeeuwse dorpje Serooskerke. Het is de vondst van de eeuw en het dorp is in rep en roer: binnen- en buitenlandse media melden zich om verslag te doen en de drie vinders staan vol in de schijnwerpers. Hoe gaan zij met de plotsvergaarde rijkdom om, terwijl het dorp vol jaloezie toekijkt? En hoe kwam deze schat in hemelsnaam in Serooskerke terecht? Daarover gaat de podcastserie De goudschat van Serooskerke, gemaakt door Ieke Schout en Lieke Malcorps. Ieke Schout vertelt in OVT over hun zoektocht naar het verhaal achter de schat.

12/19/2021 • 12 minutes 50 seconds

Als kerstbonus voor de geïnteresseerde ovt-podcastabonnee zetten we hier de nieuwste aflevering van de podcast ‘Het laatste woord’ neer. Veel luisterplezier! Deze week een aflevering daaruit, afl. 27: Bij Hitlers einde denken we vanzelf aan Bruno Ganz als een hysterische Hitler in de bunker in de film Der Untergang. Maar al in 1947 publiceerde de Britse historicus Hugh Trevor Roper het boek 'De laatste dagen van Hitler', dat leest als een thriller en als een razend knappe analyse van Hitlers nazi-hofhouding. Historicus en boekbespreker van OVT Wim Berkelaar bespreekt de klassieker in gesprek met Jos Palm

12/19/2021 • 34 minutes 37 seconds

De column is deze week van Abdelkader Benali.

12/12/2021 • 4 minutes 1 second

Een documentaire van Tjitske Mussche.In de podcastserie Gedwongen vertellen de laatste getuigen over de Arbeitseinsatz tijdens de Tweede Wereldoorlog. Zondag 12 december de Aflevering Op weg, maar waarheen?De vijf jongens zijn verspreid over Duitsland terecht gekomen en worden tewerkgesteld. Hoe gaan ze om met de dwang? Werken ze mee of tegen? Intussen rukken de geallieerden op en hoewel dat goed nieuws is, betekent het ook eindeloze bombardementen.Gedwongen- tewerkgesteld in Duitsland is een podcast van het Nationaal Comité 4 en 5 Mei, het NIOD en Aldus’ producties, geregisseerd door Tjitske Mussche met muziek van Darius Timmer. Alle afleveringen en meer info hier.

12/12/2021 • 34 minutes 6 seconds

Tegenwoordig laat een beetje beroemdheidna zijn overlijden een videoboodschap na. Wie in de middeleeuwen voornaam was en wilde voortleven, was daarvoor aangewezen op zijn graf. De tombemoest zowel een goede dood als een goede naam garanderen. Maar aan welke voorwaarden moest deze pr-machine oftewel de graftombe van graven, koningen en bisschoppen voldoen opdat ze over hun graf heen konden regeren? Sanne Frequin schreef Propaganda in steen, een onderzoek naar middeleeuwse graven, waarop ze deze week promoveerde. De kunsthistoricus en middeleeuwenkenner is te gast.

12/12/2021 • 11 minutes 58 seconds

Ook al zijn de middeleeuwen al lang voorbij en gaat het beestje niet meer uit jagen op de hand van adellijke dames, de Nederlandse valkenjacht, ook wel valkerij, is springlevend. De kleinste onder de roofvogels wordt tegenwoordig ingezet tegen parasitaire soortgenoten als overtollige duiven en meeuwen. Daarnaast is de valk een historische toeristische topattractie.Kortom, het zijn andere tijden voor valk en valkenier. Maar zijn het ook aangename tijden? Te gast zijn Jac van Gerven, valkenier en medewerker van het Valkerij Museum in Valkenswaard, samen met cultuurhistoricus en pleitbezorger van de valkenjachttraditie, Gerard Rooijakkers.

12/12/2021 • 18 minutes 56 seconds

Afgelopen donderdag oordeelde een tribunaalin Londen dat China genocide pleegt op de Oeigoeren, een etnische minderheid in de Chinese regio Xinjiang. Het tribunaal maakt geen deel uit van een erkendstrafhof, maar bestaat wel uit een panel van gerenommeerde experts. Welke waardemoeten we aan dit oordeel hechten, en wat zullen de gevolgen ervan zijn? Te gast is socioloog en genocide-deskundige Ton Zwaan, die tevens als getuige-deskundige gehoord werd door het tribunaal.

12/12/2021 • 15 minutes 56 seconds

Wat bezieldetoch die Nederlanders van de VOC, Jan Pieterszoon Coen voorop, om vier eeuwen geleden de gehele bevolking van de Banda-eilandenuit te moorden? Die vraag stelt de Indiase schrijver Amitav Ghosh zich in het boek The Nutmeg’s Curse, oftewel De vloekvan de nootmuskaat. Niet uit interesse in wat wij in Nederland beschouwen als het absolute dieptepuntin onze koloniale geschiedenis, maar omdat hij denkt dat die VOC-mentaliteit van 400 jaar terug ons nog altijd drijft, en ons bovendien linea rectain de klimaatcrisisheeft gestort. Het verhaal van genocide op de Banda-eilanden is kortom een parabel voor onze tijden, een verhaal waar veel van te lerenvalt, zo meent Ghosh. We bespreken het boek met socioloog en emeritus-hoogleraar Jan Breman.

12/12/2021 • 17 minutes 36 seconds

Met het oordeel der engelen en de uitspraak der heiligen boeken, bannen, verwensen en verdoemen wij Baruch de Espinoza. Met die woorden werd 365 jaar geleden Spinoza verbannen uit de Amsterdamse Portugese Joodse gemeenschap.En rond die oude banvloek ontstond deze week een heuse rel, want een Amerikaans-Israëlische geleerde werd als ‘persona non grata’ de toegang tot de Portugese Synagoge geweigerd. Een kettervolgeling mocht op heilige grond geen tv-opnamen maken. Het verbod is inmiddels opgeheven en de rel lijkt gesust. Maar hoe kon een keurige geleerde in 2021 -- als kettervriend -- worden geweerd? En waarom is Spinoza indertijd verbannen. Spinozakenner en directeur van het Menasseh ben Israel Instituut voor Joodse Studies, David Wertheim, is te gast.

12/05/2021 • 12 minutes 40 seconds

‘Natuurlijk horen normen over hoe een lichaam er uit moet zien niet thuis in een wet. En een wet moet mensen al helemaal nooit dwingen tot een operatie. De staat had beter moeten weten, en de staat had beter moeten doen.’ Zo klonken zaterdag 27 november de publieke excuses van demissionair- minister Van Engelshoven (Emancipatie) voor de schade die Nederlandse transgender- en intersekse personen is aangebracht door de oude Transgenderwet.Met deze wet uit 1985 werd het mogelijk gemaakt om je geslacht te veranderen in je geboorteakte. Tot 2014 moest je hiervoor echter ook gedwongen een fysieke transitie en sterilisatie ondergaan. Wat was destijds het idee van deze Wet Wijziging Geslacht en wat betekende dit voor transgender personen zelf? We praten erover met Alex Bakker, historicus en auteur van Transgender in Nederland: een buitengewone geschiedenis.

12/05/2021 • 11 minutes 23 seconds

Een documentaire van Tjitske Mussche.Bevel! Miljoenen Europese mannen moesten zich tijdens de Tweede Wereldoorlog melden om dwangarbeidte doen voor Duitsland. Na thuiskomst werd er vaak nauwelijks nog over gesproken. In de serie Gedwongen vertellen de laatstegetuigen over de Arbeitseinsatz. In de negentig zijn ze inmiddels. Ze vertrokken als tiener en werden maanden-, soms jarenlang tewerkgesteld. Zo werden ze volwassen in de snelkookpan van de oorlog. Voor welke dilemma’s kwamen ze te staan? En wat doet dwang met een mens?Gedwongen- tewerkgesteld in Duitsland is een podcast van het Nationaal Comité 4 en 5 Mei, het NIOD en Aldus’ producties, geregisseerd door Tjitske Mussche met muziek van Darius Timmer. Alle afleveringen en meer info hier.

12/05/2021 • 24 minutes 42 seconds

De column is deze week van John Jansen van Galen.

12/05/2021 • 4 minutes 13 seconds

Historicus Renske Krimp, verbonden aan het Nationaal Comité 4 en 5 mei, doet promotieonderzoek naar de zogenaamde Arbeitseinsatz, de wettelijk verplichte deelname aan de nazi-Duitse oorlogseconomievan jonge mannen uit bezette gebieden. Wat hebben de Nederlandse mannen meegemaakt en hebben ze erover gepraatna de oorlog? Radiomaker Tjitske Mussche maakte de podcast Gedwongenover de voormalige dwangarbeiders die Krimp voor haar onderzoek sprak. Ze zijn samen te gast om de serie te vertellen.

12/05/2021 • 8 minutes 57 seconds

In de documentaire Negen koffers ontdekt muzikant en zangeres Ellen ten Damme de levensgeschiedenis van de Pools-Nederlandse variété-artieste Jossy Halland. Samen met haar man Jacques runde Jossy het laatste Jiddischetheater in West-Europa: het Lilalo theaterin Amsterdam-West. Wat is het verhaal van deze muzieknomaden, die heel Europa doortrokken om de Jiddische taal in leven te houden? En hoe konden ze na de oorlog verder? Ellen Ten Damme en regisseur Marieke Rodenburg zijn te gast.

12/05/2021 • 18 minutes 56 seconds

Prince Charles reisde af naar Barbados om namens de Britse Kroon het land uit te zwaaien. Het Caraïbische eiland werd op 30 november - op de 55e verjaardag van zijn onafhankelijkheid - een republiek. Queen Elisabeth werd vervangen voor president Sandra Mason. Ook werd Barbadiaanse zangeres Rihanna benoemd tot nationale held van het land.Met hoogleraar Geschiedenis van Suriname aan de UvA en Caribist Rosemarijn Hoefte praten we over dit afscheid van de voormalig koloniale overheerser. Wat zegt het over de omgang van Barbados met het verleden? En wanneer volgen Australië en Canada?

12/05/2021 • 11 minutes 50 seconds

Ze noemen zich ‘Mountain Men’: Amerikaanse mannen met indrukwekkendebaarden, beverbontmutsen, een houten geweer om de schouders en de hand losjesaan de teugels van hun paard. Mannen die leven alsof het nog het begin van de 19e eeuwis, en weken achtereen door de Rocky Mountainstrekken om daar op bevers en bizons te jagen. Fotograaf Jeroen Nieuwhuis raakte gefascineerd door deze Amerikanen en wat hen dreef. Binnenkort komt zijn fotoboek The Mountain Menuit. Jeroen Nieuwhuisis te gast.

12/05/2021 • 10 minutes 45 seconds

De column is deze week van Micha Wertheim.

11/28/2021 • 3 minutes 46 seconds

Kunsthistoricus en geurdeskundige Caro Verbeek is te gast over haar deze week verschenen boek: Een kleine cultuurgeschiedenis van de (grote) neus. Een boek dat dit keer niet gaat over wat we met die neus ruiken, maar over het ding zelf: de neus als schoonheidsideaal, maar ook als graadmeter voor karaktereigenschappen. En daarnaast een boek waarin vele bekende neuzen - van de oudheid tot nu - de revue passeren: van de neuzen van Socrates en Cleopatra, via Napoleon, tot die van Lady Gaga aan toe.

11/28/2021 • 12 minutes 40 seconds

Het boek Wie is van hout werd de bijbel van de antipsychiatrie, een beweging die zich in de jaren zestig verzette tegen de medicalisering van de psychiatrie. De menselijke aanpak ontbrak volledig in de geestelijke gezondheidszorg, constateerde de schrijver en psychiater Jan Foudraine.Deze week kwam zijn biografie uit: Jan Foudraine. Psychotherapeut, onderzoeker, schrijver. Wat is de erfenisvan zijn bestseller en hoe is het tegenwoordig gesteld met de menselijke maat in de psychiatrie? De biograaf Alex Ruttenen hoogleraar psychiatrie Jim van Os zijn te gast.

11/28/2021 • 19 minutes 15 seconds

Elke maand bespreken we de nieuwste historische boeken metafwisselend Wim Berkelaar en Bart Funnekotter. Deze week is Bart Funnekotter aan de beurt. Hij las voor ons:-Verborgen Levens, Publieke Figuren: Romeinse vrouwen buiten Rome van Emily Hemelrijk-De Hemelbouwer. Een biografie van Eise Eisinga van Arjen Dijkstra-Het wonder van de hbs. Een onderwijshervorming die slaagde van Jan Blokker-De Weimarrepubliek. Over de kwetsbaarheid van de democratie van Patrick DassenEén van deze boeken wordt verkozen tot Boek van de Maand - en dat kunt u winnen! Houd tijdens de uitzending onzeFacebookpaginain de gaten.

11/28/2021 • 12 minutes 24 seconds

'Afrika heeft geen geschiedenis,' was tot halverwege de vorige eeuw de veronderstelling in Europa. Als reactie werd het project ‘General History of Africa’ opgestart in 1964. Het beoogde resultaat: acht boeken van elk duizend pagina’s, die chronologisch de geschiedenis van het hele Afrikaanse continent beschrijven. Panafrikaans en antikoloniaal. Een commissie van negendertig mensen gaat aan de slag.Geen recept voor een gestroomlijnd schrijfproces, zou je zeggen. Toch is het gelukt: in 1998 werd het laatste deel uitgegeven. Historica Larissa Schulte Nordholt dook in deze geschiedenis en promoveert op 1 december op het proefschrift: Africanising African History. Met de aanstaande doctor praten we over de hobbelige ontstaansgeschiedenis van deze boekenserie.

11/28/2021 • 17 minutes 59 seconds

Op de plafondschildering die Caravaggio in 1599 maakte voor het alchemie-kabinet van kardinaal Bourbon del Monte, kijken Jupiter, Neptunus en Pluto - de Griekse goden van de lucht, zee en aarde - wijdbeens neer op de mensheid onder hen. De Italiaanse Renaissance-schilder wilde zijn honende collega’s laten zien dat hij heus wel het plafondperspectief machtig was. En inderdaad hij beschilderde het Casino dell’Aurora (Het Huis van de Dageraad) in hartje Rome in perfect perspectief.400 jaar later wordt het Het Huis van de Dageraad, inclusief muurschildering, verkocht aan de hoogste bieder. Kan dat zomaar? Een Italiaans meesterwerk achter de gesloten deuren van een Russische oliegarch of Saoudische sjeik? We vragen het Italië-correspondent Anne Branbergen.

11/28/2021 • 7 minutes 17 seconds

Een documentaire van Remy van den BrandDe Pilgrims die in 1620 met het befaamde schip 'The Mayflower' in Amerika arriveerden, worden gezien als de grondleggers van de Amerikaanse democratie. Thanksgiving voert terug op hun eerste oogstfeest, dat ze vierden met inheemse bewoners, deze maand 400 jaar geleden.De inheemse bevolking ziet de komst van de Pilgrims als begin van het einde, in de vorm van genocide en verlies van land. Thanksgiving noemen zij daarom een ‘national day of mourning’. In Het Spoor Terug meer over deze Pilgrims, hun tijd in Nederland en de overgang van nationale trots naar schaamte en afkeer. Een documentaire van Remy van den Brand.

11/28/2021 • 29 minutes 45 seconds

De column is deze week van Sana Valiulina.

11/21/2021 • 3 minutes 58 seconds

Het zijn misschien wel de drie beroemdstewoorden uit de filmgeschiedenis: “It’s alive!” Dr. Frankenstein riep deze woorden uit toen zijn monster, door de bliksem getroffen, tot leven kwam. Hoewel iedereen wel het monstervan Frankensteinkent, weten maar weinigen dat dat monster ooit ontsproten is aan het brein van een 18-jarig meisje tijdens een verregende zomervakantie in Zwitserland: Mary Shelley heette zij.Schrijfster Anne Eekhout was gefascineerd door Mary Shelley, en hoe zij in 1816 een monster tot leven wekte dat nog altijd tot onze verbeelding spreekt. Anne schreef er een historische romanover, Mary,en is te gast.

11/21/2021 • 15 minutes 33 seconds

Heb ik mijn land verraden of heeft mijn land mij verraden? Het was een van de vragen waar haar vader mee worstelde, zo stelt OVT-columnist en schrijver Sana Valiulina zich voor. Maar met hem erover praten durfde ze nooit. In de Tweede Wereldoorlog was hij als Sovjet-soldaat gevangen genomen door nazi-Duitsland. Na de bevrijding werd hij samen met miljoenen andere krijgsgevangenen door Stalin als landverrader naar de Goelag gestuurd, waar hij 10 jaar vastzat.In de IDFA-documentaireTurn your body to the sunprobeert Sana met behulp van haar vadersdagboeken en ingrijpende archiefbeelden het spoor van haar zwijgende vader nate lopen, om te begrijpen wat hem maakte tot de man die hij was.Sana Valiulina en regisseur Aliona van der Horst zijn te gast.

11/21/2021 • 18 minutes 37 seconds

Het was groot nieuws deze week: Shell vertrekt uit Nederland. Nu de oliemaatschappij verdwijnt naar Londen en niet langer 'Royal Dutch' is, lijkt er steeds minder over te blijven van wat ooit als ‘Hollands Glorie’ werd gezien op het gebied van multinationaal ondernemen: nog niet zo lang geleden ging Unilever, de KLM is in Franse handen en Philips is zijn rol op het wereldtoneel zo goed als kwijtgeraakt.Over de geschiedenis van dit bedrijf met dubbele nationaliteit: historicus en onderzoeksjournalist Marcel Metze, die Shell al heel lang volgt en op dit moment de laatste hand legt aan een boek over de onderneming.

11/21/2021 • 14 minutes 58 seconds

Een documentaire van Michal Citroen.Deze week zeshonderd jaar geleden, in de nacht van 18 op 19 november 1421, tijdens een heftige storm, brak in de buurt van Dordrecht een van dijken van de Grote Waard door. De 'graanschuur van Holland' kwam van zee tot aan Brabant onder water te staan. De middeleeuwers waren niet in staat de boel te redden en veel van het land ging voor lange tijd verloren en werd een uitstekend visgebied.In de overlevering kreeg de Sint-Elisabethsvloed mythische proporties. Door deskundigen wordt deze vreselijke overstroming vergeleken met wat ons in de toekomst mogelijk te wachten staat. Over de mythe en het ware verhaal van de Elisabethsvloed maakte Michal Citroen deze aflevering van Het Spoor Terug.

11/21/2021 • 37 minutes 14 seconds

Als er in 1560 een Top 500 van de rijkste Nederlanders had bestaan dan had Willem van Oranje ongetwijfeld bovenaan gestaan. Nog geen tien jaar later is hij alles kwijt: zijn macht, bezit en goede reputatie. Willem is een opstandeling geworden en is in ongenade gevallen bij zijn koning Philips II.De geschiedenis zal hem tot vader des vaderlands kronen. Maar de man die Nederland bevrijdde van de dwingeland ging het - zoals het een Oranje betaamt - in de eerste plaats om zijn welgemeend eigen familiebelang. Zo blijkt uit de nieuwe biografie van René van Stipriaan De Zwijger. Het leven van Willem van Oranje.De historicus is te gast.

11/21/2021 • 13 minutes 41 seconds

De column is deze week van John Jansen van Galen.

11/14/2021 • 3 minutes 38 seconds

In China is de geschiedenis niet simpelweg de loop der dingen, of iets waar historici onderzoek naar doen en over publiceren, maar datgene wat de Chinese Communistische Partij van hogerhand dicteert. Deze week maakte de Chinese Communistische Partij een nieuwe visie op de Chinese geschiedenis bekend, waarin kritiek op de Partij uit den bozen is, en Xi Jinping als onbetwist leider en ideoloog wordt gepresenteerd.Wat betekent deze herschreven geschiedenis concreet voor de Chinese burger? En valt uit deze gewijzigde historie ook af te lezen, wat Xi als de toekomst van zijn land ziet? We bespreken het met China-correspondent Garrie van Pinxteren.

11/14/2021 • 9 minutes 28 seconds

Het zijn helaas de bekende beelden van mensen op drift in een onherbergzaam en apocalyptisch niemandsland. Ditmaal gaat het om migranten die door Wit-Rusland worden misbruikt om de Europese Unie te destabiliseren. Maar vluchtelingen die als menselijke pionworden ingezet in een politiek machtsspel? Is dat ooit eerder vertoond, of is er sprake van een nieuw dieptepunt in de geschiedenis van de vluchtelingen?Linda Polman, schrijfster van Niemand wil ze hebben. Europa en zijn vluchtelingen is te gast.

11/14/2021 • 15 minutes 36 seconds

Nu zal vrijwel niemand haar naam nog kennen, maar aan het begin van de twintigste eeuw was ze een beroemdheid: ontdekkingsreizigeren archeoloog Gertrude Bell. Ze beklimt als een van de eerste vrouwen ooit de hoogste bergtoppen van de Alpen en bereist grote delen van de Arabische wereld. Bell speelt na de Eerste Wereldoorlog een belangrijke rol bij de herverdeling van het Midden-Oosten en later bij het bestuur van de nieuw gevormde staat Irak. Schrijfster Brenda Meuleman raakte geïnspireerd door deze onbevreesdevrouw en schreef de historische roman Engel van Mesopotamië. Meuleman is te gast

11/14/2021 • 13 minutes 11 seconds

Bij oud-Hollandse pot denken we aan boerenkool, aardappelen en snert. Koken met pistachenoten, koriander of rozenwater lijkt eerder een ontwikkeling van de laatste jaren. Toch horen we in de podcast De smaak van Nederland - van spruitjes tot sushi, dat de zaken anders liggen. De Nederlandse keuken blijkt voortdurend onder invloed te staan van buitenaf. De Hollandse aardappel komt bijvoorbeeld uit Latijns-Amerika.Aan de hand van de kookboekencollectie van de Koninklijke Bibliotheek, verkent journalist en culinair columnist Hassnae Bouazza in vijf podcast-afleveringen de Nederlandse eetcultuur in al haar diversiteit en duikt ze de geschiedenis van de kookboeken in. Hassna Bouazza en collectiespecialist van de KB, Anna Rademakers, zijn te gast.

11/14/2021 • 12 minutes 59 seconds

De minst bekende prinses van het Nederlandse Koningshuis had tot haar 33e een heel gewoon prinsessenleven. Marianne van Oranje-Nassau, dochter van koning Willem I, wordt geboren in ballingschap. Als ze achttien is moet ze trouwen met haar volle neef Albrecht. Ze krijgen vijf kinderen, maar het huwelijk is diep ongelukkig en ze verlaat hem. Via verschillende omwegen komt ze terecht bij Villa Celimontana in Rome, wat ze tot een vrijplaats voor Nederlandse kunstenaars maakt.Historica Willemijn van Dijk gaat in haar boek De Italiaanse prinses op zoek naar deze vergeten geschiedenis. Met Van Dijk bespreken we het onconventionele leven van Marianne, die het vrouw-zijn maar lastig te combineren vond met het prinses-zijn.

11/14/2021 • 11 minutes 54 seconds

Een documentaire van Katz LaszloHet denken over rasen de betekenis van ras voor de wetenschapis diep in de Nederlandse geschiedenis geworteld. Maar hoe is het concept van ras binnen de biologieeigenlijk ontstaan? En wat voor invloed heeft die 18e -eeuwse wetenschap op hoe wij de wereld nú begrijpen? Met historica Jennifer Tosch duikt radiomaker Katz Laszlo de geschiedenis van ras in de biologie in, via het werk van vergeten wetenschapper Petrus Camper.

11/14/2021 • 35 minutes 23 seconds

De column is deze week van Nelleke Noordervliet.

11/07/2021 • 3 minutes 27 seconds

Peter Jan Margry beschreef het leven van Janske in het boek Vurige liefde. Het geheim rond het Bloedig Bruidje van Welberg. De historicus is te gast.

11/07/2021 • 11 minutes 38 seconds

Zijn deze spanningen een plotselinge ontwikkeling of is het conflict na de oorlog nooit helemaal gesust? En wat betekent dit voor de toekomst van Bosnië-Herzegovina? We spreken Nevenka Tromp, gespecialiseerd in internationale betrekkingen en Oost-Europa. Ze werkte eerder voor het Joegoslaviëtribunaal en het Niod en doceert aan de Universiteit van Amsterdam.

11/07/2021 • 15 minutes 2 seconds

Wanneer Hongaarse dorpelingen in 1946 een massagraf delven, vinden ze tot hun verbazing een schriftje in de binnenzak van een vergane jas. Op het schutblad schreef de eigenaar zijn naam: 'Dit schriftje bevat de gedichten van de Hongaarse dichter Miklós Radnóti'. In het geheim droeg Radnóti het schriftje bij zich. Eerst als Joodse gevangene in een werkkamp in de Servische stad Bor en vervolgens tijdens een lange dwangmars richting Hongarije. ’s Nachts noteerde hij er zijn laatste gedichten in. Nu het Schriftje uit Bor voor het eerst in het Nederlands vertaald is, reist Marian van der Pluijm naar Boedapest om te begrijpen wat er met Radnóti is gebeurd. Hoe het kan dat een man, tijdens zijn leven vervolgd en gemarginaliseerd, na zijn dood uitgroeide tot een van Hongarijes allergrootste dichters. Met dank aan het Nederlands Letterenfonds en Radnóti’s vertalers Orsolya Réthelyi en Arjaan van Nimwegen.

11/07/2021 • 36 minutes 21 seconds

In de wetenschappelijke wereld spreekt men wel van de ‘de affaireVavilov-Lysenko’. Het klinkt wat koeltjes, want de gevolgen van de ideologische tweestrijdtussen de twee Russische plantkundigen Vavilov en Lysenko strekte ver voorbij de academische wereld. Lysenko, een man die we nu een pseudo-wetenschapper of charlatanzouden noemen, trok aan het langste eind. Als direct gevolg van zijn waanzinnige ideeën zouden miljoenen Russen de hongerdoodvinden, zo ook zijn tegenstander Vavilov. Een tragischeinde voor de briljante wetenschapper die zich volgens Louise O. Fresco zelfs met genieën als Darwin en Mendel kon meten.Landbouwwetenschapper Louise O. Fresco schreef een historische roman over Vavilov, De plantenjager uit Leningraden is te gast.

11/07/2021 • 10 minutes 25 seconds

De nieuwe voorzitter van de Wereldzwembond FINA, Husain Al-Musallam, heeft aangekondigd alle dubieuze titels van zwemmers uit de Democratische Duitse Republiek (DDR) te willen schrappen. Die zwemmers waren tijdens de Koude Oorlog onderdeel van een staatsgestuurd dopingprogramma, en daardoor, in de jaren 70 en 80 van de vorige eeuw, onverslaanbaar. Nu, zo’n 40 jaar later, zouden de medailles alsnog moeten worden uitgereikt aan zwemmers die toen wél schoon waren.Hoe zat het destijds precies met dat DDR-dopingprogramma? En waren de medaillewinnende sporters die de doping toegediend kregen niet ook slachtoffers van dat programma. Sinds de val van de muur is daarover heel wat naar buiten gekomen en Hanco Jürgens van het Duitsland Instituut is te gast om dat uit de doeken te doen.

11/07/2021 • 11 minutes

Hoe vergeet je een museum? En waarom moeten we dat willen? Over dit “grote museale experiment” praten we met Jan Anderson, museumeigenaar, en cultuurhistoricus Gerard Rooijakkers, die het Doornroosjescenario voorstelde.

11/07/2021 • 14 minutes 50 seconds

Het Allard Pierson belandde in 2014 na de annexatie van de Krim in een lange ingewikkelde procedure: waar moeten de geleende schatten naar worden teruggestuurd? We spreken historicus Rob van der Laarse erover.

10/31/2021 • 13 minutes 3 seconds

-Moederstad. Jakarta, een familiegeschiedenisvan Philip Dröge-Willem Drees. Daadkracht en idealismevan Jelle Gaemers-Denken is verrukkelijk. Het leven van Tatiana Afanassjewa enPaul Ehrenfestvan Margriet van der Heijden-Erasmus, dwarsdenker. Een biografievan Sandra Langereis-Revolusi. Indonesië en het ontstaan van de moderne wereldvan David Van Reybrouck

10/31/2021 • 46 minutes 27 seconds

De herpublicatie raakt aan de actualiteit. Zo presenteerde de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid 26 oktober een dreigingsanalyse over honderden tieners in Nederland die radicaliseren richting extreemrechts. Kunnen we leren van Seventeen? Japanoloog en Oë-kenner Luk Van Haute vertaalde het boek en is te gast.

10/31/2021 • 11 minutes 50 seconds

De column is deze week van Abdelkader Benali.

10/31/2021 • 3 minutes 46 seconds

Pieter van Os won vorig jaar de Librisprijs. Wat heeft dit voor hem betekend?

10/31/2021 • 4 minutes 51 seconds

Eén van deze boeken wordt verkozen tot Boek van de Maand - en dat kunt u winnen! Houd tijdens de uitzending onzeFacebookpaginain de gaten.

10/31/2021 • 11 minutes 23 seconds

Ook in het tweede uur speelt Lavinia Meijer.

10/31/2021 • 4 minutes 40 seconds

In het eerste uur speelt Lavinia Meijer een liedje.

10/31/2021 • 5 minutes 14 seconds

Want als je in de jaren vijftig van de vorige eeuw uit het ambt van priester trad, zeker in katholieke landen, was je in één klap alles kwijt. Reden voor de ouders van Loes – haar vader was zelf zo’n ex-priester – een toevluchtsoord te stichten voor deze mensen: Villa de Wartburg. Met Loes Hegger praten we over het boek Villa de Wartburg dat ze hierover schreef.

10/24/2021 • 12 minutes 21 seconds

Het waren vragen die historicus en journalist Dirk Wolthekker bleven bezighouden, toen hij hoorde van het bestaan van deze mysterieuze zus van zijn overgrootvader. Hij besloot op zoek te gaan naar de antwoorden en haar achterna te reizen. In het boek Verre Verwachtingen - Het bewogen emigratieavontuur van een weesmeisje uit Groningen vertelt hij haar verhaal. Dirk Wolthekker is te gast.

10/24/2021 • 9 minutes 55 seconds

Mensen die de nacht moeten doorbrengen op stoelen en stretchers op de gang van het IND-kantoor, of boven op elkaar gepakt moeten zien te slapen in een overvolle, benauwde tent: een paviljoen, zoals het - verhullend - wordt genoemd. Het zijn geen fraaie beelden die deze week te zien waren in het opvangcentrum te Ter Apel: de plek waar je je als vluchteling moet aanmelden als je Nederland binnenkomt.Ons land is overvallen door een 'vluchtelingenstroom', zo zegt de overheid. Maar hoe kan dat eigenlijk? Het vluchtelingenvraagstuk is toch al minstens een halve eeuw oud, zo niet ouder? Is er wellicht sprake van een weeffout in onze opvang? Teuntje Vosters, die werkt aan een proefschrift over de Europese vluchtelingenopvang, is te gast.

10/24/2021 • 17 minutes 9 seconds

OVT columniste Nelleke Noordervliet vertelt over haar onlangs verschenen nieuwe boek: Het wonder van Rotterdam. Een boek vol herinneringenaan de stad waarin zij in 1945geboren werd en opgroeide, toen er een nieuwe stad ontstond, opnieuw opgebouwd na 'Het bombardement'. Een ander Rotterdamdan dat van haar ouders. Maar het is ook een boek over een andere tijd: van klassenbewustzijn, van rooms versus rood, van nauwelijks geparkeerde auto’s in de straat en op praktisch iedere hoek een sigarenboerdie zijn rokertjes verkocht.

10/24/2021 • 9 minutes 47 seconds

Wie had het megalomane plan bedacht om hier duizenden Groningers te werk te stellen? Hoe ervoeren de arbeiders dit werk? Welke ideeën over armoede, ledigheid en arbeid dreven het project, en hoe leven die ideeën nog altijd voort? Te gast zijn Cees Stolk, schrijver van De hel van Jipsinghuizen, en Suzanna Jansen, auteur van Het pauperparadijs.

10/24/2021 • 24 minutes 19 seconds

Ooit stond Groningen bekend als de graanschuur van Europa. Vooral vlak onder de Dollard lag vruchtbare zeekleiwaar je perfect graan op kon telen. Als je daar nu door rondrijdt, zie je nog altijd de grootse boerderijen van de rijke herenboeren van weleer in het landschap staan. Eén nazaat van zo’n herenboer, Gert Noordhoff, blaast de Graanrepublieknu nieuw leven in: met de terugkeer naar oude soorten graan zoals emmer en eenkoren en met samenwerkingen met bakkers en brouwers. Gert Noordhoff is te gast, en brengt bier en brood mee.

10/24/2021 • 9 minutes 47 seconds

Deze week werpt Bart Funnekotter een blik op Erasmus, dwarsdenker. Een biografie van Sandra Langereis.

10/24/2021 • 1 minute 36 seconds

De column is deze week van Nelleke Noordervliet.

10/24/2021 • 3 minutes 35 seconds

Het harde arbeidersbestaan bezongen in Groningse bluesdoor Bert Haddersen Joshua ten Doornkaat.

10/24/2021 • 4 minutes 28 seconds

Hoe dat gegaan is, en wat macht en wellust daarmee te maken hebben, krijgen we te horen van historica Floor van Spaendonck, directeur van Bureau Europa.

10/17/2021 • 14 minutes 16 seconds

Eenmaal uit het paradijsverdreven zat er voor de mensheid niets anders op dan 'in het zweet des aanschijns' haar brood te verdienen. Eerst jager-verzamelaar dan boer dan arbeider en tenslotte kantoorklerk. Daar komt de historie van de arbeidende mensop neer. Historicus Jan Lucassen beschreef onze arbeidslust in De wereld aan het werk en is te gast.

10/17/2021 • 20 minutes 28 seconds

Deze week werpt Wim Berkelaareen blik op Revolusi.Indonesië en het ontstaan van de moderne wereldvan David Van Reybrouck.

10/17/2021 • 4 minutes 55 seconds

De column is deze week van John Jansen van Galen.

10/17/2021 • 3 minutes 50 seconds

Hoe moet je Klaas zijn gewelddadige activisme plaatsen? En wat dreef hem om zo ver te gaan voor zijn idealen? Die vragen intrigeerden Volkskrant-journalist Jenne Jan Holtland. Hij schreef er De koerier van Maputo over. Jenne Jan Holtland en Klaas de Jonge zijn te gast.

10/17/2021 • 16 minutes 53 seconds

Langzaam maar zeker blijkt van het beeld van een dappere vrijheidsstrijder dat haar opa van zichzelf neerzette, niet zo veel over. Met de Vlaamse Annabell Van den Berghe praten we over het boek dat ze schreef: De man die niemand kon begraven.

10/17/2021 • 11 minutes 19 seconds

Een statig portret van een zwarte man in wit tropenpak, een eeuw geleden gefotografeerd in het New Yorkse Harlem. De foto vormde het enige wat filmmaker Sherman De Jesus met zijn grootvader Juan De Jesus verbond. Het portret maakte hem nieuwsgierig: naar zijn grootvader, maar ook naar het Harlem waar hij in had rondgelopen, in de tijd van de Harlem Renaissance. In die periode vormde de wijk het culturele centrum van zwart Amerika. Sherman de Jesus reisde zijn grootvader achterna naar New York, en maakte daar de documentaire The Photograph, die vanaf 14 oktober in de bioscopen draait. Sherman De Jesus is te gast.

10/17/2021 • 13 minutes 45 seconds

We bespreken feit en fictie van de film met historica Marlisa den Hartog, gespecialiseerd in de geschiedenis van seksualiteit in de Italiaanse renaissance.

10/10/2021 • 10 minutes 37 seconds

In een halve eeuw is er veel veranderd in Nederland, en zijn we rijker dan ooit. Econoom en journalist Annegreet van Bergen maakte die verandering in ons dagelijks leven tastbaar in haar bestsellers Gouden jaren en Het goede leven. Van Bergen is te gast om te vertellen over de nieuwe Gouden Jaren-scheurkalender vol rariteiten van vroeger en nostalgische alledaagsheden.

10/10/2021 • 9 minutes 12 seconds

Er is waarschijnlijk geen ander dier te bedenken dat zo fascineert als deze stamvader van onze gedomesticeerde hond. Zes jaar geleden schreef Dik van der Meulen een boek over die wolf en zijn relatie met de mens, getiteld: De kinderen van de nacht. In de uitzending reageert hij op het verschenen rapport.

10/10/2021 • 9 minutes 59 seconds

Deze week werpt Bart Funnekotter een blik op Moederstad. Jakarta, een familiegeschiedenisvan Philip Dröge.

10/10/2021 • 3 minutes 4 seconds

In het kader van het Erfgoedfestival en het Maand van de Geschiedenis-thema 'Aan het werk' maakte ze de Spoken Word 'Alles wat je niet ziet'. Zondag is Vera Bon live te horen.

10/10/2021 • 3 minutes 31 seconds

Te gast over de documentaire is de predikant Harcourt Klinefelter, voormalig perschef van Dr. King, die al decennia in Nederland woont.

10/10/2021 • 17 minutes 47 seconds

De column is deze week van Micha Wertheim.

10/10/2021 • 4 minutes 9 seconds

Het rijke culturele heden vieren en het zware verleden eren, gaat niet altijd vanzelf samen, zegt cultuurhistoricus Gerard Rooijakkers over de omgang met ons industrieel erfgoed. De historicus gaat in gesprek met Juliëtte Hofman, directeur van het DRU Industriepark.

10/10/2021 • 14 minutes 31 seconds

Maar wat leert het verleden van de zware ijzerindustrie in Nederland over de toekomst ervan? Gaat Tata Steel de DRU achterna? We praten met historicus Dik Nas, schrijver van het boek IJzer, de geschiedenis van een machtig materiaal, en historicus Joost Dankers, auteur van Hoogovens 1945-1993.

10/10/2021 • 20 minutes 1 second

Ellen ten Damme zal in de uitzending een aantal liedjes zingen.

10/03/2021 • 7 minutes 25 seconds

Dit jaar is het thema van de Maand van de Geschiedenis: 'Aan het werk'. James C. Kennedy, hoogleraar Moderne Nederlandse Geschiedenis, schreef het gelijknamige essay voor de Maand en is te gast.

10/03/2021 • 9 minutes 59 seconds

De column is deze week van Sana Valiulina.

10/03/2021 • 4 minutes 5 seconds

‘Vlinders vangen in een strafkamp’ - die woorden bleven nog lang door haar hoofd spoken. Ze schreef er het boek De vlinders van Boven-Digoel over. Een boek vol merkwaardige kleine verhalen uit ons koloniale verleden, alledaagse gebeurtenissen die iets vertellen over grote thema’s. Auteur Alicia Schrikker vertelt in de uitzending over deze verhalen over goed en kwaad, en alles daartussenin.

10/03/2021 • 12 minutes 21 seconds

Ze doken in de bijzondere-boekencollectie van Radboud Erfgoed en besloten een doeboek te maken, voor volwassenen. Met recepten, kruiswoordpuzzels en kleurplaten, allemaal op basis van vondsten uit het archief. Katinka en Sophie zijn te gast om te vertellen wat ze ervan hebben gemaakt.

10/03/2021 • 10 minutes 22 seconds

Na de sluiting in 2010 besloot het Openluchtmuseum de inboedel over te nemen en de ijswinkel na te bouwen en zo te vereeuwigen. Vader en zoon Carlo en Massimo De Lorenzo zijn te gast om te praten over hun familiebedrijf, samen met journaliste Daniela Tasca, kenner van de Italiaanse emigratie.

10/03/2021 • 17 minutes 47 seconds

Dat staat op de achterkant van het nieuwe boekje Wortel en tak van schrijfster - en OVT-columnist - Sana Valiulina. Met haar praten we over haar familiegeschiedenis en dit boek.

10/03/2021 • 10 minutes 14 seconds

Deze week werpt Wim Berkelaar een blik op Willem Drees. Daadkracht en idealisme van Jelle Gaemers.

10/03/2021 • 5 minutes 37 seconds

Een gesprek met historicus Luc Panhuysen over een vergeten, ogenschijnlijk vlekkeloze zeeheld uit de inmiddels even voorbeeldige als verguisde Gouden Eeuw.

10/03/2021 • 12 minutes 48 seconds

Een documentaire van Michal Citroen. 230 jaar geleden op 30 september 1791 was de première van de populairste opera ooit: Die Zauberflöte van W.A. Mozart. Mozart was dolgelukkig met de volle zalen voor z’n, zou later blijken, laatste opera. Maar de ontvangst was gemengd: schitterende muziek; waardeloos en onbegrijpelijk sprookje. Er volgden meer dan 2 eeuwen vol verbazing, ongeloof en onbegrip voor het libretto, de tekst, van Mozarts librettist Schikaneder. Maar dankzij het levenswerk van geesteswetenschapper Tjeu van den Berk is het raadsel van het ‘sprookje’ nu ontsluierd. In het Spoor Terug volgt Michal Citroen een verhaal over symbolen, rituelen, geheime boodschappen en verbodengezelschappen in Wenen in de tijd vlak na de Franse Revolutie.

09/26/2021 • 37 minutes 53 seconds

Afgelopen maandag heeft de Franse president Macronzijn excusesgemaakt aan de Algerijnen die hebben meegevochten met het Franse koloniale leger ten tijde van de Algerijnse Onafhankelijkheidsoorlog, de zogenoemde Harki’s. Bovendien kondigde Macron een nieuwe wet aan die voor erkenning en eerherstel van deze groep moet zorgen. Historicius Niek Pas is te gast om de dramatische geschiedenis van deze Harki’s uit de doeken te doen.

09/26/2021 • 13 minutes 11 seconds

De column is deze week van Nelleke Noordervliet.

09/26/2021 • 3 minutes 50 seconds

Elke maand worden de nieuwste historische boeken besproken door afwisselend Wim Berkelaar en Bart Funekotter. Deze week is Funnekotter aan de beurt. Hij las voor ons: -'Wij zijn maïs' van Henk Boom (Athenaeum);-'Antwerpen: de gloriejaren' van Michael Pye (Bezige Bij);-'Van Augustustot Constantijn' van Barry Strauss (Omniboek);-'Duitsland: een natie en haar geschiedenis' van Helmut Walser Smith (Arbeiderspers) Eén van deze boeken wordt verkozen tot Boek van de Maand - en dat kunt u winnen! Houd daarvoor onze Facebookpagina in de gaten.

09/26/2021 • 10 minutes 56 seconds

Als je een basisschoolklas vraagt wat ze later wil worden, kun je ervan uitgaan dat zeker één kind zegt in de dierentuinte willen werken. Job van Tol is het gelukt. Hij werkt al sinds 2008 in dierentuin Artis, met onder andere de pinguïns. Welke mensen en dieren gingen hem voor? In het archief vond Van Tol de geschiedenis van dier en mens in de bijna 200-jaar oude dierentuin Artis. Daarover verscheen deze week zijn boek, getiteld De oppasser.Met Job van Tolpraten we over verleden en toekomst van de Artis-bewoner.

09/26/2021 • 8 minutes 7 seconds

In de aanloop naar de uitreiking van de Libris Geschiedenis Prijs 2021 op 31 oktober, bespreekt een van onze boekrecensenten elke week een kanshebber op de prijs.Deze week werpt Wim Berkelaar een blik opDenken is verrukkelijk.Het leven van Tatiana Afanassjewa en Paul Ehrenfest van Margriet van der Heijden.

09/26/2021 • 3 minutes 8 seconds

In zijn nieuwste boek A.D.schrijft romanschrijver Gustaaf Peek over de Nederlanders die aan het eind van de 16e eeuw de eerste tocht naar De Oostondernamen, én over de mensen die deze Nederlanders aan hun kust zagen verschijnen. Peek kiest er in zijn boek voor om dicht op de huid van zijn personages te kruipen, zodat je als lezer op duur bijna proefthoe het drinkwater aan boord naar lijkvocht smaakt, ruikt hoe een etterende wond van een matroos gaat stinken, en de gekte voelt van de driehonderd Nederlanders die deze jarenlange tocht naaronbekende oorden maken, en waarvan het grootste deel niet levend terug zal keren. Gustaaf Peek is te gast

09/26/2021 • 11 minutes 38 seconds

De SPD wil Duitsland uitleveren aan het socialisme. Met die boodschap probeert de CDU-CSU het onheil van denaderende nederlaag bij de verkiezingen van aanstaande zondag te weren. Want het'Rode Gevaar' zou als vanouds op de loer liggen om het land te destabiliseren, aldus de christendemocratie bij monde van haar voorman Armin Laschet. Het is een oud spookbeeld en zondagavond laat of maandag 27 september als de eerste verkiezingsuitslagenuitslagen binnenkomen, weten we of het heeft gewerkt. Waar komt dit spookbeeldvandaan, en maakt het kans om de Duitsers alsnog te laten kiezen voor de Mutti-loze Christen Democratie? Te gast is de geboren Duitser en Nederland-correspondent voor ons grote buurland, Annette Birschel.

09/26/2021 • 13 minutes 37 seconds

In een boek kan het wel!zo heet het nieuwe verrassende boekenprogramma van Raoul de Jong. In een van de afleveringen duikt hij in het boek ‘De menschetende aanbidders der zonneslang’ uit 1907. De auteurs, de gebroeders Penard, trokken de bossen van Suriname eigenlijk in om onderzoek te doen naar vogels, maar werden verrast door de inheemse bewoners. Met schrijver Raoul de Jongpraten we over dit boek, zonneslangen en het programma.

09/19/2021 • 12 minutes 1 second

Het was een van de vele absurde ervaringen die ons in het coronatijdperk plots ten deel viel: de terugkeer van de harde grens met buurlanden België en Duitsland. We waren het niet meer gewend en voor veel Nederlanders was het een geheel nieuwe en schokkende ervaring: dat een denkbeeldige lijnons gaan en staan beperkt. De grens ís welbeschouwd een merkwaardig fenomeen. Zeker bezien door de ogen van NRC-redacteurMilo van Bokkum, die een boekje schreef waarin hij de meest wonderlijke verhalen over landsgrenzen verzamelde: Grensstreken. Milovan Bokkumis te gast.

09/19/2021 • 8 minutes 7 seconds

Een documentaire van Laura Stek Dichteres en vertaalster Jana Beranová (1932) ontvluchtte in 1948 het communistische Tsjechoslowakije. Ze maakte naam als vertaalster van onder andere Milan Kundera en was in 2009-2010 stadsdichter van Rotterdam. Afgelopen week verschenen twee van haar gedichten in de Rotterdamse publieke ruimte. Laura Stek sprak met haar over gemis en ontworteling, de rode draad in haar werk.

09/19/2021 • 30 minutes 50 seconds

Zondag wordt het Holocaust Namenmonument in Amsterdam onthuld door koning Willem Alexander. Tot voor kort stond op deze plek het zogeheten Monument van Joodse Erkentelijkheid,oftewel een monument van dankbaarheid, opgericht als ‘gedenkteken voor de hulp in Nederland aan de Joden verleend gedurende den oorlog.’ Zoals de Joodse initiatiefnemers het in 1950 verwoordden. Twee monumenten die beide staan voor hun tijd. De een voor het vergeten Joodse leed van vlak na de oorlog en de ander voor de bewustheid van de Holocaust nu. Journalist en historicaSietske van der Veen, die een artikel schreef over ‘dat rotmonumentje’ van 1950 is te gast.

09/19/2021 • 13 minutes 37 seconds

De column is deze week van Sana Valiulina.

09/19/2021 • 4 minutes 9 seconds

‘We zijn een Polynesisch land en daar past een Polynesische landsnaam bij, geen Nederlandse, koloniale naam als 'Nieuw-Zeeland', zo betoogt de nationale Maori-partij. Die startte een petitie om de landsnaam te veranderen naar ‘Aotearoa’, die de oorspronkelijke Maori-bevolkingin gebruik had. Hoogleraar culturele antropologie Toon van Meijl, gespecialiseerd inde Nieuw-Zeelandse Maori, is te gast om te vertellen over de groeiende politieke en cultureleerkenning van de Maori-bevolking en de betekenis van deze naamsverandering.

09/19/2021 • 8 minutes 11 seconds

Rijksmuseum Boerhaave, het Drents Museum en het Openluchtmuseum in Arnhem: drie museadie geld ontvangen van de Shell en de NAM, en die ook in hun tentoonstellingen verhalen vertellen over de Nederlandse energiegeschiedenis. Staat dat niet op gespannen voet met elkaar? Ja zeker, zo concluderen erfgoedhistoricus Gertjan Plets van de Universiteit Utrecht en research assistent Marin Kuijt. Uit hun recent verschenen onderzoek blijkt dat de fossiele industriemet haar sponsoring invloed uitoefent op de inhoud van tentoonstellingen. HistoriciGertjan Plets en Marin Kuijt zijn te gast over hun onderzoek, evenals de directeur van het wetenschapshistorisch museum Boerhaave, Amito Haarhuis.

09/19/2021 • 25 minutes 51 seconds

De column is deze week van Micha Wertheim.

09/12/2021 • 5 minutes 11 seconds

U kent er vast wel wat voorbeelden van, typisch Surinaamse achternamen als Havertong en Wijntak. Achternamendie veelal ontstaan zijn in 1863, bij de afschaffing van de slavernij. De stad Utrechtwil het nu mogelijk maken om namen die stammen uit die tijd gratis te veranderen. Een gesprek over het ontstaan van die namen, de betekenis ervan en de mogelijkheid tot verandering met Humphrey Lamur,nestor van het slavernijonderzoek. Lamur onderzocht hoe de naamgeving van tot slaaf gemaakten in 1863 en daarvoor ging. Ook praten we met Auset Ankh Re, een van de oprichters van The African Calendar, die bij de burgerlijke stand nog ingeschreven staat als Monique Zichterman, maar haar naam graag zou veranderen.

09/12/2021 • 17 minutes 36 seconds

De shortlist voor de Libris Geschiedenis Prijs wordt in de uitzending bekend gemaakt.Uit een de longlist van tien titels selecteerde de jury de vijf beste historische boekenvan het afgelopen jaar. De boeken worden toegelicht door juryvoorzitter Khadija Arib, lid van de Tweede Kamer.

09/12/2021 • 6 minutes 20 seconds

Aanstaande zondag vindt in Amsterdam het eerste grote landelijke woonprotestplaats tegen de ‘uitverkoop van het woonrecht', een mensenrecht volgens de Verenigde Naties. Maar wat zit er achter de moderne woningnood, die misschien beter kan worden omschreven als een wooncrisis? Want huizen lijken er voldoende te zijn, maar ze zijn onbetaalbaar. Historicus en stadssocioloog Tim Verlaanschreef het boekDe ruimtemakers, over de rol van projectontwikkelaars en de markt in de Nederlandse binnenstad tussen 1950 en 1980. De historicus komt de vraag beantwoorden of de steden worden uitgeleverd aan de prins Bernhard juniors van deze wereld, en of het tij nog te keren is.

09/12/2021 • 12 minutes 5 seconds

Tot 1974 was de Japanse officier Onoda in de heilige overtuiging dat de Tweede Wereldoorlog nog altijd bezig was. Pas dertig jaar na de capitulatie van Japan staakte hij zijn persoonlijke guerillastrijd in de Filipijnse jungle. Het bevel: nooit opgeven, nam hij wel heel letterlijk. Nog altijd is Onoda een held voor conservatief en rechts Japan vanwege zijn doorzettingsvermogen en vaderlandsliefde. Wat vertelt de nieuwe film Onoda – 10 000 Nights In The Jungleover de Japanse oorlogsgeest? En hoe kijkt Japan eigenlijk terug op de Tweede Wereldoorlog?Te gast ishistoricus in de Japanse geschiedenisEthan Mark.

09/12/2021 • 10 minutes 29 seconds

Hoe schrijf je de geschiedenis van je voormoeders, als zelfs hun namen onvindbaar zijn? In de geschiedschrijving van de VOC staan de Europese mannen centraal. De vrouwen, en des te meer de Aziatische vrouwen - die overigens vaak tot slaafgemaakten waren - komen nauwelijks ter sprake. Tegen dit probleem liep historicus Suze Zijlstraaan, toen ze haar familiegeschiedenis wilde schrijven. Toch heeft ze een boek over hen kunnen schrijven: De voormoeders. Een verborgen Nederlands-Indische familiegeschiedenis.Met Zijlstra praten we over de sleutelrol die Aziatische vrouwen en hun Europees-Aziatische nakomelingen speelden in de Indische Archipel tijdens de Nederlandse overheersing.

09/12/2021 • 13 minutes 11 seconds

'Het Oor van Miljoenen', over de geschiedenis van de microfoon. Radiomaker Marten Minkema trok een tijdje op met microfoon-expert Marco C. van der Hoeven, die één van de mooiste microfoon-verzamelingen ter wereld bezit. Sommige microfoons zijn wel een eeuw oud, veel doen het nog en ze klinken allemaal anders. Maar bovenal: ze hebben allemaal een verhaal: ze vertellen de geschiedenis van de twintigste eeuw. Van der Hoeven maakte een opstelling van een aantal exemplaren, waaronder de legendarische Reisz-microfoon en microfoons gebruikt door Hitler en koningin Wilhelmina. Ook reisden Minkema en Van der Hoeven naar Duitsland, op zoek naar de historie van de microfoon. Techniek: Alfred Koster. Wilt u nog meer microfoongeschiedenis horen: bij dit Spoor hoort ook een 'Spoor Terug extra' podcast, met een wandeling langs de microfoonverzameling van Beeld en Geluid in Hilversum.

09/12/2021 • 38 minutes 12 seconds

We kennen hem in Nederland van de Mauthausenliederen, zoals vertolkt door Liebeth List of van de ‘dance of Zorba’, het sirtaki-melodietje dat in onze oren typisch Grieks klinkt uit de film Zorba the Greek. Deze week overleed de Griekse componist Mikis Theodorakis. Hij werd 96 jaar oud. 'Theodorakis is niet alleen het symbool van het goede Griekenland, hij zit ook diep in het hart van elke Griek', zegtCalliope Tsoupaki, die als jong meisje opgroeide met de zielsmuziekvan Theodorakis, zoals ze het noemt. Componist Tsoupaki is te gast.

09/05/2021 • 12 minutes 24 seconds

Vlak voor de twintigjarige herdenking vande aanslag op de Twin Towers verlaat Amerika Afghanistan en blijkt het jihadistisch terrorisme springlevend. Zo valt op te maken uit de zelfmoordaanslag afgelopen week op het vliegveld van Kabul, opgeëist door een tak van IS. Wat weten we van dejihadistisch terreursinds 9/11 en is de wereldwijde terroristische verleiding een plaag waarmee de wereld moet leren leven? Terrorisme-expert Beatrice de Graaf publiceerde onlangs het boek Radicale Verlossing over de even ingewikkelde als heldere band tussen terrorisme en geloof. De historica is te gast.

09/05/2021 • 18 minutes 10 seconds

Op 9 en 10 september wordt de klassieke tragedieSmekelingen van Aeschylos opgevoerd in het Vondelpark Openluchttheater, in samenwerking met De Balie. Het stuk vertelt het verhaal van een groep vrouwen die op de vlucht is voor gedwongen huwelijken en huiselijk geweld. Ze zoeken asiel in een voor hen onbekende stad en weten niet of ze worden binnengelaten of niet. Muziekregisseur Celil Toksöz is samen met Zehra Killi en Serwet Xan, die deel uitmaken van het zangkoor, te gast om te praten over de tijdloze betekenis van het stuk.

09/05/2021 • 11 minutes

Een documentaire van Mathijs DeenIedere familie kent haar eigen geheimen en geruchten. De vraag, 'hoe zat het nou precies?', door elke generatie opnieuw gesteld, komt bijna altijd te laat. Maar moeten familiegeheimeneigenlijk wel onthuld worden? Misschien is het beter om een mythe intact te laten want onder de oppervlakte kunnen zich pijnlijke of beschamende herinneringen bevinden.In deze radiodocumentaire gaat Mathijs Deen op zoek naar de waarheid over Lambert Deen, de broer van zijn grootvader. Lambert zou als jongeman in Wilhelmshaven de keizer hebben ontmoet, maar niemand weet er het fijne van.De man die de keizer een hand gaf werd oorspronkelijk uitgezonden door DOCS op 7 april 2021. Benieuwd naar meer documentaires? Abonneer u op de podcast DOCS.

09/05/2021 • 37 minutes 14 seconds

Deze week luidde een groep voornamelijk conservatieve Britse historici van naam de noodklok over de staat van de geschiedschrijving. Dit deden ze onder andere in een reeks opinie-artikelen in de grote kranten en met een manifest op hun eigen site. History Reclaimed noemen ze zichzelf, oftewelDe geschiedenis herwonnen. Volgens deze historici moet de geschiedenis worden teruggewonnen van wat ze ‘wokeness’ noemen en van ‘onbezonnen ideologen’ die niets minder dan de toekomst van de Westerse beschaving bedreigen. Grote woorden dus, die tonen hoe verhit – of zelfs oververhit –het publieke debat over geschiedenis op dit moment is in het Verenigd Koninkrijk. Onderwerpen die eerder slechts een klein clubje historici interesseerden, staan nu centraal in de Britse culture wars.Denk bijvoorbeeld aan de vraag of Churchill een racist was, die al maanden de media domineert.We spreken met Bart Funnekotter, historicus, anglofiel en de geschiedenisredacteur van NRC, over deze Britse Historiker

09/05/2021 • 10 minutes 48 seconds

Afgelopen week werd in Texasde zogenoemde ‘heartbeat’-wet ingevoerd. Een abortus plegen wordt daarmee zo goed als onmogelijk. Ook zijn burgers nu praktisch lid van een soort abortuspolitie. Iedereen kan namelijk 10.000 dollar verdienen bij aangifte van een medemens die een vrouw helpt haar zwangerschap af te breken. Waar komt deze extreme wet vandaan, en wat betekent het voor de rest van de Verenigde Staten? Een gesprek met Laila Frank. Zij schreef voor onder andere De Groene Amsterdammer over abortuswetgeving in het Zuiden van de Verenigde Staten.

09/05/2021 • 13 minutes 37 seconds

De column is deze week van John Jansen van Galen.

09/05/2021 • 3 minutes 23 seconds

Wisse Beets was in een kringloopwinkel op zoek naar leuke muziekcassettes om te draaien in zijn oude Fiat Panda. Naast klappers als 'het beste van de top 40 van 1987' vond hij ook een heel persoonlijk bandje met gedichten van Coby uit de Jordaan. De gedichten zijn aangrijpend en laten Wisse niet meer los. Hij besluit om het Verhaal van Coby uit te zoeken en gaat op pad. Als een amateur-detective loopt hij wekenlang met een microfoon door de Jordaan en bezoekt kroegen, bejaardenhuizen, archieven en de lokale media. Hij verdwaalt compleet maar maakt intussen wel een warm portret van de Jordaan, vervlogen tijden, nieuwe inzichten en natuurlijk het leven van Coby. Een documentaire van Wisse Beets.Dit is een herhaling van deRadio Doc van 14 november 2019. Benieuwd naar meer documentaires van DOCS? Abonneer u op de podcast DOCS.

08/29/2021 • 39 minutes 40 seconds

Chef buitenland van de Europese Unie de spanjaard Josep Borell, vindt het hoog tijd voor een Europees leger, klein nog, niet meer dan vijftigduizend man, maar toch, een heuse krijgsmacht die echt kan vechten. Zodat als ingrijpen vanuit Europees perspectief geboden lijkt, Brussel niet op Amerika of een andere natiestaat hoeft te wachten. De verschillende clans die samenwerken op het slagveld, daarvan zijn tal van voorbeelden te noemen in de geschiedenis van Europa, maar een heuse gezamenlijke staande troepenmacht? We spreken hierover met Christ Klep, militair historicus.

08/29/2021 • 11 minutes 42 seconds

Deze week tipt onze Vakantieman (m/v) het Joods museum Bayt Dakira in Essaouira, Marokko. De Marokkaanse overheid wilde dit fonkelnieuwe museum hebben: het is een van vele pogingen om het land opnieuw te wortelen in een Joods-Islamitische traditie. Historica Nadia Bouras vertelt over het Marokkaanse verleden waarin in Essaouira Joden en Moslims vreedzaam samenleefden. Meer reistips? Ga naar vpro.nl/ovtvakantieman

08/29/2021 • 11 minutes 27 seconds

De menselijke natuur #8: De bovennatuurlijke natuurChihiro Geuzebroek over Gun Island van Amitav Ghosh. Waar is het toch ooit zo misgegaan, tussen mens en natuur? In de 8-delige serie 'De menselijke natuur' onderzoeken Jos Palm en Julie Blussé met filosoof Thomas Muntz en 8 uitgelezen gasten 8 teksten die ons natuurbeeld bepaalden. Vandaag de laatste aflevering: kunstenares en klimaatactivist Chihiro Geuzebroek over Gun Island van Amitav Ghosh. Deen Dalta wil zich niet voegen naar de stereotypen die er over Indiërs bestaan. 'Ik ben niet religieus en ik geloof niet in het bovennatuurlijke', benadrukt hij aan het begin van Gun Island. Maar al snelt tuimelt Deen Dalta als een Alice in Wonderland door een eigenaardige wereld die zijn denken op losse schroeven zet. Een wereld vol plotseling oprukkende bosbranden, dolfijnen op drift, en een wegzinkend Venetië. Het is in feite de verwarde wereld waar wij ook in leven: een wereld in klimaatcrisis. Net als Deen buigen ook klimaatactivi

08/28/2021 • 58 minutes 57 seconds

In Afghanistan groeit de chaos met de dag nu de Taliban het land heeft overgenomen. Frankrijk en Engeland zagen dit scenario van verre aankomen, en startten maanden geleden met de eerste evacuaties vanuit Afghanistan. Het Nederlandse kabinet daarentegen werd zogezegd ‘overvallen door de situatie’. De evacuatie komt zeer traag op gang en daarnaast werd direct duidelijk gemaakt dat niet iedereen die voor de Nederlandse krijgsmacht werkte in aanmerking zou komen voor Nederlandse hulp. Dat deed de van oorsprong Bosnische onderzoeker en docent Alma Mustafic ergens aan denken. ‘De geschiedenis herhaalt zich’ schreef ze op twitter. Ze is te gast om uit te leggen wat ze daarmee bedoelt.

08/22/2021 • 10 minutes 56 seconds

Deze week tipt onze Vakantieman (m/v) het Tobameer, op Noord-Sumatra in Indonesië. Daar wonen oorspronkelijk de Batak-volkeren, die zich trots voelen nooit gekoloniseerd te zijn door de Europeanen. Deze cultuur is nog overal te zien, met hun kenmerkende bouwstijl, keuken en zangcultuur. Historica, 'Gewoon een Indisch meisje' en blogger Lara Nuberg neemt ons mee naar haar favoriete plek op aarde, waar ze als 18-jarige backpacker per toeval terecht kwam. Meer reistips? Ga naar vpro.nl/ovtvakantieman

08/22/2021 • 12 minutes 55 seconds

Een documentaire van Djuna Kramer en Misha Melita.Julius Caesar kon nog net uitbrengen “Ook gij Brutus?”, voor hij stierf. En Willem de Zwijger zei: “Mijn god heb medelijden met dit arme volk”. Ook Anton Mussert, leider van de NSB, schijnt nog iets gezegd te hebben voordat hij in mei 1946 werd geëxecuteerd. Iets dat nu, 75 jaar later, pas openbaar wordt. Wat zou hij de wereld nog hebben willen meegeven? Kunnen we zijn daden door die woorden beter begrijpen? In de documentaire De laatste woorden van Anton Mussertgaan journalisten Djuna Kramer en Misha Melita op zoek naar de laatste woorden van de NSB-leider. En dat verloopt heel anders dan ze hadden verwacht. Dit is een herhaling van DOCS van 19 mei. Benieuwd naar meer documentaires? Abonneer u op de podcast DOCS.

08/22/2021 • 39 minutes 10 seconds

De menselijke natuur #7: Terug naar de natuurRoger Cox over Into the Wild van Jon KrakauerWaar is het toch ooit zo misgegaan, tussen mens en natuur? In de 8-delige serie 'De menselijke natuur' onderzoeken Jos Palm en Julie Blussé met filosoof Thomas Muntz en 8 uitgelezen gasten 8 teksten die ons natuurbeeld bepaalden. Deze aflevering: Roger Cox over Into the Wild van Jon Krakauer.

08/20/2021 • 1 hour 11 minutes 1 second

Een documentaire van Mathijs Deen. Toen Mathijs Deen afgelopen jaar de beelden zag van protesterende boeren en de boze reacties in de media, moest hij denken aan de boerenkinderen in de klas waar hij zelf in gezeten heeft, op de dorpsschool in Twente, eind jaren 60, begin jaren 70. Die boze boeren in het nieuws: zijn dat de kinderen van zijn oude schoolvrienden, daar op die traktoren? Deen ging terug naar Boekelo en zocht ze op: de klasgenoten die boer waren geworden. Hoe is het ze vergaan? De boerenkinderen uit de klas is een documentaire over een wereld die veranderde en over een zoektocht van mensen die willen blijven doen waar ze met hart en ziel van houden: boer zijn. Dit is een herhaling van deRadio Doc van 20 december 2020. Benieuwd naar meer documentaires van Radio Doc? Abonneer u op de podcast DOCS.

08/15/2021 • 38 minutes 47 seconds

Tinkebell over Een Cyborg Manifest van Donna Haraway. Waar is het toch ooit zo misgegaan, tussen mens en natuur? In de 8-delige serie 'De menselijke natuur' onderzoeken Jos Palm en Julie Blussé met filosoof Thomas Muntz en 8 uitgelezen gasten 8 teksten die ons natuurbeeld bepaalden. Deze aflevering: kunstenares Tinkebell over Een Cyborg Manifest van Donna Haraway. ‘We zijn allemaal hersenschimmen, getheoretiseerde en gefabriceerde hybriden van machine en organisme. Wij zijn kortom cyborgs,’ aldus Donna Haraway, in haar Cyborg Manifest. Een tekst uit 1985 waarin ze blijmoedig het westerse hokjesdenken ten grave draagt. Weg met dat denken in cultuur versus natuur, mens versus dier, mens versus machine, man versus vrouw, en beschaafd versus primitief. Het manifest is, zoals ze zelf schrijft: 'een pleidooi voor het plezier dat het doelbewust verwarren van grenzen oplevert, en voor verantwoordelijkheid bij het construeren ervan.' Kunstenares Tinkebell en filosoof Thomas Muntz zoeken s

08/15/2021 • 41 minutes 39 seconds

Deze week tipt onze Vakantieman (m/v) de Ottomaanse klokkentoren in Mexico-Stad. Dit was een cadeautje aan de stad van Syrisch-Ottomaanse migranten in 1920. In de decennia daarvoor waren enorme groepen Ottomanen naar Zuid-Amerika getrokken, en hun sporen zijn overal nog terug te vinden. Farah Bazzi, historica van de vroegmoderne Ottomaanse en Iberische rijken aan Stanford University, neemt ons mee naar dit 'Reloj Otomano' en de mensen die als 'turcos' voorkomen in het werk van Marquez. Meer reistips? Ga naar vpro.nl/ovtvakantieman

08/15/2021 • 14 minutes 20 seconds

De Limes, de noordgrens van het Romeinse Rijk, die langs de noordelijke Rijntak, nu de Nederrijn, de Lek, de kromme en oude Rijn, dwars door ons land liep, van Nijmegen naar Katwijk, die Romeinse grens is, na een lange lobby samen met Duitsland, werelderfgoed geworden

08/15/2021 • 9 minutes 36 seconds

De menselijke natuur #6: Voorbij de natuur kunstenares Tinkebell over Een Cyborg Manifest van Donna HarawayWaar is het toch ooit zo misgegaan, tussen mens en natuur? In de 8-delige serie 'De menselijke natuur' onderzoeken Jos Palm en Julie Blussé met filosoof Thomas Muntz en 8 uitgelezen gasten 8 teksten die ons natuurbeeld bepaalden. Deze aflevering: kunstenares Tinkebell over Een Cyborg Manifest van Donna Haraway. Samen met ‘huisfilosoof’ Thomas Muntz zoekt ze de grenzen van ons hokjesdenken op.Meer weten? Ga naar vpro.nl/demenselijkenatuur of ga naar onze podcast OVT Zomers. Meer OVT? ga naar de OVT podcast

08/12/2021 • 54 minutes 18 seconds

5. De vervuilde natuur #5 - Heleen de Coninck over Silent Spring van Rachel Carson. Waar is het toch ooit zo misgegaan, tussen mens en natuur? In de 8-delige serie 'De menselijke natuur' onderzoeken Jos Palm en Julie Blussé met filosoof Thomas Muntz en 8 uitgelezen gasten 8 teksten die ons natuurbeeld bepaalden. Deze aflevering: Heleen de Coninck over Silent Spring van Rachel Carson. In Silent Spring sloeg de Amerikaanse biologe Rachel Carson alarm over hoe misbruik van pesticiden de gezondheid van ons milieu én onszelf bedreigde. Het boek had een enorme impact, vooral in Amerika, waar het leidde tot een verbod op DDT en de oprichting van de Environmental Protection Agency. Klimaatwetenschapper Heleen de Coninck en filosoof Thomas Muntz bespreken de gevaren van de techniek in handen van de mens met een achterhaald natuurbeeld: schuilt achter al dat overmatig gifspuiten de aanname dat we de natuur kunnen beheersen? Presentatie: Jos Palm en Julie Blussé. Meer weten? Ga naar vpro.nl/d

08/07/2021 • 1 hour 4 minutes 7 seconds

4. De barbaarse natuur - Albert Helman met Raoul de JongWaar is het toch ooit zo misgegaan, tussen mens en natuur? In de 8-delige serie 'De menselijke natuur' onderzoeken Jos Palm en Julie Blussé met filosoof Thomas Muntz en 8 uitgelezen gasten 8 teksten die ons natuurbeeld bepaalden. Deze aflevering: Raoul de Jong over De stille plantage van Albert Helman. Raoul de Morhang is de hoofdpersoon in de roman De stille Plantage uit 1931 van Albert Helman. Deze christelijke idealist wil een humane slavenplantage beginnen in de West, maar zijn utopische experiment loopt slecht af. Hij stuit op de stille, hardnekkige tegenstand van de geheimzinnige natuur. Maar neemt de natuur wraak op de naïeve koloniaal? Of toont dit boek dat natuur en mens onvermijdelijk elkaars vijand zijn? Schrijver Raoul de Jong en filosoof Thomas Muntz bespreken Morhangs gevecht met de wildernis. Presentatie: Jos Palm en Julie Blussé. Meer weten? Ga naar vpro.nl/demenselijkenatuur. Meer OVT? Abonneer je ook op de

08/01/2021 • 0

3. De wonderlijke natuur - Jacob van Maerlant met Dirk-Jan Verdonk Waar is het toch ooit zo misgegaan, tussen mens en natuur? In de 8-delige serie 'De menselijke natuur' onderzoeken Jos Palm en Julie Blussé met filosoof Thomas Muntz en 8 uitgelezen gasten 8 teksten die ons natuurbeeld bepaalden. Deze aflevering: dierenrechtenactivist Dirk-Jan Verdonk over Der Naturen Bloeme van Jacob van Maerlant.Huilende krokodillen, eenhoorns, draken, zachtaardige steuren, en de geneeskrachtige werking van fijngewreven hazenlongen. Rond 1350 schrijft Jacob van Maerlant de eerste natuurencyclopedie voor het Nederlandse taalgebied, Der Naturen Bloeme, waarin tal van wonderlijke dieren opduiken. Van Maerlant maakt geen onderscheid tussen fabel en werkelijkheid, zo lijkt het. Geloofden de middeleeuwers soms echt in het bestaan van de eenhoorn?Dirk-Jan Verdonk, dierenrechtenactivist en filosoof Thomas Muntz vragen zich af of onze eigen categorisering van de natuur ook zodanig zal verjaren dat we er ov

07/25/2021 • 58 minutes 56 seconds

De Democraten willen af van de politieke tactiek 'de filibuster'. Met een filibuster kan een tegenstander van een wet de drempel voor het aannemen van een wetsvoorstel in de Senaat omhoog halen van een normale meerderheid naar een meerderheid van maar liefst 60 zetels. Zo zou een Republikeinse minderheid bijvoorbeeld aangescherpte wapenwettenkunnen blokkeren.Amerikanist Markha Valenta komt vertellen over welke grote wetten een filibuster in het verleden wist te blokkeren, en hoeveel kans van slagen de Democraten nu hebben.

07/18/2021 • 9 minutes 16 seconds

Deze week tipt onze Vakantieman (m/v) de Ledra-straat in Nicosia, op Cyprus. Deze moderne winkelstraat houdt abrupt op en verandert in een checkpoint. Het resultaat van de 'Groene Lijn' zoals de grens tussen Turks en Grieks Cyprus heet, vernoemd naar de kleur van het potlood dat het land scheidde in 1974. Docent klassieke talen en Amsterdammer van het Jaar 2020 Kurano Bigiman brengt ons naar deze straat, en het niemandsland dat erop volgt. Meer reistips? Ga naar vpro.nl/ovtvakantieman

07/18/2021 • 11 minutes 50 seconds

Absurdist Ronald Snijders (1975) in gesprek met zijn vriend en voorbeeld schrijver K. Schippers (1936) over diens ziekte, Laurel & Hardy, toeval, de geluiden in zijn hoofd en zijn misschien wel op handen zijnde verdwijning. Een licht-ontregelend, filosofisch, vrolijk-ernstig portret vol jazz en dada.

07/15/2021 • 54 minutes 31 seconds

2. De romantische natuur - Rousseau, met Johan van de GrondenWaar is het toch ooit zo misgegaan, tussen mens en natuur? In de 8-delige serie 'De menselijke natuur' onderzoeken Jos Palm en Julie Blussé met filosoof Thomas Muntz en 8 uitgelezen gasten 8 teksten die ons natuurbeeld bepaalden. Deze aflevering: Johan van de Gronden over Vertoog over de ongelijkheid van Jean-Jacques Rousseau. ‘Alles is goed zoals het uit handen van de schepper komt en raakt verdorven in handen van de mens’, zo schreef de beroemde filosoof Rousseau. In zijn Vertoog over de ongelijkheid zet hij de natuur en de natuurmens op het voetstuk waar hij zijn geciviliseerde tijdgenoten van af schopt. Maar wat is dan eigenlijk de kwaliteit die de natuur in zich draagt? Voormalig directeur van het Wereld Natuur Fonds Johan van de Gronden en filosoof Thomas Muntz bekijken de hoge muur die Rousseau tussen beschaving en natuur optrekt. Presentatie: Jos Palm en Julie Blussé. Meer weten? Ga naar vpro.nl/demenselijkenatu

07/13/2021 • 1 hour 2 minutes 47 seconds

Deze week tipt onze Vakantieman (m/v) het al-Badr paleis in Taiz, waar een imam zijn bizarre verzameling bewaarde: flessen au de cologne, whisky, filmblikken, geweren, brieven. Het gebouw werd verwoest in de burgeroorlog in Jemen, maar krijgt nu een restauratie.Jurist en Arabist Laila al-Zwaini neemt ons mee naar deze 'culturele hoofdstad van Jemen'. Kan de restauratie van erfgoed zelfvertrouwen terugbrengen aan een verwoest land?Meer reistips? Ga naar vpro.nl/ovtvakantieman

07/11/2021 • 11 minutes 50 seconds

Afgelopen week bracht het Italiaanse voetbalteam tijdens de warming-up een ode aan de net overleden zangeres en tv-persoonlijkheid Raffaella Carrà. Ze groeide uit tot een internationale popster in de jaren zeventig en werd het belangrijkste gezicht van de pompeuze Italiaanse mediashows in de jaren tachtig. In katholiek Italië, maar ook in Spanje en Latijns-Amerika, werd ze ook wel gezien als symbool van seksuele bevrijding en de lhbt-beweging.Historicus en Italië-kenner Arthur Weststeijn komt vertellen over Carrà en haar betekenis.

07/11/2021 • 7 minutes 10 seconds

Een documentaire van Lara NubergNa het uitroepen van de Indonesische onafhankelijkheid op 17 augustus 1945, kwamen tot eind jaren zestig zo'n 350.000 mensen uit de voormalige kolonie Nederlands-Indië naar Nederland. Onder hen bevond zich ook de grootmoeder van Lara Nuberg. Zij was gemengd, Indo-Europees, maar opgevoed in een Europees georiënteerde familie.In deze documentaire onderzoekt Lara waarom zoveel Indo-Europeanen eigenlijk voor Nederland kozen. Hoe zien betrokkenen met een achtergrond in voormalig Nederlands-Indië verleden, heden en toekomst van Indisch Nederland?Dit is een herhaling van deRadio Doc van 12 juli 2020. Benieuwd naar meer documentaires van Radio Doc? Abonneer u op de podcast DOCS.

07/11/2021 • 39 minutes 29 seconds

1. De Ingeboren natuur - Zhuangzi, met Jan Terlouw. Meester Zhuang, een van de grondleggers van het Taoïsme, leefde in de vierde eeuw voor Christus. Een tijd van constante oorlog in China, waarin hij in zijn geschriften, die bekend staan als de Zhuangzi, vol nostalgie terugkeek op een eerdere oertijd. Volgens Zhuang is de mens het spoor bijster geraakt toen die op het idee kwam dat de natuur te verbeteren viel, door kennis te verwerven en zich met zaken als beschaving bezig te houden. Hij verlangt terug naar de natuur. Waarmee hij de oorspronkelijke en ongekunstelde staat van de dingen bedoelt: het ongerepte. Schrijver Jan Terlouw en huisfilosoof Thomas Muntz gaan op zoek naar de paradijselijke natuurstaat van weleer. Presentatie: Jos Palm en Julie Blussé. Meer weten? Ga naar vpro.nl/demenselijkenatuur

07/09/2021 • 0

Vanuit een woning aan de Hacquartstraat in Amsterdam organiseert de familie Schöffer een uitgebreid verzetsnetwerk, en helpt zo honderden onderduikers. Niet alleen overleven ze allemaal zelf de oorlog, maar ook alle door hen ondergebrachte onderduikers doen dat.Het lijkt te mooi om waar te zijn, maar toch is dat de strekking van het boek Schöffer & co, dat onlangs is verschenen. Auteur van het boek, historicus Gerben Post, is te gast.

07/04/2021 • 12 minutes 21 seconds

De Roemeense staatstelevisie jubelt in de jaren 80 hoe geweldig het zogenaamd met het communistische land gaat. De tiener Mugur weet beter. Op de muren krijt hij hoe het echt zit. Een verzetsdaad.De Roemeense documentaire Uppercase Print ging afgelopen week ook in Nederland in première. Schrijver Nausicaa Marbe, zelf opgegroeid in het Roemenië van Ceaușescu, bespreekt de film.

07/04/2021 • 13 minutes 41 seconds

Vanaf deze week is de Franse documentaireLourdes te zien in Nederland. Het is een intiem portret van een aantal van de miljoenen pelgrims die jaarlijks naar Lourdesafreizen. Wie zijn die pelgrims en wat zoeken ze daar? En wat is de geschiedenis van het pelgrimsoord?Religiewetenschapper Ernst van den Hemel bekeek de documentaire en is te gast.

07/04/2021 • 11 minutes 15 seconds

De column is deze week van John Jansen van Galen.

07/04/2021 • 3 minutes 50 seconds

Afgelopen week kondigde de Europese Commissie aan een einde te willen maken aan kooihuisvesting in de Europese veehouderij. Daarmee geeft de commissie gehoor aan het Europees burgerinitiatief ‘End the Cage Age’,waaronder meer dan een miljoen Europeanen hun handtekening hebben gezet.Een belangrijke breuk, zegt historicus en directeur van World Animal Protection NLDirk-Jan Verdonk. Hij is te gast over de geschiedenis van de kooihuisvesting.

07/04/2021 • 10 minutes 37 seconds

07/04/2021 • 12 minutes 5 seconds

In 2014 veroorzaakte de herdruk van de vergeten roman Een dwaze maagdeen literaire sensatie. Wie was de auteur Ida Simons (née Rosenheimer), die in de jaren 50 zo’n geestig en sprankelend boek schreef?Neerlandica Mieke Tillema ontdekte het boek in 1983, en nam zich in 2012 voor een artikel over Simons te schrijven. Vorige week - negen jaar later- verscheen een dikke biografie: Ida Simons. Pianiste, schrijfster, overlevende.In de uitzending vertelt Mieke Tillema waarom we Ida nooit meer mogen vergeten.

07/04/2021 • 11 minutes 19 seconds

Een 6-delige podcast van Laura Stek en Babs Bakels.Deze week de zesde en laatste aflevering van de podcastserie Kassiewijle.Kunstenaar en funerair specialist Babs Bakels is van jongs af aan mateloos gefascineerd door de dood. Radiomaker Laura Stek, die haar sterfelijkheid juist graag negeert, raakte geïntrigeerd: waarom omringt iemand zich constant met eindigheid en verval? Kan zij ons iets leren over onze complexe verhouding met de dood?Aflevering 6, 'Het leven is een sigaret, de epiloog', eindigt zoals alles uiteindelijk eindigt: met de dood.

07/04/2021 • 26 minutes 10 seconds

Is China nog te stoppen?Zo heet het nieuwe boek van sinoloog Henk Schulte Nordholt. Met China bedoelt hij bovenal: de Chinese Communistische Partij, die in een rap tempo de eigen macht aan het versterken is, in binnen- én buitenland. De Partij volgt volgens Schulte Nordholt een bedreiging voor de gehele democratische wereld.De auteur is te gast over zijn boek, in de week voor het honderdjarige jubileum van de CCP.

06/27/2021 • 19 minutes

De column is deze week van Nelleke Noordervliet.

06/27/2021 • 3 minutes 27 seconds

Het EK voetbal is in volle gang. Wie op zoek is naar een liedje om het Nederlands elftal mee aan te moedigen heeft ruime keus. Vanaf de bank of in het stadion klinken regelmatig klassiekers als Hup Holland Hup of Wij houden van oranje.Maar waar komen al die bekende melodieën vandaan? Muziekkenner en voetbalfan Carine Lacor kwam erachter dat veel voetballiedjes een oorsprong in de klassieke muziek hebben.Meer weten? Luister haar podcast 'De Klassieker': https://www.nporadio4.nl/podcasts/de-klassieker

06/27/2021 • 9 minutes 55 seconds

Historicus Wim Berkelaar bespreekt de nieuwste historische boeken. Met ditmaal:-De geboorte van het moderne ik. Geluk en identiteit in Nederlandse ego-documenten 1500-1850 van Peter Buijs.-De Armeense gruwelen. Nederland en de vervolging van de Armeniërs in het Ottomaanse Rijk 1889-1923van Dirk Roodzant.-Alexandrië.De zoektocht naar een verdwenen stad van Edmund Richardson.-Gare du Nord. Belgische en Nederlandse kunstenaars in Parijs van Eric Min.Eén van deze boeken wordt verkozen tot Boek van de Maand - en dat kunt u winnen! Houd tijdens de uitzending onze Facebookpaginain de gaten.

06/27/2021 • 13 minutes 30 seconds

Henk Sneevliet – het is een naam die in Nederland maar bij weinigen een belletje doet rinkelen. Of alleen wellicht in Amsterdam Nieuw-West, waar er een metrostation naar de man vernoemd is. Hoe anders is dat in China, waar hij onder zijn Chinese naam Ma Lin bekendstaat als een van de oprichters van de Chinese Communistische Partij.Sinoloog Henk Schulte Nordholt is te gast.

06/27/2021 • 4 minutes 21 seconds

Maria Magdalena. Was dat niet die vrouw die in de film Jesus Christ Superstar smoorverliefd was op Jezus? En was dat ook niet die vrouw die eerst niet en daarna wel deugde? Eerst een meisje van lichte zeden was, en daarna braver dan braaf? Ze is misschien - na Moeder Maria en na Eva - wel de meest besproken en afgebeelde vrouw uit de westerse christelijke geschiedenis. Maar hoe moeten we haar uiteindelijk zien?Het Utrechtse Catharijneconvent opent deze week de tentoonstelling De gezichten van Maria Magdalena. Kunsthistorica Sanne Frequin bespreekt de expositie.

06/27/2021 • 14 minutes 16 seconds

Een 6-delige podcast van Laura Stek en Babs BakelsDeze week de vijfde aflevering van de podcastserie Kassiewijle.Kunstenaar en funerair specialist Babs Bakels is van jongs af aan mateloos gefascineerd door de dood. Radiomaker Laura Stek, die haar sterfelijkheid juist graag negeert, raakte geïntrigeerd: waarom omringt iemand zich constant met eindigheid en verval? Kan zij ons iets leren over onze complexe verhouding met de dood?Aflevering 5, 'Doorleven', gaat over onze groeiende drang naar oneindigheid. We willen graag voortleven in de herinnering van nabestaanden, maar inmiddels kun je ook het sperma van een overledene invriezen voor nageslacht. Wanneer durven we de levenslijn dan nog echt door te knippen? Babs viert nieuwjaar met haar oma, die vanuit haar bed het vuurwerk bekijkt.

06/27/2021 • 37 minutes 41 seconds

Een 6-delige podcast van Laura Stek en Babs Bakels. Deze week de vierde aflevering van de podcastserie Kassiewijle: https://www.vpro.nl/programmas/kassiewijle.html Kunstenaar en funerair specialist Babs Bakels is van jongs af aan mateloos gefascineerd door de dood. Radiomaker Laura Stek, die haar sterfelijkheid juist graag negeert, raakte geïntrigeerd: waarom omringt iemand zich constant met eindigheid en verval? Kan zij ons iets leren over onze complexe verhouding met de dood? In aflevering 4, 'Het afscheid', kijken Babs en Laura naar onze veranderende afscheidsrituelen. De koffie en cake worden vervangen voor wraps en bubbels en de aula voor het partycentrum: de uitvaart als spectaculair evenement is in opkomst. Maar werken nieuwe rituelen wel als niet iedereen ze begrijpt? Babs is druk in de weer met oma Jel, die wordt opgenomen in het ziekenhuis vanwege gezondheidsklachten.

06/22/2021 • 0

Geur is ons meest onderschatte zintuig. Het fascineerde Harold McGee, succesauteur van boeken over voedselwetenschap. Recent verscheen het resultaat van tien jaar onderzoek, waarin hij alles wat we van geur weten uit de geschiedenis, biologie, natuurkunde met zijn eigen ervaringen combineert: De wereld van geuren.Wanneer ontstond de eerste geur? En weet McGee een historisch verantwoord boek te schrijven? We vragen het Inger Leemans, hoogleraar Culturele Geschiedenis en zintuighistoricus.

06/20/2021 • 13 minutes 22 seconds

Femke Halsema woont er, Evert van der Laan en Job Cohen woonden er. Herengracht 502is een statig pand aan de Amsterdamse grachtengordel, vlakbij de zogenoemde Gouden Bocht. Het werd in 1926 aan de Gemeente Amsterdam geschonken, ten behoeve van de huisvesting van de burgemeester.Het herenhuis, gebouwd uit de opbrengst van onder meer de slavenhandel, blijkt een lange pijnlijke historie te hebben. Maar is het pand uit 1672 ook een schuldig huis? Historicus Leo Balai onderzocht het in zijn boek Herengracht 502. Slavenhandel, geweld en hebzucht 1672-1927.

06/20/2021 • 14 minutes 35 seconds

Op zaterdag 19 juni wordt in Amerika het einde van de slavernij herdacht. Op deze datum werden in 1865 in Texas de laatste tot slaaf gemaakten in het land bevrijd. Deze zogeheten Juneteenthmoet voortaan een nationale vrije dag worden. Zo besloten afgelopen week de Senaat en het Huis van Afgevaardigden.Hoe lang speelt de kwestie al, en wat heeft de Amerikaanse parlementariërs en senatoren doen omgaan? Is het Amerikaans initiatief wellicht ook een voorbeeld voor Nederland? Mitchell Esajas, een van de oprichters en medewerkers van de Black Archives in Nederland, is te gast.

06/20/2021 • 7 minutes 13 seconds

Afgelopen woensdag troffen de Amerikaanse en de Russische president elkaar in Genève. De inzet was om de kou uit de lucht te nemen. Maar of dat echt gelukt is?Ruslandkenner Hubert Smeets ziet het somber in: de moeizame relatie tussen Biden en Poetin bewijst volgens hem eens te meer dat een nieuwe Koude Oorlogis begonnen.

06/20/2021 • 13 minutes 45 seconds

De column is deze week van Nelleke Noordervliet.

06/20/2021 • 4 minutes 1 second

Broken Circle/Spiral Hill is een land art-werk van Robert Smithson dat in 1971 is aangelegd voor de tentoonstelling Sonsbeek buiten de Perken.Het kunstwerk ligt in een zandgroeve van de voormalige Zand- en Exploitatie Maatschappij Emmen.Op 19 juni wordt de 50e verjaardag van het kunstwerk gevierd met de lancering van een website: brokencircle.nl Daar kunnen geïnteresseerden zich opgeven voor een bezoek aan het werk later dit jaar, want normaal is het niet voor publiek toegankelijk.Anne Reenders van Land Art Contemporary zet zich al jaren in voor het behoud van dit unieke kunstwerk en vertelt wat dit werk zo bijzonder en nog steeds actueel maakt.

06/20/2021 • 11 minutes 12 seconds

Onze musea liggen vol met koloniaal roofgoed. Hoewel de druk om het erfgoed terug te geven alsmaar groeit, lijkt er nog weinig de daad bij het woord gevoegd te worden. Waarom laat de teruggave zo op zich wachten?De teruggave van koloniaal roofgoed roept complexe vragen op, die niet zomaar te beantwoorden zijn. Onderzoeker Jos van Beurden volgt de ontwikkelingen al jarenlang op de voet. Deze week verscheen er van zijn hand het boek: Ongemakkelijk erfgoed. Koloniale collecties en teruggave in de Lage Landen.De auteur is te gast.

06/13/2021 • 15 minutes 48 seconds

Met de veroordeling van Ratko Mladić in hoger beroep afgelopen dinsdag, is de laatste grote zaak van het Joegoslavië-tribunaalafgerond. Tijd om de balans op te maken. Wat heeft het grootste en langstlopende oorlogstribunaal ooit na bijna 25 jaar opgeleverd?Te gast is politicoloog en journalist Jorie Horsthuis, die in het jaar voorafgaand aan Mladic’ eerste veroordeling, in 2017, meeliep bij het tribunaal. Later kreeg ze exclusieve toegang tot de archieven.

06/13/2021 • 14 minutes 27 seconds

De column is deze week van Micha Wertheim.

06/13/2021 • 5 minutes 37 seconds

Het Historisch Nieuwsblad bestaat deze maand 30 jaar, en brengt een extra jubileumnummer uit over het kanteljaar 1991. Met verhalen over Europa, twee jaar na de val van de Muur en over de instorting van de Sovjet Unie. Maar ook met een verhaal over de dit jaar alweer 200 jaar geleden overleden machthebber en potentaat die bijna heel Europa op zijn manier hardhandig wist te verenigen. Napoleon – want over hem gaat het – wilde een piramide voor zichzelf.Hoofdredacteur Annemarie Laven, komt praten over de monumentenmanie van de kleine korporaal en over het Historisch Nieuwsblad.

06/13/2021 • 5 minutes 26 seconds

Soekarno stond erom bekend dat hij graag Multatuliciteerde wanneer hij de Nederlandse wandaden ter sprake bracht. De Max Havelaar - 'eene memorie van grieven' volgens de schrijver - wakkerde het Indonesisch zelfbewustzijn aan. Multatuli, kortom, is een naam in Indonesië.FilmmakerArjan Onderdenwijngaardwoont al jaren in Indonesië en is al jaren 'in' Multatuli. Hij schreef Multatuli leeft in Lebak, en komt praten over 160 jaar Max Havelaar in Indonesië.

06/13/2021 • 11 minutes 31 seconds

Al minstens zeven keer was hij dood verklaard, maar nu lijkt het ook echt waar te zijn: Abubakar Shekau heeft zichzelf opgeblazen in een spookwoud in Nigeria.Wie was deze man, die de islamitische sekte Boko Haram omvormde tot een terroristische organisatie? En wat betekent zijn dood voor de toekomst van Boko Haram en Nigeria? We spreken met correspondent Femke van Zeijl.

06/13/2021 • 8 minutes 26 seconds

Laura en Babs onderzoeken de complexe positie van het lijk. Wat moeten en wat mogen we ermee? Babs presenteert het kunstwerk This Body that once was you, waarin de bezoeker zijn eigen verval visualiseert. Van koud lichaam tot botstof. Ondertussen helpt Babs haar oma met het opstellen van een euthanasieverklaring, mocht het ooit zover komen.

06/10/2021 • 43 minutes 19 seconds

Muziek is sinds mensenheugenis een onmisbaar onderdeel van het leven. Toch is het in de ontstaansgeschiedenis van de muziek altijd onderbelicht gebleven. In het boek 'De muzikale mens' maakt Michael Spitzer dat goed. Daarin schrijft hij de geschiedenis van de mens en muziek, van miljoenen jaren geleden tot nu.Hoe onderzoek je de geschiedenis van iets ontastbaars als muziek? En slaagt Spitzer erin? Componist en musicoloog Leo Samama schreef zelf in 2014 'De zin van muziek' en recenseert 'De muzikale mens' in de uitzending.

06/06/2021 • 12 minutes 36 seconds

Eindelijk te zien in de bioscoop: de film De Slag om de Schelde. Het was misschien wel de belangrijkste slag die tijdens de Tweede Wereldoorlog in ons land geleverd is, maar hij is nooit als zodanig herdacht.Nu komt daar met een film verandering in, een spectaculaire film, die al vergeleken is met films als Saving Private Ryan. Scenarioschrijfster Paula van der Oesten producent Alain de Levita vertellen over de totstandkoming van dit historische spektakel.

06/06/2021 • 16 minutes 49 seconds

Hij mag - ook al zal hij dat bescheiden wegwuiven - een van de weinige klokkenluiders onder de academiciworden genoemd. Toen Jan Breman in 1987 zijn klassieker over de uitbuiting en onderdrukking op de plantages in Sumatra publiceerde, was het nog gewoon om te schrijven dat wij in "Ons Indië" vooral ook wat groots hadden verricht. Breman was het eerste tegengeluid.Onlangs bracht hij een nieuw boek uit: Kolonialisme en racisme. Een postkoloniale kroniek. Daarin geeft hij zich rekenschap van onze kijk op het koloniale verledenen van onze bijna onvermijdelijke blinde vlekken.

06/06/2021 • 11 minutes 58 seconds

Vorige week trof een grondradar in het westen van Canadaeen anoniem massagraf aan. In de bodem naast een voormalige kostschoolliggen waarschijnlijk meer dan 200 inheemse kinderen begraven. Zij waren door de Canadese regering uit hun eigen families gehaald en in een kostschool gestopt, waar ze de gewoontes van de dominante cultuur ingeprent kregen. Misbruik en geweld kwam veel voor op dit soort heropvoedingsinstituten.Hoe gaat Canada om met deze zwarte bladzijde uit haar geschiedenis? Schrijver en maker van de VPRO-reisserie Paradijs CanadaEmy Koopman is te gast.

06/06/2021 • 9 minutes 5 seconds

De column is deze week van John Jansen van Galen.

06/06/2021 • 3 minutes 38 seconds

Het allerlaatste heksenproces in het huidige Nederland vond plaats in 1674. De oude, alleenstaande vrouw Entgen Luijten wordt in Limbricht beschuldigd van hekserij.Heksenprocessenwaren bedoeld om vrouwen een kopje kleiner te maken, en die geschiedenis werkt door tot op de dag van vandaag, aldus Susan Smit. Op basis van haar onderzoek naar dit proces schreef ze de roman De heks van Limbricht, dat deze week verscheen. In de uitzending vertelt ze over Entgen, hekserij in de zeventiende eeuw en het proces.

06/06/2021 • 10 minutes 29 seconds

De Verenigde Naties noemde de massaslachting die Duitsland tussen 1904 en 1908 in Namibië aanrichtte al eerder ronduit genocide. En nu – zo werd deze week bekend – erkent Duitsland dat de massamoord die Duitse troepen pleegden in de voormalige kolonie als genocide moet worden aangemerkt. Is die erkenning een eerste en ook een zinvolle stap? En wat gebeurde er eigenlijk precies 117 jaar geleden in wat nu Namibië heet, nadat er in 1904 een zogeheten Vernichtungsbefehl was uitgevaardigd?Te gast is journaliste Conny Braam, zelf jarenlang betrokken bij de Anti-Apartheidsbeweging en schrijfster van een boek over een van de opstandelingenleiders tegen de Duitse overheersing indertijd.

05/30/2021 • 9 minutes 1 second

De column is deze week van Nelleke Noordervliet.

05/30/2021 • 3 minutes 31 seconds

Afgelopen zondag dwong een neppe bommelding een passagiersvliegtuig, dat van Athene naar Litouwen onderweg was, te landen in de Wit-Russische hoofdstad Minsk. Daar werd de 26-jarige journalist Roman Pratasevitsjgearresteerd.Waarom trok de Wit-Russische dictator Loekasjenko alles uit de kast om hem te arresteren? Wat beangstigt hem zo aan de nieuwe protestgeneratie waar Pratasevitsj bij hoort? Wit-Rusland-kenner Franka Hummels is te gast.

05/30/2021 • 12 minutes 28 seconds

Ze worden wellness-rechts genoemd en Forum-hippies. Zelf noemen ze zich alternatief en spiritueel. Ze zijn banger voor de overheid en voor geheimzinnige elites dan voor corona. TelevisiemakerSunny Bergman ontdekte tot haar schrik dat mensen uit haar bubbel uiterst vatbaar zijn voor extreem-rechtse samenzweringstheorieën. Ze maakte de korte documentaire Samenzweversdie zondagavond op televisie te zien is.Ze komt erover vertellen samen met publicist Roel van Duijn die in een Amerikaans New Age boek ervan wordt beschuldigd te behoren tot de illuminaten, een satanische sekte die samenzweert tegen de mensheid, aldus de new-age-auteur.

05/30/2021 • 18 minutes 48 seconds

In aansluiting op de nieuwe VPRO-podcastserie Kassiewijle is hoogleraar communicatie en beïnvloeding Enny Das te gast over het boek Ontkenning van de dood van Ernest Becker uit 1973.Hoe kwam Becker tot zijn conclusie dat ons gedrag wordt gedreven door doodsangst? En sloeg het boek direct aan? Ook vertelt Das over haar nieuwe onderzoek naar onze doodsangst.Luister deze week deel 1 van Kassiewijlein het Spoor Terug: https://www.vpro.nl/programmas/kassiewijle.html

05/30/2021 • 8 minutes 11 seconds

Als wij het in Nederland hebben over de Gouden Eeuw, dan hebben we het over de 17e eeuw, een periode dat ons landje wat voorstelde, koloniën veroverde, buit maakte en rijkdom verwierf. In Denemarkenis dat heel anders. Daar hebben ze ook een Gouden Eeuw, de 19e, maar die kenmerkt zich juist door verlies aan grondgebied, macht en rijkdom.In Rijksmuseum Twente is daarover een tentoonstelling van start gegaan getiteld Paradox van de Deense Gouden Eeuw. Hoogleraar Scandinavische taal- en letterkunde Henk van der Liet legt uit waarom de Denen, ondanks alle tegenslag, toch zo positief terugkijken op die tijd.

05/30/2021 • 7 minutes 56 seconds

Een documentaire van Lotte van Gaalen. Rond de anatomie en de seksualiteit van de vrouw hebben altijd misverstanden en mysteries bestaan. Is de clitoris een normaal orgaan, of is de clitoris gecreëerd door de duivel? Zijn vrouwen ten diepste seksloze wezens of zijn ze juist slaaf van hun driften? Radiomaker Lotte van Gaalen vroeg zich af hoe het eigenlijk komt dat kennis over de anatomie van de vrouw zo lang vaag en incorrect is gebleven. Ze belandde in een wirwar van ongelofelijke mythes en misverstanden over het vrouwenlijf.In de documentaire worden fragmenten gebruikt uit de film Hysteria(2011) van Tanya Wexler.

05/23/2021 • 31 minutes 50 seconds

Het Metropolitan Museum in New York heeft onlangs een bijzondere plaquetteop de gevel geplaatst, waarop ze de oorspronkelijke bewoners van de regio erkennen: de Lenape. Het museum zegt daarmee ‘recht te willen doen aan de geschiedenis’.Musea in Australië en Nieuw Zeeland hebben al eerder dit soort plaquettes geplaatst. Maar heeft zoiets zin? Van de Lenape zijn er nog maar weinig en ze wonen niet in New York.Mauritshuisdirecteur Martine Gosselink schreef het boek New York Nieuw-Amsterdam. De Nederlandse Oorsprong Van Manhattan, en geeft commentaar.

05/23/2021 • 9 minutes 1 second

Nederland vocht niet mee in de Eerste Wereldoorlog en bleef daarom een hoop oorlogsleed bespaard. Onbekommerd sukkelden we door tot de Tweede Wereldoorlog ons wakker schudde. Zo werd lange tijd gedacht.Maar waren de Nederlanders wel zo naïef tussen de twee wereldoorlogen in? Historicus Wouter Linmans dook in de hoofden van de mensen uit die tijd, en kwam erachter dat Nederlanders wel degelijk over een toekomstige oorlog tobden. Hoe stelden ze zich die voor? Waar waren ze precies bang voor? Daarover gaat Linmans' proefschrift De oorlog van morgen,dat afgelopen week verscheen.

05/23/2021 • 12 minutes 40 seconds

Historicus Bart Funnekotter bespreekt de nieuwste historische boeken. Met ditmaal:-Gevecht om de troon. De Rozenoorlogen en de opkomst van de Tudors van Dan Jones.-Jan Tinbergen. Een econoom op zoek naar vrede van Erwin Dekker.-Agent Sonya. Het bloedstollende en waargebeurde verhaal over de belangrijkste vrouwelijke spion uit de geschiedenisvan Ben Macintyre.-De boekhandelaar van Florence. De renaissance, de boekdrukkunst en de veranderende kracht van ideeën van Ross King.Eén van deze boeken wordt verkozen tot Boek van de Maand - en dat kunt u winnen! Houd tijdens de uitzending onze Facebookpaginain de gaten.

05/23/2021 • 15 minutes 52 seconds

Het begon met een dreigende provocatieve huisuitzetting van vier Palestijnse families in Oost-Jeruzalem, die plaats zouden moeten maken voor Joodse kolonisten. Daarop volgden raketaanvallen van Hamas, en daarna was wat deskundigen de vierde Gaza-oorlognoemen een feit.Inmiddels zijn er 232 slachtoffers aan Palestijnse kant te betreuren en 12 Israëlische oorlogsdoden gevallen. Nu is er, dankzij buitenlandse diplomatiek druk, een bestand.Betekent het bestand ook een eind aan de oorlog? Belangrijker nog, kan er ook een duurzame vrede op volgen? Robert Serry is te gast. Serry was van 2008 tot 2015 VN-gezant voor het vredesproces in het Midden Oosten, en is momenteel speciaal adviseur bij het European Institute for Peace in Brussel.

05/23/2021 • 15 minutes 36 seconds

Bij het woord musical denken we vaak aan de zingende poezen van Cats en andere Joop van den Ende-producties. Daarbij wordt nog wel eens vergeten dat Nederland ook een eigen musicaltraditie heeft, op de kaart gezet door de pioniers Annie M.G. Schmidt en Harry Bannink.Samen maakten ze zeven musicals, met liedjes als ‘Zeur niet’, ‘Het is over’ en ‘Vluchten kan niet meer’ die inmiddels verankerd zijn in de canon van de Nederlandse muziekgeschiedenis. Deze week verscheen hierover het boek Mjoeziekulvan Sanne Thierens. De auteur vertelt ons hoe Bannink en Schmidt de musical naar Nederland haalden.

05/23/2021 • 14 minutes 16 seconds

De column is deze week van Abdelkader Benali.

05/23/2021 • 3 minutes 38 seconds

Iedere volwassene is in Nederland handelingsbekwaam, met uitzondering van mensen die onder curatele zijn gesteld vanwege bijvoorbeeld dementie of een verstandelijke beperking.Dat is nog niet zo lang zo: tot 1 januari 1957 waren alle gehuwde vrouwen namelijk ‘handelingsonbekwaam’. Zij mochten niet zelf een bankrekening openen, een arbeidscontract tekenen of een verzekering afsluiten. Wat dit destijds voor die vrouwen, en wellicht ook hun mannen, betekende, gaat onderzocht worden door rechtshistorica Madeleijn van den Nieuwenhuizen.Ze zoekt daarvoor ooggetuigen, ook onder de (ouders van) OVT-luisteraars. Meedoen? Vind hier het deelnameformulier: https://madeleijn.nl/handelingsonbekwaam/

05/16/2021 • 7 minutes 5 seconds

De column is deze week van Micha Wertheim.

05/16/2021 • 4 minutes 50 seconds

De Verlichtingwaar we onze opvatting van vrijheid en recht aan danken, heeft zogezegd ook een schaduwzijde. Ze zou niet inclusief zijn, maar exclusief, vooral iets van de witte bevoorrechte mensheid. Zo luidt een tegenwoordig veelgehoorde kritiek.Is die kritiek terecht? Doet ze de Verlichting niet ernstig te kort? De Nederlands-Amerikaanse schrijver en essayist Ian Buruma meent van wel, en schreef onlangs een apologie van De Verlichting in het NRC. Filosoof Anna Blijdenstein vond dat iets te veel van het goede en publiceerde in dezelfde krant een artikel over de blinde vlekken van Voltaire en co. Beide auteurs zijn te gast.

05/16/2021 • 13 minutes 57 seconds

"Wat moesten we eigenlijk op die boot naar Nederland, we moesten naar Ambon toe", zo vertelt een oudere Molukker in de televisieserie van Coen Verbraak. Een ander zegt: "de pijn van de Molukker kan de Nederlander nooit voelen."De tv-maker komt samen met ooggetuige Frieda Tomasoa praten over het televisie-epos Molukkers in Nederland: 70 jaar op weg naar huis, een verhaal over trouw en ontrouw, loyaliteit en het gevoel verraden te zijn door het land waarvoor je vocht.De vierdelige serie Molukkers in Nederland: 70 jaar op weg naar huisis vanaf 19 mei elke week om 20.30 te zien op NPO2. Het boek van Coen Verbraak, De Molukkers,is uitgegeven bij Alfabet Uitgevers en komt op 18 mei uit.

05/16/2021 • 17 minutes 43 seconds

In 1956 zong de Nederlandse Jetty Paerl het allereerste liedje óóit op het Eurovisie-songfestival. Een lief liedje over de vogels in Holland, geschreven door Annie M.G. Schmidt. Vergelijk haar optreden met de spectaculaire lichtshow van Duncan Laurence, en het wordt duidelijk dat het liedjesfestival sindsdien een grote transformatie heeft doorgemaakt.Die transformatie is niet alleen uiterlijk, zegt journalist Dave Boomkens, schrijver van Het Grote Songfestivalboek. “Als ik naar het Songfestival kijk, lees ik het geschiedenisboek van Europa”, zegt hij. Met voorbeelden vertelt hij hoe het Songfestival onlosmakelijk verknoopt is met de geschiedenis van Europa.

05/16/2021 • 13 minutes 11 seconds

“Een vreemd bericht komt uit het land van waar alle vreemde berichten komen – Amerika. Holzhay, bijgenaamd ‘Zwarte Bart’, een roover van een zekere vermaardheid, die de staten van Wisconsin en Michigan in voortdurende benauwdheid hield door zijn verbazende struikrooverscapaciteiten, is door een operatie van zijn misdadige neigingen genezen.”Dat meldt de Rotterdamsche Courantin 1906. Deze "roover van een zekere vermaardheid" blijkt familie van Tanja Holzhey. Samen met Gabri van Tussenbroek schreef ze een boek: De laatste overval. Het onwaarschijnlijke leven van Reimund Holzhey.Daarin gaan ze op zoek naar het verhaal van deze laatste postkoetsovervaller van Michigan, die van zijn criminaliteit genezen werd.Een radiodocumentaire van Christianne Alvarado.

05/16/2021 • 30 minutes 5 seconds

Afgelopen donderdag ging de film De Oost in première op Amazon Prime Video. Grote commotie volgde. De Federatie van Indische Nederlanders stapte zelfs naar de rechter. Volgens de Federatie zou de film een te eenzijdig beeldvan de geschiedenis geven, en daarom eiste ze een disclaimer bij de film.Meer dan 70 jaar na dato blijken de Nederlandse oorlogsmisdaden ten tijde van de Indonesische vrijheidsstrijd nog steeds taboe. Historicus Maarten Hidskes die het boek bij de film schreef vertelt samen met de hoofdrolspeler Martijn Lakemeierover De Oost.

05/16/2021 • 17 minutes 38 seconds

Nederlandse Kamerleden hoorden onlangs de wartaal van een Russische deepfake aan, omdat ze dachten met een medewerker van Navalny te hebben afgesproken. Digitale media lenen zich uitstekend voor het verspreiden van nepnieuws.Nepnieuwsis dus echt iets van nu? Nee, de Britten maakten tijdens de Tweede Wereldoorlog al dankbaar gebruik van de verwarring die je met nepnieuws bij je politieke tegenstander kunt zaaien. De Britse journalist Denis Sefton Delmer verspreidde met zijn nep-radiozenders allerlei leugens onder de Duitsers.Te gast is historicus Ivo van de Wijdeven die Delmer op het spoor kwam, en voor het Historisch Nieuwsblad het artikel ‘Trollen tegen de nazi’s’ schreef.

05/09/2021 • 10 minutes 39 seconds

Geschiedenisprogramma Andere Tijdendreigt van de buis te verdwijnen. Het nieuws kan op veel weerstand rekenen. Ook historiciBeatrice de Graaf, Rutger Bregman en rechtshistorica Madeleijn van den Nieuwenhuizen vinden het schandalig, en zijn te gast.OVTsteunt Andere Tijden.Teken de petitie hier: https://www.petitie24.nl/petitie/3739/voor-andere-tijden-weg-met-de-bezuiniging

05/09/2021 • 10 minutes 29 seconds

De column is deze week van John Jansen van Galen.

05/09/2021 • 3 minutes 52 seconds

De vroege vrouwenbeweging maakte strategisch gebruik van het slavernijverleden in de strijd voor meer rechten. Uit de geschiedenis van de antislavernij-beweging werd inspiratie geput om zo uit de eigen ‘slavernij’ (zoals ze dat noemden) bevrijd te worden.Literatuurwetenschapper Sophie van den Elzenschreef daar het proefschrift Antislavery in the Transnational Movement for Women’s Rights, 1832- 1914: A Study of Memory Work over, waarop ze recent promoveerde. In de uitzending vertelt ze in welke opzichten de vrouwenbeweging en de abolitionisten op elkaar leken.

05/09/2021 • 15 minutes 42 seconds

Jersey, het Engelse eiland voor de Normandische kust, werd deze week wereldnieuws. Ineens lagen er twee Engelse oorlogsschepen en een Frans marineschip voor het zo vredige eilandje. Rond het Britse kroondomein dreigt een visserijoorlogte ontstaan, die zomaar zou kunnen escaleren tot een heus gewapend conflict. Normandië is klaar voor oorlog, verklaarde in elk geval een militant plaatselijke hoge ambtenaar. Diezelfde manhaftige tekst was te lezen in de Britse tabloids.Maar wat is er precies aan de hand? Heeft vis eerder in de geschiedenis grootmachten uit elkaar gedreven? Steven Adolf, schrijver van Reuzentonijn. Opkomst en ondergang van een wereldvis, meent van wel.

05/09/2021 • 9 minutes 43 seconds

Een documentaire van Marian van der Pluijm en Mathijs DeenDat het laatste kanonschot van Waterloo het begin van de Napoleon-mythe zou inluiden, dat hadden de overwinnaars niet verwacht. Ja, Napoleon had de slag verloren, en werd verbannen naar het afgelegen eiland St. Helena, maar die plek zou hij benutten om zijn memoires te schrijven. Zorgvuldig dicteerde hij hoe hij herinnerd wilde worden: als de held die de idealen van de Franse Revolutie redde.Naar aanleiding van Napoleons 200ste sterfdag maakte Mathijs Deen met Napoleonkenners Lotte Jensen, Bart Funnekotter en Bart van Loo een Spoor Terug. Over het laatste eiland van de keizer.

05/09/2021 • 33 minutes 19 seconds

In de nieuwe VPRO-serie De roze revolutie onderzoekt Michiel van Erp de geschiedenis van de LHBTQIA+-beweging in Nederland. Wie zijn de mensen die de rechten van de roze gemeenschap hebben bevochten? En wat valt er nog te bevechten in Nederland?Te gast zijn Michiel van Erp, Noud Rietman enTieneke Sumter. Noud Rietman verloor een groot aantal vrienden tijdens de aidscrisis en ook zijn geliefde. Tieneke Sumter richtte in de jaren ’80 Sister Outsider op, voor zwarte vrouwen die van vrouwen houden.De4-delige serie De roze revolutie is vanaf maandag 10 mei wekelijks om 20.35 uur te zien op NPO 2.

05/09/2021 • 21 minutes 35 seconds

Hij was een van die Joodse voormannen waarmee de geschiedenis van de sociaaldemocratie in ons land is verweven. Voorbestemd voor een grote politieke loopbaan. Toch zou Emanuel Boekman veel te vroeg overlijden. Hij koos voor een vrijwillige dood, op 15 mei 1940, vijf dagen nadat de Duitsers ons land binnen marcheerden.Over deze typisch joodse selfmademan en zijn geliefde Amsterdamse jodenbuurt maakten acteur Harpert Michielsen en muzikant Bart Sietsema in opdracht van de Nationale Opera een online voorstelling, geregisseerd door Michiel de Regt. Harpert Michielsen is te gast.

05/02/2021 • 13 minutes 9 seconds

Aanstaande woensdag 5 mei wordt in Frankrijk de 200ste sterfdag van Napoleon ongetwijfeld groots herdacht. Maar hoe? Daarover woedt een heftig debat. Aan de ene kant zien de fans Napoleon als hoeder van de idealen van de Franse Revolutie. Aan de andere kant zien zijn critici hem als de man die die idealen juist om zeep hielp: een dictator die de afgeschafte slavernij weer invoerde en met zijn oorlogen miljoenen slachtoffers maakte.Onze eigen Napoleonkenner Bart Funnekotterdoet verslag van de discussie.

05/02/2021 • 14 minutes 50 seconds

De column is deze week van Abdelkader Benali.

05/02/2021 • 3 minutes 25 seconds

Eva Schloss en Anne Frank werden allebei in 1929 geboren. Beide zijn Joods, en beide vluchtten met hun familie naar Nederland. Allebei werden gedeporteerd naar de concentratiekampen. Anne Frank naar Bergen-Belsen, Eva Schloss naar Auschwitz.Ze hebben kortom veel met elkaar gemeen. Maar er is één letterlijk levensgroot verschil: Eva overleefde, en Anne niet. Julie Blussé sprak met Eva Schloss voor een tweedelige radioserie.Deze week deel 2: een gesprek over het leven ná Auschwitz. Daarin zou Anne Frank postuum een belangrijke rol spelen, omdat Eva’s moeder met Otto Frank hertrouwde.Vorige week deel 1: een gesprek over hoe Eva Auschwitz overleefde. Luister het hierterug: https://www.nporadio1.nl/geschiedenis/31155-ovt-eva-schloss-anne-frank-auschwitz-4-mei Wilt u meer weten over Eva Schloss? Lees dan een van haar drie boeken. Herinneringen van een joods meisje, 1938-1945, geschreven in 1988, After Auschwitz, uit 2013, of The Promise uit 2006. Dat laatste boek schreef Eva specia

05/02/2021 • 32 minutes 34 seconds

Archeologen staan paf. Onder de grond van voormalig vliegveld Valkenburg, kwam een enorm Romeins legioenskamp tevoorschijn. Wat had het Romeinse leger aan de Nederlandse kust te zoeken?Voor archeoloog Wouter Vos wijzen alle vondsten erop: vanuit Valkenburg heeft de krankzinnige keizer Caligula zijn overtocht naar Brittanicaberaamd.

05/02/2021 • 9 minutes 24 seconds

Bij Nadav Vissel in de familie sprak men over dat ‘Ding’, als het over de oorlog ging. Margalith Kleijwegts zoon Kers had het over ‘die shit van jullie’.Vissel en Kleijwegt, die beiden deel uitmaken van de tweede generatie oorlogsgetroffenen, schreven allebei onlangs een boek waarin de omgang van hun eigen Joodse families met het oorlogsverleden centraal staat. Kleijwegt schreef Verdriet en boterkoek, Vissel Het grote niets. Nadav Vissel, Margalith Kleijwegt en haar zoon Kers van Denderen zijn te gast.

05/02/2021 • 26 minutes 20 seconds

Het middelbaar onderwijs moet op de schop. Vroege selectie vergroot de kansenongelijkheid, aldus de Onderwijsraad, die daarom pleit voor de invoering van een driejarige brugklas.Is de invoering van zo'n soort middenschool wel de oplossing voor dit probleem? Een gesprek met Louise Elffers, directeur van het Kenniscentrum Ongelijkheid, en met Kurano Bigiman, docent klassieke talen aan het Vossius Gymnasium en Lely Lyceum in de Bijlmer.

04/25/2021 • 18 minutes 8 seconds

Onze recensent Wim Berkelaar bespreekt de nieuwste historische boeken. Met deze keer:-Hitlers hofhouding. De intieme kring tijdens het Derde Rijk en daarna van Heike B. Görtemaker-De verdwenen piano’s van Siberië van Sophy Roberts-Baron Jack. Hollywoods favoriete nazi van Ruud den Drijver-Op weg naar de hemelvan Ludo JongenEén van deze boeken wordt verkozen tot Boek van de Maand - en dat kunt u winnen! Houd tijdens de uitzending onze Facebookpagina in de gaten.

04/25/2021 • 14 minutes 41 seconds

Vorige week werd opeens een cheque van 4.000 pond uit 1823 in de krochten van de Griekse staatsarchieven teruggevonden. De gulle gever bleek de Britse dichter Lord Byron. De gelukkige ontvangers? De Griekse onafhankelijkheidsstrijders.In het jaar dat de Grieken 200 jaar onafhankelijkheid vieren, blijkt de bijdrage van Lord Byron aan de Griekse strijd dus nog groter dan altijd gedacht. Maar wat had deze jonge Brit überhaupt te zoeken in het verre Griekenland? We vragen het classicus Eric Moormann.

04/25/2021 • 10 minutes 45 seconds

Een documentaire van Julie BlusséEva Schloss en Anne Frank werden allebei in 1929 geboren. Beide zijn Joods, en beide vluchtten met hun familie naar Nederland. Allebei werden gedeporteerd naar de concentratiekampen. Anne Frank naar Bergen-Belsen, Eva Schloss naar Auschwitz.Ze hebben kortom veel met elkaar gemeen. Maar er is één letterlijk levensgroot verschil: Eva overleefde, en Anne niet. Julie Blussé sprak met Eva Schloss voor een tweedelige radioserie.Deze week deel 1: hoe Eva op miraculeuze wijze Auschwitz overleefde. Volgende week deel 2: een gesprek over het leven ná Auschwitz. Daarin zou Anne Frank postuum een belangrijke rol spelen, omdat Eva’s moeder met Otto Frank hertrouwde.

04/25/2021 • 33 minutes 19 seconds

De column is deze week van Sana Valiulina.

04/25/2021 • 4 minutes 37 seconds

Afgelopen week werden er 1,9 miljoen archiefstukken over hetNederlandse slavernijverleden openbaar gemaakt. Het is het eindresultaat van een omvangrijk digitaliserings-project van het programma ‘Metamorfoze’ in samenwerking met het Nationaal Archief en de Koninklijke Bibiotheek.Het materiaal, soms nog nooit onderzocht, omvat documenten als scheepsjournalen, plantagelijsten en brieven. Te gast is coördinator van het projectErik van der Doe, die een bijzondere vondst uitlicht.

04/25/2021 • 8 minutes 8 seconds

Het is dit jaar 400 jaar geleden dat Jan Pieterszoon Coenbesloot dat de bevolking van de Banda eilanden moest verdwijnen, niet in een opwelling, het plan leefde al jaren bij hem. In 1621 was het zover. Een groot deel van de bevolking werd vermoord of uitgehongerd. Een ander deel verjaagd en de rest als slaven afgevoerd naar Java.Marjolein van Pagee schreef er het boek Banda, de genocide van Jan Pieterszoon Coenover. Niet alleen over de gebeurtenis zelf, maar ook over de voorgeschiedenis en over hoe er sindsdien op teruggekeken is.

04/25/2021 • 14 minutes 24 seconds

Historici Edwin Klijn en Robin te Slaavertellen, naar aanleiding van het verschijnen van het tweede deel van hun monumentale geschiedschrijving van de NSB, over hoe die partij tussen 1936 en 1940 veranderde.Hoewel de NSB zich in het begin vooral aan het Italiaanse fascisme spiegelde, veranderde dat vanaf 1936 snel. Algauw werd de NSB een op Duitse leest geschoeide nazipartij. Partijleider Mussert begon te dromen van een fascistisch Europa, waarbij hij de leiding zou krijgen over een ‘groot Nederland’.

04/18/2021 • 12 minutes 30 seconds

De column is deze week van John Jansen van Galen.

04/18/2021 • 3 minutes 46 seconds

Een documentaire van René OomenVan eind 1914 tot maart 1917 stond op het eiland Urk in de Zuiderzee een barak omheind met prikkeldraad. Het was een interneringskamp voor Belgische en Engelse officieren die vanuit het front de grens van het neutrale Nederland waren over gekomen om uit handen van de Duitsers te blijven.Volgens het Vredesverdrag van 1907 was Nederland verplicht om deze officieren vast te houden tot het einde van de oorlog. Daar zaten de officieren dan opeens, gestrand op een eilandje in Nederland. Al snel maakte de dagelijkse verveling plaats voor één overheersende gedachte: ontsnappen!Over hetzelfde onderwerp verschijnt op 23 april bij uitgeverij Atlas Contact het boek Duivelseiland. Een interneringskamp, het eiland Urk en de Eerste Wereldoorlog van Mandy van Dijk.

04/18/2021 • 32 minutes 13 seconds

Zeventig paar rode hakschoenen stonden vorige week op de Dam in Amsterdam. Demonstranten hadden de schoenen daar neergezet om te protesteren tegen'femicide' in Nederland en daarbuiten. Directe aanleiding was de terugtrekking van Turkije uit het Verdrag van Istanbul, dat geweld tegen vrouwen bestrijdt.Wat is femicide, en waar komt die term vandaan? We praten erover met Willemijn Krebbekx, hoofd onderzoek bij Atria, kenniscentrum voor vrouwenemancipatie.

04/18/2021 • 9 minutes 6 seconds

Deze week maakte President Biden bekend dat hij de Amerikaanse troepen definitief uit Afghanistanterugtrekt. Hij verbond een betekenisvolle deadline aan deze belofte: 11 september. Precies 20 jaar na 9/11 moet de langste oorlog waar Amerika ooit in verwikkeld was voorbij zijn.Gaat het Biden lukken om de ‘Forever War’ te beëindigen? En wat betekent deze beslissing voor Afghanistan? We bespreken het met Bette Dam, journalist en Afghanistankenner.

04/18/2021 • 14 minutes 17 seconds

'De overheid pakt ons onze vrijheid af.' Er is geen demonstratie tegen het coronabeleid of deze kreet is te horen. Want, vrijheid, dat betekent toch dat je kunt doen en laten wat je wilt, en dat niemand zich met je bemoeit?Dat is wel een heel beperkte opvatting van vrijheid, waarin bovendien wordt vergeten dat er in de westerse traditie ook heel anders over vrijheid is gedacht. Zo betoogt hoogleraar moderne politieke geschiedenis aan de Universiteit van Utrecht, Annelien de Dijn. De historica schreef Vrijheid. Een woelige geschiedenis, en is te gast.

04/18/2021 • 14 minutes 9 seconds

Vorige week is voor het eerst in Europa de psychedelische drug MDMA gebruikt voor een traumabehandeling. Psychedelische drugs als medicijn tegen psychische klachten? Het lijkt een gekke combinatie, maar de medische wereld loopt er weer warm voor. Nu maakt het ook een opmars in Nederland.Neurowetenschapper Michiel van Elk kreeg vorig jaar een grote beurs om onderzoek te gaan doen naar de effecten van deze drugs op het brein. Hij is te gast om te vertellen over deze comeback van de psychedelica in de medische wetenschap.

04/18/2021 • 14 minutes 1 second

'Waar heb je dat hoofddeksel vandaan?' Zo zou hij tegen zijn vrouw, Queen Elisabeth, hebben gezegd tijdens haar kroning in 1952. Prins Philip overleed deze week, 99 jaar oud. Om de betekenis van de man achter de koningin te duiden, is journalist en voormalig Engelandcorrespondent Hieke Jippes te gast.

04/11/2021 • 13 minutes 39 seconds

Giallo is de naam van het nu weer mateloos populaire Italiaanse B-filmgenre, dat in de jaren 70 opkwam. De kernwoorden zijn bloed, seks, provocatie en sensatie. Recent verscheen er een nieuw boek over het genre, getiteld Gelb wie die Nacht van Christian Kessler.Arthur Weststeijn, historicus en stiekeme liefhebber van het genre is te gast over de herkomst en de opmars van het genre.

04/11/2021 • 10 minutes 17 seconds

Een wel heel merkwaardige stoet trok afgelopen zaterdag door de straten van Caïro. Maar liefst 22 mummies werden in gouden, rijk gedecoreerde praalwagens naar een nieuw museum overgebracht. De stoet trok veel bekijks, niet alleen in Caïro, maar ook internationaal.Waarom was alles uit de kast gehaald? Te gast is egyptoloog Daniel Soliman om te vertellen over deze verhuizing, waarbij niets aan het toeval werd overgelaten.

04/11/2021 • 12 minutes 6 seconds

De Turkse president Erdoganheeft in Ankara de Europese Commissievoorzitter Ursula Von der Leyen ernstig voor het blok gezet.Erdogan had een topoverleg over de relatie tussen Brussel en Ankara met Von der Leyen en de Europese Raadspresident Charles Michel. Er stonden twee stoelen klaar, waarna er een vreemdsoortige stoelendans plaatsvond. Von der Leyen eindigde op de bank op de tweede rang.Te gast is protocolkenner Henrik de Grootover andere pijnlijke voorbeelden van apenrotsengedrag tijdens diplomatieke ontmoetingen; oftewel het ‘proletenprotocol’ zoals hij het noemt.

04/11/2021 • 10 minutes 37 seconds

De column is deze week van Micha Wertheim.

04/11/2021 • 6 minutes 2 seconds

Een documentaire van Michal CitroenDe oorlog was niet voor iedereen in mei 1945 afgelopen. Voor veel joden die uit de kampen en onderduik terugkwamen, begon toen pas een groot deel van de ellende.In een tweedelige serie van het Spoor Terug laat Michal Citroen ooggetuigen van deze pijnlijke nasleep van de oorlog aan het woord. Gegrepen uit de nieuwste en uitgebreide versie van haar gelijknamige boek U wordt door niemand verwachten de eerdere radioserie.Deze week deel 2: Thuis komen en weer verder.

04/11/2021 • 38 minutes 8 seconds

De Marokkaanse zangeres Hajja Hamdaouia stierf afgelopen week, 91 jaar oud en net een jaar met pensioen, zoals ze zelf zei. Ze werd de zangeres van de drie koningen genoemd, maar was vooral toch de zangeres van het volk en van het levenslied.Wie was deze vrouw waarmee generaties opgroeiden en die zowel in de koloniale als postkoloniale tijd haar eigenzinnige smartlappen zong? Historica Nadia Bouras hoorde bij haar thuis de liedjes van Hajja op cassette, en is te gast.

04/11/2021 • 13 minutes 19 seconds

'H.W.R. Toronto. Canada.' vond journalist Ernst Arbouw, in een boom gekrast. Hij ging op onderzoek uit, en volgde het spoor van deze geheimzinnige initalen. H.W.R. bleek een van de duizenden Canadese soldaten die Nederland hielpen bevrijden. Wie waren de duizenden jongens als H.W.R. die in 1945 zo vrolijk met vlaggetjes werden toegewapperd? Was de bevrijding van Nederland voor hen wel zo'n feest?Daarover schreef Ernst Arbouw het boek H.W.R. was hier, en vertelt over zijn duizelingwekkende zoektocht naar deze anonieme soldaat.

04/04/2021 • 13 minutes 42 seconds

Afgelopen week bleek dat streng gereformeerden in onder andere Krimpen en Urk massaal de coronaregels overtraden bij het zondagse kerkbezoek. Toen journalisten daarvan verslag deden, werden ze fysiek aangevallen. Het Urkse kerkbestuur vergeleek de journalisten vervolgens met terroristen en SS’ers.Wij vroegen ons af hoe de doorgaans gezagsgetrouwe refo’s hun heftige coronaverzet rechtvaardigen. Te gast hierover is religiewetenschapper Ernst van den Hemel, auteur van het boek Calvinisme en politiek: tussen verzet en berusting.

04/04/2021 • 10 minutes 40 seconds

Een documentaire van Michal CitroenDe oorlog was niet voor iedereen in mei 1945 afgelopen. Voor veel joden die uit de kampen en onderduik terugkwamen, begon toen pas een groot deel van de ellende.In een tweedelige serie van het Spoor Terug laat Michal Citroen ooggetuigen van deze pijnlijke nasleep van de oorlog aan het woord. Gegrepen uit de nieuwste en uitgebreide versie van haar gelijknamige boek U wordt door niemand verwachten een eerdere radioserie.Deze week deel 1: de bevrijding en terugkeer naar huis.

04/04/2021 • 39 minutes 7 seconds

Britse soldaten plunderden in 1897 het paleis van de koning van het voormalige Koninkrijk Benin. Nu ligt de buit van destijds in musea door heel Europa. Waaronder Nederland.Nigeria wil het kostbare erfgoed al heel lang terug. En daar lijkt het nu van te gaan komen. In Duitsland is deze week de wens uitgesproken om hun deel van de roofkunst uit Nigeria terug te geven. Ook Nederlandse onderzoekers pleiten voor teruggave, maar uiteindelijk gaat de minister daarover. Het roofgoed is immers voor het grootste deel staatseigendom.Femke van Zeijlvolgt deze zaak al heel lang vanuit Nigeria en geeft commentaar op de huidige ontwikkelingen.

04/04/2021 • 10 minutes 17 seconds

De column is deze week vanAbdelkader Benali.

04/04/2021 • 3 minutes 39 seconds

Heel even leek het afgelopen donderdag een heus koningsdrama te worden. Maar uiteindelijk liet de Kamer Mark Rutte in leven. Er werd gesproken over de arrogantie van de macht, over oude machtspolitiek, en toch mocht 'de Zonnekoning', zoals Lilianne Ploumen hem noemde, aan het eind van de rit op de troon blijven zitten. ‘De koning is dood, leve de koning’, daar kwam het uiteindelijk op neer. Henk te Velde, politieke historicus en hoogleraar vaderlandse geschiedenis in Leiden, komt praten over de lijdensweg van Rutte en het parlement.

04/04/2021 • 12 minutes 32 seconds

Het is het meest vaderlandse muziekstuk van Duitse makelij: de Matthäus-Passion. Er zouden deze week 354 uitvoeringen van gegeven worden, in ongeveer elke kerk en muziekzaal die Nederland rijk is. We behelpen ons nu met livestreams, en met de troostrijke gedachte dat de Matthäus, zoals uitgevoerd in de Grote Kerk in Naarden, dit jaaris uitgeroepen tot Immaterieel Nederlands Erfgoed. Maar wat is het geheim van de passie die Nederland zich zogezegd toegeëigend heeft?Govert Jan Bach, theoloog en psycholoog, maakte een luister-cd-boek over de Johannes en de Matthäus-Passion en stelde de zogeheten Grote Bach Atlas samen. De auteur is te gast.

04/04/2021 • 16 minutes 14 seconds

De column is deze week van Sana Valiulina.

03/28/2021 • 4 minutes 4 seconds

Deze week is het 20 jaar geleden dat het burgerlijk huwelijk opengesteld werd voor koppels van het gelijke geslacht - en er naast het heterohuwelijk dus ook een homohuwelijkkwam. Een belangrijke mijlpaal in de strijd voor LHBT-rechten in Nederland en wereldwijd. En toch, niet iedereen uit de LHBT-gemeenschap was indertijd enthousiast over het homohuwelijk.Willemien Ruygrok, in de jaren ’80 en ’90 actief bij COC, vond het ‘een slecht contract’. En schrijver Stephan Sandersvond het een hyperburgerlijk instituut dat de inherent rebelse homo niet paste. Ze zijn te gast over hun ideeën toen en nu.

03/28/2021 • 16 minutes 3 seconds

Mohammed is uit een nieuwe Dante-vertaling geschrapt. Oorspronkelijk komt de ik-figuur in de Goddelijke Komedie op zijn tocht door de Hel onder andere een zwaar gestrafte Mohammed tegen. De uitgever heeft de passage nu weggelaten omdat het boek anders 'onnodig kwetsend zou kunnen zijn'.Overbodige zelfcensuur? Volgens historicus Farah Bazzi van de Universiteit van Stanford getuigt de beslissing om Mohammed te schrappen vooral van een fundamenteel gebrek aan begrip van de mediterraanse Middeleeuwen, die veel islamitischer waren dan we ons lijken te herinneren.

03/28/2021 • 9 minutes 52 seconds

De taal en de tijden waren geharnast, want met het communistische gevaar viel niet te spotten. Het was 1949 en de paus riep op tot een katholieke Wereldkruistocht. Uit naam van Moeder Maria en het vrije Westen. Ook in Nederland vond de oproep gehoor. Bij het Marialegioen, en bij een bijna vergeten pater die naar Sovjetmodel een vijfjarenplan ontwikkelde om met Maria het Russische 'Rijk van het kwaad' te lijf te gaan.Historicus Peter Jan Margry, samensteller van het boek Cold War Mary: Ideologies, Politics, and Marian Devotional Culture, komt praten over Maria en de pater in de Koude Oorlog.

03/28/2021 • 9 minutes 46 seconds

Een documentaire van Maartje Duin en Wederik de Backer‘Het waren de kolonisten die de geschiedenis schreven, niet de verzetsstrijders’, weet Romana Vrede. Dat moet anders.In Tijd zal ons lerengaat de acteur en theatermaker samen met muzikant en performance artist OTION op zoek naar de onbekende, bijna-vergeten en verzwegen geschiedenis van ruim honderd zwarte, bruine en witte verzetsstrijders ten tijde van de transatlantische en de Indische slavernij.Tijd zal ons leren is een productie van Romana Vrede en OTION voor het Nationale Theater. Klik hier om op de hoogte te blijven van dit stuk. Voor deze radiodocumentaire liep Maartje Duin mee met het repetitieproces.

03/28/2021 • 38 minutes 40 seconds

Een spook waart door de kunstwereld, en wel die van deNFT,de‘Non-Fungible Token’. Kortweg een digitaal eigendomsbewijs van een digitaal kunstwerk, dat voor miljoenen euro’s verkocht kan worden. Met als voorlopig hoogtepunt het digitale kunstwerkEverydays: The First 5000 Days van de kunstenaar Beeple, dat onlangs voor 69 miljoen dollar verkocht werd door veilinghuis Christie's.Zorgt dit voor een revolutie in de kunstwereld, of is het gewoon een opgeklopte hype? Kunstsocioloog Olav Velthuis doet onderzoek naar geld in de kunstwereld, en vertelt ons of de NFT een bubbel of blijvertje is.

03/28/2021 • 12 minutes 53 seconds

Historicus Bart Funnekotter bespreekt de nieuwste historische boeken. Met ditmaal:-Churchill en de Blitz van Erik Larson.-Pater familias. Het verhaal van mijn familie en de gangstersvan Russell Shorto.-Belaagd paradijs. Een geschiedenis van Georgië van Marc Jansen.-De Friezen. Een geschiedenisvan Flip van Doorn.Eén van deze boeken wordt verkozen tot Boek van de Maand - en dat kunt u winnen! Houd tijdens de uitzending onze Facebookpagina in de gaten.

03/28/2021 • 10 minutes 58 seconds

De anti-abortusbeweging lijkt terug van weg geweest: ‘Hoeveel heb je er vandaag gedood?’, roepen anti-abortusbetogers tegen artsen. Bij de klinieken hangen waarschuwingsbordjes: ‘let op agressieve demonstranten’. Tegelijkertijd zeggen de demonstranten er vooral te zijn om het kind te beschermen en de vrouw te behoeden voor een misstap. Wie en wat zitten er achter de beschermers van het ongeboren leven?Romy van der Burghis te gast. Zij maakte voor onderzoeksplatform Investicoeen podcast over de moderne anti-abortuslobby.

03/21/2021 • 11 minutes 37 seconds

Katholieke priesters mogen relaties tussen twee mensen van hetzelfde geslacht niet zegenen. Dat heeft het Vaticaan afgelopen maandag laten weten in een verklaring, die ook door paus Franciscus is goedgekeurd.Te gast is socioloog David Bos om te vertellen over de bijzondere manier waarop de katholieke kerk zich naarhomo-relatiesopgestelt. Vroeger konden homo-stellen hun relatie met behulp van creatieve oplossingen nog wel laten zegenen. Is de verklaring van het Vaticaan nu een conservatieve breuk met het verleden?

03/21/2021 • 8 minutes 49 seconds

Recent verschenen er twee nieuwe films over het turbulente leven van jazz-legende Billie Holiday (1915-1959); een documentaire en een biopic. Waarom spreekt zij nog altijd zo tot de verbeelding? En hoe moeten we kijken naar de vrouw die ten onder ging aan verslavingen en verkeerde mannen maar tegelijkertijd zo krachtig en getalenteerd was?Te gast is zangeres Denise Jannah, die de documentaire Billiebekeek.

03/21/2021 • 16 minutes 22 seconds

De column is deze week van Nelleke Noordervliet.

03/21/2021 • 3 minutes 56 seconds

De Commune van Parijs - de arbeidersopstand met arbeiderszelfbestuur en arbeidersterreur uit 1871 - werd deze week grootscheeps in Parijs herdacht. Door de burgemeester, door linkse partijen en door de gele hesjes-beweging. Maar vond de Commune nou de basisdemocratie uit of stond ze aan de wieg van het linkse terrorisme?Historicus en schrijver van een standaardwerk over de Commune van Parijs, Dennis Bos, is te gast.

03/21/2021 • 12 minutes 41 seconds

Nieuws in archeologenland: in Israël zijn snippers gevonden van een Dode Zee-rol. Dit is de eerste keer sinds zestig jaar dat er nieuwe stukken van deze oudste Bijbelhandschriften opduiken die niet vervalst lijken te zijn. Spannend detail is dat ze gevonden werden in de zogenoemde Horror- of Gruwelgrot, die zijn naam dankt aan het feit dat het een massagraf is.Wat staat er op deze snippers geschreven? En waarom doen die Dode Zee-rollen ertoe? Bart Funnekotter, wetenschapsjournalist bij NRC en onze vaste archeologieduider, vertelt.

03/21/2021 • 9 minutes 9 seconds

Maandag 22 maart is het precies 400 jaar geleden dat Hugo de Grootontsnapte uit Slot Loevestein, verstopt in een boekenkist. Met dit jubileum start het 'Hugo-de-Groot-jaar’, met allerlei festiviteiten.Zo schreef Arnout van Cruyningen het boek De boekenkist van Hugo de Groot, de ontsnapping van Europa’s grootste rechtsgeleerde. Hij komt vertellen over waarom we De Groot blijven herdenken.

03/21/2021 • 11 minutes 46 seconds

Een documentaire van Lemke KraanIn mei 1976 hielden honderden vrouwen dik tien dagen de abortuskliniek Bloemenhovein Heemstede bezet. Dit om te voorkomen dat minister Dries van Agt de kliniek zou laten sluiten. Abortus was namelijk tot 1981 bij de wet verboden.DocumentairemakerLemke Kraan reconstrueerde de reuring rondom Bloemenhove en de abortuswetgeving en maakte voor het Spoor Terug de documentaire Bloemenhove: de politieke strijd rond abortus.Ter gelegenheid van het 50 jaar bestaan van deze kliniek herhalen we deze documentaire.

03/21/2021 • 27 minutes

De humanist Erasmusis niet weg te denken uit de canon. Een kritische geest, een man met humor, een toonbeeld van verdraagzaamheid. Zo iemand bombarderen we graag tot vaderlandse geschiedenis.Op de kaft van de biografie Erasmus: dwarsdenkerstak Sandra Langereis Erasmus in een vrolijk bloemetjeshemd dat hij -volgens Langereis- fantastisch had gevonden als het in de tijd in zijn kast had gehangen. In de uitzending vertelt ze dat hij niet het bordkartonnen figuur is dat we later van hem maakten, maar een omstreden man.

03/14/2021 • 13 minutes 57 seconds

De column is deze week van John Jansen van Galen.

03/14/2021 • 4 minutes 11 seconds

The ‘Compact Cassette’. Zo werd het cassettebandje genoemd toen het in de vroege jaren ’60 bij het publiek werd geïntroduceerd. Het cassettebandje is een Nederlandse uitvinding van Lou Ottens dat verder werd ontwikkeld bij Philips. Ottens overleed deze week.Als eerbetoon aan Ottens en zijn uitvinding een gesprek met Arjan Spies, gitarist en zanger bij The Kik, die zo verliefd is op het cassettebandje dat hij er nog altijd mee opneemt.

03/14/2021 • 6 minutes 35 seconds

De afgelopen vier jaar zaten precies 0 (nul) zwarte mensen in de Tweede Kamer. Terwijl er volop gedebatteerd wordt over institutioneel racisme, het slavernijverleden en gelijke kansen, waren mensen met een Surinaamse, Antilliaanse of Afrikaanse achtergrond afwezig in de Kamer.We praten hierover met oud-Kamerleden John Leerdam en Hubert Fermina, en met Fatihya Abdi, die nu op de kandidatenlijst staat en actievoert voor meer kleur in het parlement.

03/14/2021 • 24 minutes 46 seconds

Na ruim tien jaar Rutteen met de verkiezingen voor de deur, is het tijd om onze premier eens onder de loep te nemen. Hoe werd Mark van 'stuiterbal tot staatsman' gemaakt, en wat was daarvoor nodig?Met theatermaker en politiek historicus Eveline van Rijswijkbespreken we de boeken die de afgelopen tijd over de VVD-voorman verschenen, zijn leiderschap en zijn werdegang.Hoogleraar Nederlandse politieke geschiedenis Henk te Veldepubliceert deze week het boek Slotakkoordenover bijzondere exits uit de politiek. Met Te Velde bespreken we Rutte's historische inspiraties en de vraag: is het niet tijd voor Rutte's exit?

03/14/2021 • 22 minutes 19 seconds

Een documentaire van Nienke Zoetbrood.Wie kent Corry Tendeloo? Met die vraag peilt journalist Nienke Zoetbrood (29) haar generatiegenoten. Niemand, zo blijkt. En ook de vrouwenrechten waarvoor ze streed zijn nauwelijks bekend. Wie wist dat getrouwde vrouwen tot zestig jaar geleden net als kinderen en geesteszieken ‘handelingsonbekwaam’ waren?Het Spoor Terug duikt in de geschiedenis van vrouwenrechten in de jaren vijftig. Rechten die vandaag de dag zó vanzelfsprekend lijken dat de generatie dertigers er geen weet van heeft. Net zo min als van de vrouw die haar hele leven streed voor deze rechten: politica Corry Tendeloo. Hoe kan het dat we deze geschiedenis vergeten zijn?

03/14/2021 • 31 minutes 1 second

Als we het hebben over het leed dat kolonialisme heeft veroorzaakt, dan verwijzen we meestal naar hard oorlogsgeweld. Maar er was ook zoiets als ‘zacht’ geweld, betogen historici in een recent verschenen academisch tijdschrift van het Koninklijk Nederlands Historisch Genootschap, wat niet minder verschrikkelijk was. Dat zacht geweld betrofhet hardhandige ‘beschavingsoffensief’ dat op kinderen in de koloniën werd losgelaten.Een gesprek over de koloniale kijk op het kind, met historici Geertje Mak, Maaike Derksen, enChiara Candaele.

03/07/2021 • 41 minutes 35 seconds

03/07/2021 • 6 minutes 49 seconds

Rechts-populisten als Thierry Baudet spelen leentjebuur bij het christendom voor hun evangelie van 'eigen volk eerst'. Dit is niet de eerste keer in de geschiedenis dat rechts-populisten inspiratie uit het christendom halen. Hoe hebben zij de fundamentalistische schatkamer van Veluwedominees leeg geroofd?Politicoloog en onderzoeksjournalist Sander Rietveld - zelf opgegroeid in de Bible Belt-schreef Nieuwe kruisvaarders. De heilige alliantie tussen orthodoxe christenen en radicaal-rechtse populisten. De auteur is te gast.

03/07/2021 • 10 minutes 26 seconds

De column is deze week van Sana Valiulina.

03/07/2021 • 3 minutes 55 seconds

Naar aanleiding van de recente euforie over maar liefst drie geslaagde Marsmissies, van Amerika, China en de Verenigde Arabische Emiraten, klinkt er nu ook een waarschuwend geluid: “Er dreigt een nieuwe soortgoldrushin de ruimte, en als er geen regelgeving komt, dan gaat dat leiden tot wildwesttaferelen, waarbij het recht van de sterkste geldt”.Zo betoogt advocaat Florentine Vos. Ze stelt dat het ruimteverdrag uit 1967 niet meer voldoet en het hoog tijd wordt voor nieuwe regelgeving.

03/07/2021 • 9 minutes 57 seconds

Het WK voetbal in Qatar moet geboycot worden. Daar riepen enkele politici al toe op, nadat bekend werd dat meer dan 6000 arbeiders door uitbuiting omkwamen bij de bouw van de voetbalstadions. Al eerder werd opgeroepen tot een boycot van een WK, namelijk in 1978 toen het WK plaatsvond in Argentinië, dat in die tijd een dictatuur was.Oeki Hoekema was toen de enige profvoetballer die opriep tot een boycot. Met hem en sportprotest-historicus Paul Reefpraten we over de WK’s van ’78 en nu.

03/07/2021 • 15 minutes 27 seconds

Na grote weerstand uit Groningen kwam Mark Rutte er snel op terug dat hij de Eemshaven voor een nieuwe kerncentrale op het oog had. Maar dat hij kerncentrales wil bouwen, daar blijft hij bij. De VVD is niet de enige partij die weer toekomst in kernenergie ziet. Zijn we niet meer bang voor een grote kernramp zoals in Fukushima?Energiedeskundige Wim Turkenburg is te gast om te vertellen over ons schommelende atoomenthousiasme door de geschiedenis heen. Waarom keert de toekomstbelofte van kernenergie steeds weer terug?

03/07/2021 • 14 minutes 17 seconds

Op 28 februari 1986 veroorzaakte het nieuws uit Zweden een schokgolf door de hele wereld: de Zweedse premier Olof Palme was vermoord. Hoe kon zoiets gebeuren in het veilige en sociale Zweden? De moordzaak sleepte zich voort. Een voedingsbodem voor de wildste theorieën over wie de dader kon zijn.Dan, in de aanloop naar de bekendmaking van de dader in 2020, raakt ook de Zweedse Signe Zeilich-Jensen in de complottheorieën verzeild. In april ontvangt een bericht van een onbekende man: jouw vader is de moordenaar. Samen met haar man ging ze op onderzoek uit en maakte er de documentaire Palme, pappa en ikover. De filmmaakster is te gast.

02/28/2021 • 10 minutes 13 seconds

Een documentaire van Michal CitroenIn 1996 ging onze dienstplichtop de schop. Hoewel de militaire dienstplicht in ons land officieel niet is afgeschaft, is het 25 jaar geleden dat de laatste dienstplichtigen daadwerkelijk werden opgeroepen.In een vierdelige serie van Het Spoor Terug schetst Michal Citroen de geschiedenis van de dienstplicht aan de hand van archiefmateriaal, oude dagboekfragmenten en nieuwe interviews. Deze week het vierde en laatste deel van de serie.

02/28/2021 • 31 minutes 35 seconds

De Tweede Wereldoorlog is niet alleen een inspiratie voor veel speelfilms en romans, maar ook voor games. Wat voor beeld krijg je daarin voorgeschoteld over die oorlog?Zouden die games ook op een of andere manier bruikbaar zijn in het geschiedenisonderwijs? De Belgische historicus Pieter van den Heedeonderzocht het en promoveerde onlangs in Rotterdam op het resultaat van dat onderzoek, getiteld: ‘Omgaan met de Tweede Wereldoorlog via gaming’. Van den Heede is te gast.

02/28/2021 • 9 minutes 1 second

Onze recensent Wim Berkelaar bespreekt de nieuwste historische boeken. Ditmaal:-De dochters van Jalta. De Churchills, Roosevelts en Harrimans en het einde van de Tweede Wereldoorlogdoor Catherine Grace Katz-Door leugens verleid. Hoe je Fake News en andere vormen van manipulatie herkent en bestrijdtdoor Peter Klerks-Snouck. Het volkomen geleerdenleven van Christiaan Snouck Hurgronjedoor Wim van den Doel-Bestaat er een raarder leven dan het mijne? Jef Last 1898-1972door Rudi WesterEén van deze boeken wordt het boek van de maand - en dat kunt u winnen. Houd na de uitzending onze Facebookpagina in de gaten.

02/28/2021 • 13 minutes 50 seconds

Hopelijk opent binnenkort de tentoonstelling Voices of fashion in het Centraal Museum in Utrecht. Het begeleidende boek is vast uitgegeven, met de ondertitel Black couture, beauty and styles. Het Centraal Museum werpt een licht op de dominerende witte mode-industrie, die gretig gebruik maakt van zwarte cultuur als inspiratie maar er vervolgens zelf mee aan de haal gaat. ‘First they laugh, then they copy’ is een gevleugelde uitspraak.Wat zijn de historische voorbeelden - en is er iets veranderd in de afgelopen jaren? Te gast zijn mode-activist van het platform Diversity Rulesen co-curator van de tentoonstelling Janice Deul.

02/28/2021 • 15 minutes 47 seconds

De verkiezingen naderen en de politieke partijen zijn het er roerend over eens: het leenstelsel moet van de baan. De partijen – op de VVD na – vinden dat het vervangen moet worden door een soort herinvoering van de basisbeurs. Anders hangt de generatie studenten van nu, ook nog eens getroffen door corona, een toekomst van schulden en uitzichtloosheid boven het hoofd.Het leenstelsel is amper zes jaar oud. Waarom moet het leenstelsel weg in ruil voor de basisbeurs of een variant daarop? En wat is de toegankelijkheid van het hoger onderwijs ons, als samenleving, waard?Historicus Pieter Slamanschreef een dik standaardwerk over 200 jaar studiefinanciering Kansen in het koninkrijk, en is te gast.

02/28/2021 • 12 minutes 20 seconds

De column is deze week van Abdelkader Benali.

02/28/2021 • 3 minutes 45 seconds

De Februaristaking van 1941staat gebeiteld in onze geschiedenis. Terecht, het was een uitzondelijk protest: een reactie op de razzia's waarbij 400 Nederlands Joodse mannen in Amsterdam werden opgepakt. Wat er met deze mannen gebeurde hing in de mist van een verloren verleden, in tegenstelling tot wat er met de Februaristakers gebeurde. Tot nu toe.Deze week verscheen namelijk De razzia’s van 22 en 23 februari 1941 in Amsterdam, een boek over hun wedervaren. Dat was, zo blijkt, veel verschrikkelijker dan ooit gedacht. Niet alleen kwamen talloze mannen om in het vernietigingskamp Mauthausen, ook werden bijna 150 mannen vergast als proefpersonen. Dat gebeurde in kasteel Hartheim als onderdeel van een experiment dat ‘de ultieme leerschool was voor wat later de Shoah is gaan heten’. Historica Wally de Lang ging het lot na van deze 389 Joodse mannen, en is te gast.

02/21/2021 • 17 minutes 27 seconds

De tot slaaf gemaakte Flora van Makassar wordt als meisje geroofd en uiteindelijk door een VOC-koopman meegenomen naar de Republiek om als slaaf gehouden te worden. In de roman Het lied van de goden loopt haar leven parallel aan dat van de Hollandse regent Joachim van der Elst.Zo brengt Reggie Baay de geschiedenis over de nog relatief onbekende slavernij in de Oost aan het licht. Hij beschrijft de praktijk van slavenhandel, machtsmisbruik, willekeur en corruptie in Nederlands-Indië in de 18e eeuw. De auteur is te gast.

02/21/2021 • 13 minutes 46 seconds

Nood, spoed en uitzonderlijke omstandigheden. De noodtoestand wordt om de haverklap uitgeroepen in de coronacrisis. Welke wetten kan de regering aanspreken als het menens is? En willen we dat wel?Te gast is staatsrechtkundige en burgemeester Peter Rehwinkel om te vertellen over de wet waarop de avondklok volgens de rechter ten onrechte gebaseerd was. De pandemie was niet spoedeisend genoeg. Waarvoor is dit ondemocratische hoekje in ons wetboek ooit dan wel ingericht?

02/21/2021 • 13 minutes 35 seconds

De column is deze week van Nelleke Noordervliet.

02/21/2021 • 3 minutes 35 seconds

In 1996 ging onze dienstplichtop de schop. Hoewel de militaire dienstplicht in ons land officieel niet is afgeschaft, is het 25 jaar geleden dat de laatste dienstplichtigen daadwerkelijk werden opgeroepen.In een vierdelige serie van Het Spoor Terug schetst Michal Citroen de geschiedenis van de dienstplicht aan de hand van archiefmateriaal, oude dagboekfragmenten en nieuwe interviews. Deze week deel 3: 'Het echte van een oorlog kan je niet oefenen'.

02/21/2021 • 31 minutes 2 seconds

Op 13 mei 2000 ontplofte in Enschedede opslagruimte van vuurwerkhandelaar SE Fireworks. In deze vuurwerkramp raakten honderden mensen gewond, en kwamen 23 mensen om. Nu, bijna 21 jaar na dato, is nog steeds onduidelijk hoe dit in Nederland kon gebeuren.In de documentaire ‘De Waarheid’, die op vrijdag 26 februari te zien is op NPO2, zoekt regisseur Pieter Fleury naar een antwoord. Fleury is te gast, samen met Roelof Jan Manschot, een van de geïnterviewden in deze documentaire. Manschot was hoofdofficier van justitie in deze zaak.

02/21/2021 • 16 minutes 45 seconds

Een documentaire van Michal CitroenIn 1996 ging onze dienstplichtop de schop. Hoewel de militaire dienstplicht in ons land officieel niet is afgeschaft, is het 25 jaar geleden dat de laatste dienstplichtigen daadwerkelijk werden opgeroepen.In een vierdelige serie van Het Spoor Terug schetst Michal Citroen de geschiedenis van de dienstplicht aan de hand van archiefmateriaal, oude dagboekfragmenten en nieuwe interviews. Deze week deel 2: 'De plicht van iedere jongen'.

02/14/2021 • 30 minutes 49 seconds

Philip Dröge is 80% Europees, 9,5% Indonesisch, 9,5% Chinees en 1% Papoea. Een ‘volbloed Indo’ zoals ze maar op één plek ter wereld gemaakt werden: Batavia, oftewel het huidige Jakarta.In Moederstad reist hij af naar Jakarta, op zoek naar sporen van zijn voorouders die al in de 17e eeuw naar Batavia kwamen. Via de verhalen van die verre familieleden – van een slaafgemaakte uit Soembawa tot aan een moordlustige Duitse soldaat – vertelt Dröge de bijzondere geschiedenis van wat hij ‘de mooiste stad die Nederland nooit heeft gehad’ noemt. Dröge is te gast.

02/14/2021 • 14 minutes 6 seconds

Britney Spears was groot nieuws deze week. De net uitgebrachte documentaire Framing Britney Spearsveroorzaakt in Amerika namelijk veel ophef. Want niet Britney, maar de maatschappij, en met name de mensen met pen of microfoon in de hand, zouden verantwoordelijk zijn voor de neergang van Britney. Mensen als ‘onze eigen’ showbizz-interviewer Ivo Niehe, die in de documentaire een opvallende bijrol heeft.Wat is er aan de hand? En wat leert de opkomst en neergang van Britney ons over de obsessies van onze tijd? We vragen het aan celebritycultuur-onderzoeker aan het John F. Kennedy Instituut Annelot Prins.

02/14/2021 • 14 minutes 38 seconds

Er was al een wolk en een planetoïde naar hem vernoemd. Deze week kwam daar ook nog eens een reusachtige krater op de dwergplaneet Pluto bij. De ster van Nederlands vermaarde astronoom Jan Hendrik Oortrijst dus zogezegd.Wie was Jan Hendrik Oort en waarom komt al deze eer hem toe? Wetenschaps- en heelaljournalist Govert Schilling komt praten over de astronoom Oort.

02/14/2021 • 7 minutes 43 seconds

Afgelopen maandag maakte minister Dekker bekend dat adoptie van kinderen uit het buitenland voorlopig wordt opgeschort. Dit naar aanleiding van een vernietigend rapport over dieinternationale adoptie door een commissie die Dekker zelf, ruim twee jaar geleden, in het leven heeft geroepen om misstanden in deze sector te onderzoeken.Internationale adoptie is al veel langer omstreden door regelmatige onthullingen over misstanden. Journalist en historica Anouk Eigenraam (zelf geadopteerd) beschreef de turbulente geschiedenis in het boek Welkom in adoptieland, en is te gast.

02/14/2021 • 18 minutes 49 seconds

De column is deze week van Nelleke Noordervliet.

02/14/2021 • 3 minutes 27 seconds

Een documentaire van Michal Citroen - In 1996 ging onze dienstplicht op de schop. Hoewel de militaire dienstplicht in ons land officieel niet is afgeschaft, is het 25 jaar geleden dat de laatste dienstplichtigen daadwerkelijk werden opgeroepen.In een vierdelige serie van Het Spoor Terug schetst Michal Citroen de geschiedenis van de dienstplicht aan de hand van archiefmateriaal, oude dagboekfragmenten en nieuwe interviews.

02/07/2021 • 32 minutes 33 seconds

Het is 1914 als de Nederlandse diplomaat Louis Westenenk naar Constantinopel wordt gezonden, om een semi-onafhankelijk gebied te besturen dat dient als toevluchtsoord voor de onderdrukte Armeniërs. Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog wordt Westenenks missie roemloos afgeblazen. Niet veel later zullen tijdens de Armeense Genocide meer dan een miljoen Armeniërs vermoord worden. Journalist Nadette de Visser reconstrueert het verhaal van Westenenk in haar boek Missie Turkije. Hoe staan de gebeurtenissen van toen in relatie tot nu, in een periode van oplopende spanningen tussen de Europese mogendheden en Turkije? De schrijfster is te gast.

02/07/2021 • 11 minutes 9 seconds

Ze liggen al eeuwen en eeuwen in een basiliek in Rome: de restjes beenderen van twee vermaarde apostelen. Een van die vrome botten, zo werd deze week bekend, is niet van de heilige eigenaar, maar van een waarschijnlijk gewone christen.Uit onderzoek blijkt namelijk dat het onderzochte dijbeen van apostel Jacobus niet het dijbeen van Jacobus is. Professor Lautaro Roig Lanzillotta is een van de wetenschappers die bij het onderzoek betrokken is. Hij komt praten over het dijbeen en zijn vermeende eigenaar Jacobus.

02/07/2021 • 6 minutes 50 seconds

Xtc was deze week weer eens in het nieuws. Ditmaal ging het niet om het roesmiddel zelf, maar om legale vervangers die een vergelijkbare zielsverrukking oproepen. Dinsdag kwam een slepend conflict over de productie van een legaal alternatief voor xtc voor de rechter. Eerder deze week berichtte de NOS over een nieuwe designerdrug die vooral in het oosten van het land gretig aftrek vindt. Maar hoe komt het eigenlijk dat xtc – officieel verboden – en pillen en poeders die xtc vervangen zo gewoon zijn in ons land? En hoe zijn wij het grootste xtc-land geworden?Philippus Zandstra schreef samen met collega-journalist Wietse Pottjewijd het boek XTC, een biografie. De auteur is te gast.

02/07/2021 • 14 minutes 39 seconds

Oppositieleider Aleksej Navalny is Poetins grootste nachtmerrie aan het worden. Hij werd vergiftigd, bleef leven, herstelde in Duitsland en keerde tot ieders verbazing terug naar Rusland. Daar werd hij direct opgepakt en uit protest gingen duizenden mensen de straat op. De Russische staatstelevisie maakte een vergelijking met de terugkeer van Lenin in 1917, om duidelijk te maken dat Navalny een groot gevaar voor Rusland vormt. Kan Navalny net als Lenin inderdaad een gamechanger worden? Waar staat hij voor en waarom is hij zo succesvol? Ruslandkenner Hubert Smeets is te gast.

02/07/2021 • 19 minutes 4 seconds

De column is deze week van Sana Valiulina.

02/07/2021 • 5 minutes 4 seconds

Een amateurarcheoloog die een eeuwenoude schat blootlegt: een bewijs dat de Angelsaksen in de vroege Middeleeuwen een veel rijkere cultuur hadden dan we altijd dachten. Plots waren de 'dark ages' niet meer zo 'dark'. De nieuwe Netflix-film The Dig vertelt het verhaal van deze opgraving bij Sutton Hoo in 1939, die een ongekende hoeveelheid materiaal uit de Angelsaksische wereld blootlegde. Te gast is mediëvist Thijs Porck over deze film.

02/07/2021 • 11 minutes 2 seconds

Historicus Bart Funnekotter bespreekt de nieuwste historische boeken. Met ditmaal: Dit Amerika. Pleidooi voor een betere natie van Jill Lepore; Koningen van Shanghai. Hoe twee Joodse families meebouwden aan het moderne Chinavan Jonathan Kaufman; Vuistrecht en wisselgeld. Nederland en de Frans-Duitse oorlog 1870-71 van Paul Moeyes; en Het wereldrijk van het Tweestromenland. De opkomst van Assyrië, Babylonië en Perzië van Daan Nijssen.

01/31/2021 • 11 minutes 12 seconds

Een documentaire van Mathijs DeenNu het einde van de pandemie in zicht komt, gloort de vraag: hoe gaat het daarna? Leren we elkaar weer een hand te geven, vergeten we de beperkingen, het isolement en het protest? Breken er nieuwe roaring twenties aan?De geschiedenis leert anders. Vreemd genoeg lijken grote pandemieën te verdwijnen in de tijd, zonder veel sporen achter te laten. De Amerikaanse medisch historicus Rosenberg citeerde T.S. Eliot om het einde van een epidemie te beschrijven: ze verdwijnen 'not with a bang but a wimper’. Niet met een knal, maar met een jammerklacht.Mathijs Deen gaat terug naar de pest in het oude Athene, de Zwarte Dood in de 14e eeuw, de cholera van de 19e eeuw en de Spaanse griep. Op zoek naar hoop en vrolijkheid.

01/31/2021 • 31 minutes 10 seconds

Komende week hoeft u voor het Internationaal Film Festival Rotterdam uw huis niet uit! Geen avondklokverveling of onnodige reisbewegingen dus: het IFFR is gewoon online te bekijken. Maar welke films uit dat enorme programma moetu zien?Historicus en filmjournalist voor NRCCoen van Zwol zocht 3 historisch verantwoorde films uit voor de OVT-luisteraar. Van Zwol is te gast.

01/31/2021 • 8 minutes 57 seconds

Het kabinet komt met een ‘ruiterlijk gebaar’ naar de Surinaamse schrijver, activist en verzetsstrijder Anton de Kom. Dat verklaarde minister Stef Blok afgelopen donderdag. Hij reageert daarmee op een motie van de Tweede Kamer, waarin ook gevraagd wordt het ‘foutieve handelen van de toenmalige overheid’ ondubbelzinnig te erkennen. Dat laatste doet Blok niet, maar hij wil wel in gesprek met de kinderen en kleinkinderen van De Kom.We praten erover met schrijfster Karin Amatmoekrim. Van haar roman De man van veel, gebaseerd op het leven van De Kom, komt aanstaande woensdag een heruitgave uit.

01/31/2021 • 10 minutes 57 seconds

De relschoppers schuwden geen geweld bij de avondklokrellen afgelopen week. In veel gevallen werkte de door de politie gehanteerde Dutch Approach niet. Maar sinds wanneer kennen we die Dutch Approach - de polderende benadering bij demonstraties en rellen?Het begon allemaal met de vredeseenheden na de krakersrellen, aldus Ton Koenders, politiechef in Amsterdam in de jaren tachtig. Hij is, samen met politiehistoricus Guus Meershoek, te gast.

01/31/2021 • 17 minutes

De column is deze week van Micha Wertheim.

01/31/2021 • 6 minutes 14 seconds

Duizenden Nederlandse vrouwen stonden in de tweede helft van de twintigste eeuw een kind af ter adoptie. In een tijd waarin je als ongehuwde moeder je familie te schande maakte, werd aan bijna al deze vrouwen geadviseerd er nooit meer over te praten.Tot dit moment: journalist Christel Don tekende deze veel te lang onderbelichte verhalen op in haar boek Afstandsmoeders, waarin tien moeders die afstand deden van hun kind aan het woord komen. De schrijfster is te gast, samen met Aeltsje Sierksma, een van deze afstandsmoeders.

01/31/2021 • 17 minutes 9 seconds

Hoe dachten mannen die op mannen vielen in de 19e eeuw over zichzelf, in een tijd dat begrippen als homoseksualiteit of genderidentiteit nog niet bestonden? Zagen ze zichzelf als ziek of zondig? En beschouwden ze zichzelf meer als mannen die van andere mannen hielden, of eerder als vrouwen geboren in een mannelijk lichaam? Historica Jolanda van der Lee onderzocht die vragen in haar boek In Zijn ogen geen zondaar. Ze deed dat aan de hand van unieke documenten: 19e-eeuwse autobiografische teksten waarin mannen openhartig vertellen over hun gevoelens, die toen als ‘contrair seksueel’ te boek stonden.

01/24/2021 • 17 minutes 18 seconds

‘Ik sloeg de baas van de Oekrainers met een bijl dood. Zo nam ik wraak. Dit is voor mijn moeder en voor het hele joodse volk, zei ik.’ Als kampoverlevende Chaskiel Menche vertelt over de opstand van 14 oktober 1943 in Sobibor val je als kijker vanzelf stil. Het is even ijzingwekkend als hartverscheurend. Aanstaande woensdag 27 januari zendt de EO De Sobibor Tapes uit, gebaseerd op het filmmateriaal dat kampoverlevende Jules Schelvis met een van de eerste consumentencamera’s schoot. Schelvis sprak veertig jaar na de opstand met twaalf mannen en vrouwen die bij de opstand betrokken waren. Documentairemaker en samensteller van de documentaire Piet de Blaauw is te gast.

01/24/2021 • 12 minutes 9 seconds

Heb je wel eens naar een lucifer gekeken als de ‘apotheose van het technisch meesterschap over vuur’? Filosoof Ignaas Devisch laat in zijn nieuwste boek Vuur zien waarom het moment waarop de mens controle kreeg over vuur zo’n belangrijk omslagpunt in de geschiedenis is. Vandaag de dag beschouwen we vuur als iets vanzelfsprekends en staan we nauwelijks stil bij het gebruik ervan. Daar zouden we veel bewuster over moeten nadenken, bepleit Devisch. Door vuur op een andere manier in te zetten kunnen we de toekomst van onze planeet een andere kant op sturen. De auteur is te gast.

01/24/2021 • 7 minutes 24 seconds

Een documentaire van Paul van der Gaag - Vijftig jaar geleden maakte hij furore in de musical Hair: zanger en acteur Marius Monkau. 83 jaar is hij nu, de geboren Amsterdammer van Surinaamse afkomst, die zijn hart verpand heeft aan het Groningse platteland. Hij werkte voor talloze tv-programma’s en heeft als zanger 15 singles uitgebracht, waarvan er één een hit werd: Juanita. Niet in Nederland, maar in Suriname: het geboorteland van zijn vader, waar hij zelf nog nooit geweest is.

01/24/2021 • 34 minutes 2 seconds

Als ergens in de naoorlogse geschiedenis bleek dat de relatie tussen overheid en burger ernstig verziekt was, dan was het wel tijdens de toeslagenaffaire. Nooit eerder was het geïnstitutionaliseerde wantrouwen van de staat zo groot als bij deze affaire. Van ambtenaren die lijstjes van verdachten aanlegden tot het zogeheten Combiteam Aanpak Facilitators - ook wel het 'cowboyteam’ genoemd, vanwege haar wild-west-achtige aanpak van de fraudejacht. Waar komt dat wantrouwen van de overheid vandaan? Heeft het te maken met een veranderende kijk op de burger, en dan vooral op de burger die een beroep doet op de zorg van de staat? Historicus Chris van der Heijden schreef boeken en artikelen over de doorgeschoten bureaucratisering waarin niet de menselijke maat, maar protocollen en regels gelden. De auteur is te gast.

01/24/2021 • 14 minutes 7 seconds

In 1763 kwamen duizenden tot slaaf gemaakten in de Nederlandse kolonie Berbice in opstand. Een vol jaar hielden ze stand, totdat ze werden neergeslagen. Marjoleine Kars, historica aan de University of Maryland, stuitte pardoes op ruim 900 transcripties met verhoren van de opnieuw tot slaaf gemaakte Afrikanen die de strijd overleefden. Met deze transcripties krijgt ze een uniek inkijkje in deze onbekende revolutie. Over deze onbekende opstand schreef ze het boek Bloed in de rivier. Marjoleine Kars is te gast.

01/24/2021 • 13 minutes 29 seconds

De column is deze week van Abdelkader Benali.

01/24/2021 • 3 minutes 38 seconds

Afgelopen vrijdag trad kabinet Rutte III af vanwege de tragedie van de toeslagenaffaire. Dat het tot 'ongekend onrecht', een fraudejacht op onschuldige burgers had kunnen komen, was mede het gevolg van de gebrekkige informatie waarover de Tweede Kamer beschikte. Veel informatie over de ambtelijke aanpak werd achtergehouden.Dat ging al gauw de Rutte-doctrine heten. Het werkte en bleek de democratische controle op overheidshandelen te frustreren. Rutte beloofde deze week bij het aftreden korte metten te maken met zijn eigen doctrine en presenteerde zichzelf als de kampioen van de transparantie.Maar gaat dat lukken? De overheid - de ambtenarij - als gesloten bolwerk tegenover haar eigen parlement kent namelijkeen langere geschiedenisdan de Ruttedoctrine. Onderzoeksjournalist bij Investico en politicoloog-filosoof Thomas Muntzis te gast.

01/17/2021 • 14 minutes 18 seconds

Hij was dé man van D66: de partij van de burger die zich niet meer door regenteske partijen wil laten regeren, maar zelf wil denken. Later, in 1994, werd hij de man achter het paarse kabinet, de politicus die de bijkans eeuwige macht van de christen-democratie wist te breken.Ruim een halve eeuw na zijn eerste openbare optreden is de burger meer dan ooit ontvoogd, en blijkt de man die het oude politieke systeem wilde laten ontploffen de VVD te hebben gebaard.Journalist Hubert Smeets schreef 'Een wonderbaarlijk politicus. Hans van Mierlo, 1931-2010'. De schrijver komt praten over zijn biografie.

01/17/2021 • 16 minutes 3 seconds

Bewegingen als #MeToo laten zien dat slachtoffers van verkrachting steeds vaker hun verhaal durven doen. Toch is de manier waarop we over verkrachting praten nog verassend ouderwets, betoogt Duitse cultuurwetenschapper Mithu Sanyal in haar boek Rape. From Lucretia to #MeToo.Historica Willemijn Ruberg las voor ons het boek en vertelt in de uitzending over deze geschiedenis van verkrachting.Normaal gesproken zou OVT deze zondag uitzenden vanaf literair festival Winternachten. Dit jaar is het programma online. Mithu Sanyal was afgelopen vrijdag, op 15 januari te gast. Bekijk het programma hier.

01/17/2021 • 10 minutes 15 seconds

Wat staat de Amerikanen na Trump te wachten? Daarvoor moeten we misschien wel kijken naar Italië, betoogt historicus Arthur Weststeijn.Berlusconi verloor de verkiezingen nipt, maar kwam de volgende verkiezing als overwinnaar terug. Ook had Berlusconi met zijn aanvallen op journalisten, wetenschappers en de rechterlijke macht de geesten rijp gemaakt voor een nieuwe vorm van politiek die schoon schip wilde maken met de bestaande orde. Arthur Weststeijn is te gast over de vergelijking tussen de VS en Italië.

01/17/2021 • 12 minutes 6 seconds

De column is deze week van Sana Valiulina.

01/17/2021 • 3 minutes 44 seconds

De Trumpianen van nu zien zichzelf als ware patriotten, als de erfgenamen van de onafhankelijkheidsoorlog en de Amerikaanse Revolutie. Zij nemen het recht in eigen hand dat hen door de liberale elite zou zijn ontnomen. Daarom bestormden ze het Capitool, en daarom zullen wellicht nog andere gewelddadige acties volgen, zo wordt er in Amerika gewaarschuwd.Maar wat is precies de ideologische erfenis van een natie die zichzelf uitvond in een opstand tegen het wettige gezag? En is voor de Trump-aanhangers president Joe Biden net zo'n dictator als in 1776 de Engelse koning dat was? Amerikanist en historicus James Kennedyis te gast.

01/17/2021 • 20 minutes 17 seconds

Een documentaire van Hans Olink - Twee weken geleden werd bekend dat George Blake in Moskou is overleden. Deze in Rotterdam geboren zoon van een Nederlandse moeder en Engelse vader wilde aanvankelijk dominee worden. Maar hij werd spion in Engelse dienst en nadat hij in 1950 door de Noord-Koreanen gevangen wordt genomen biedt hij zijn diensten aan aan de KGB, waarna hij – na zijn vrijlating in 1953 – verdergaat als dubbelspion. 20 jaar geleden zonden wij een vierdelig portret van deze dubbelspion George Blake uit. In de uitzending hoort u deel 2. De rest vindt u door hier te klikken.

01/10/2021 • 35 minutes 49 seconds

Normaal gesproken zenden we tijdens het internationaal literatuurfestival Winternachten uit vanaf dit festival in Den Haag. Vanwege corona is dat dit jaar niet mogelijk, maar het festival gaat gewoon door, zij het online. We spreken Ellen Walraven, de directeur van het festival.

01/10/2021 • 3 minutes 3 seconds

Voor het eerst in de geschiedenis won een zwarte Amerikaan een senaatszetel in de zuidelijke staat Georgia. Raphael Warnock is dominee in de Ebenezer Baptiste Church, de kerk waar Martin Luther King hem voorging. We praten over de rol van zwarte politici in de Amerikaanse politiek met amerikaniste Laura Visser-Maesen, gespecialiseerd in Afro-Amerikaanse geschiedenis.

01/10/2021 • 13 minutes 46 seconds

Het Capitool was al eens eerder bestormd. Toen niet door boze locals uit de hele natie, maar door een vijandelijke buitenlandse macht: de Engelsen. Geschokte senatoren verwezen afgelopen woensdag veelvuldig naar die traumatische gebeurtenis uit 1814. Ditmaal werden de indringers aangevoerd door een zwaar getattoeëerde man in ontbloot bovenlijf en met bontmuts met duivelhoorntjes op zijn kop. Een lompere ontwijding van Amerika’s heilige hart van de democratie was niet denkbaar. Maar hoe komt het Capitool aan die gesanctioneerde status, en heeft men in Amerika het gevoel dat afgelopen week de tempel van de democratie is ontwijd? Amerikanist Jaap Verheul is gast.

01/10/2021 • 15 minutes 24 seconds

Henk Schiffmacher staat bekend als de tattookoning van Nederland. Kurt Cobain, Lady Gaga en vele anderen mochten hun huid al permanent door hem laten versieren. Maar al voordat hij begon met tattooeren, begon hij met de aanleg van een (inmiddels museale) collectie aan tattoeage-erfgoed. De parels uit deze collectie zijn nu te zien in een enorm (vijf-en-een-halve kilo wegend) boek, uitgegeven bij Taschen. Schiffmacher komt vertellen over dit boek en zijn collectie.

01/10/2021 • 16 minutes 48 seconds

De column is deze week van John Jansen van Galen.

01/10/2021 • 3 minutes 45 seconds

We zijn het land van de klompendans, molens, tulpen en - thuisbevallen. Want nergens ter wereld werd er zo veel thuis in het kraambed bevallen als in Nederland. Zo was het in elk geval vanaf diep in de jaren vijftig, maar dat begint te veranderen. Menig aanstaande moeder zoekt tegenwoordig de veiligheid van een kraambed in het ziekenhuis. Hoogste tijd dus om de traditie vast te leggen, vonden twee verloskundigen en een kraamverzorgster. Zij droegen het thuisbevallen voor als zogeheten immaterieel erfgoed. En deden dat met succes. Een gesprek over een oer-Hollandse traditie met verloskundige en initiatiefneemster Veerle Takes en hoogleraar verloskundige wetenschap Ank de Jonge.

01/10/2021 • 15 minutes 36 seconds

Voor Amerikanen is 1619 een betekenisvol jaartal: het is het jaar dat deeerste Afrikanen in Amerika aankwamen, om bij aankomst aldaar als slaven te worden verkocht en te werk gesteld.Journalist Leendert van der Valk ontdekte dat ook Nederlanders, waaronder Maurits van Oranje, een belangrijke rol speelde in het verschepen van die eerste Afrikanen naar Amerika. Hij schreef er een artikel over voor NRC en is te gast.

01/03/2021 • 16 minutes 51 seconds

Vorige week werd bekend dat George Blake in Moskou is overleden. Deze in Rotterdam geboren zoon van een Nederlandse moeder en Engelse vader wilde aanvankelijk dominee worden. Maar hij werd spion in Engelse dienst en nadat hij in 1950 door de Noord-Koreanen gevangen wordt genomen biedt hij zijn diensten aan aan de KGB, waarna hij – na zijn vrijlating in 1953 – verdergaat als dubbelspion.20 jaar geleden zonden wij een vierdelig portret van deze dubbelspion George Blake uit, gemaakt door Hans Olink. In de uitzending hoort u deel 1. De rest vindt u hier: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/lees/nieuws/2020/Dubbelspion-George-Blake-overleden.html

01/03/2021 • 32 minutes 26 seconds

01/03/2021 • 4 minutes 51 seconds

In uur 1 van OVT aandacht voor toneelstuk Gevaarlijke namen, over de genocide van Srebrenica:Alma Mustafić was 14 toen haar vader Rizo werd vermoord in de genocide van Srebrenica. Hij werkte als elektricien bij Dutchbat, maar de Nederlanders namen een fatale beslissing door hem uit te leveren aan de Serviërs. Raymond Braat was toen 19 en Dutchbatter. Hij scheidde de mannen van de vrouwen waarna de mannen werden vermoord.Nu delen ze het podium in de voorstelling Gevaarlijke namen. Alma en Raymond hebben een verschillend perspectief op de gebeurtenissen, maar één ding hebben ze gemeen: de vraag waarom de wereld dit liet gebeuren. Samen met regisseur Boy Jonkergouw zijn Alma Mustafić en Raymond Braat te gast.

01/03/2021 • 0

Het was het jaar van de politiemoord op George Floyd en van de moord op de Franse leraar Samuel Paty door een moslimterrorist. En het was het jaar van de vele doden door corona, de nieuwe epidemie die ook het deel van de wereld dat zich veilig waande in schok bracht. Kortom: een jaar waarin veel mensen stierven. Vandaag houden we ons jaarlijkste in memoriam in de ether, onze eigen requiemdienst. Met onder meer aandacht voor: Shere Hite, de seksuologe van het roemruchte Hite-rapport uit 1976, Rolf Hochhuth, de toneelschrijver die met Der Stellvertreter in 1963 afrekende met oorlogspaus Pius XII, en John Lewis, de Amerikaanse politicus en burgerrechtenactivist. Met bijdragen van journalist en hoofdredacteur van De Groene Amsterdammer Xandra Schutte, historicus Wim Berkelaar en mediacriticus en rechtshistoricus Madeleijn van den Nieuwenhuizen.

12/27/2020 • 52 minutes 33 seconds

De column is van Sana Valiulina.

12/27/2020 • 4 minutes 14 seconds

In 2004 koopt Pauline Terreehorst bij een veiling van Sotheby's een Gucci-koffer. Er bleek vanalles in te zitten: jurken, bontkragen, maar ook albums met ansichtkaarten. Ze gaat op onderzoek uit: van wie was deze koffer? Haar zoektocht, die haar naar de Midden-Europese adel leidt, tekende ze op in het boek Het geheim van de Gucci-koffer. In de uitzending vertelt ze hierover.

12/27/2020 • 17 minutes 47 seconds

De legendarische meestergoochelaar Fred Kaps (1926-1980) overleed veertig jaar geleden. Als enige ter wereld werd hij drie keer wereldkampioen en hij trad op in nationale en internationale shows.Een documentaire van Laura Stek uit 2012.

12/27/2020 • 30 minutes 21 seconds

Historicus Wim Berkelaar bespreekt de nieuwste historische boeken. Met ditmaal: Gezichten van Joods verzet van de Nederlandse Kring voor Joodse Genealogie; De orde. Hoe de vrijmetselaars bouwden aan de moderne wereld van John Dickie; Oorlogen & oceanen. Een familiegeschiedenis van Erik Ader; en Een bezeten land van Monica Black.Eén van deze boeken wordt verkozen tot Boek van de Maand - en dat kunt u winnen! Houd tijdens de uitzending onze Facebookpagina in de gaten.

12/20/2020 • 12 minutes 2 seconds

Aarzelen voordat je als overheid de samenleving plat legt bij een pandemie: het is een bekend fenomeen. Onze Hollandse regenten wachtten in de Gouden Eeuw ook heel lang voordat ze een lockdown afkondigden. Want al sloeg de pest wild om zich heen, de handel - bron van vaderlands welvaren - moest door blijven gaan. Net als nu bij de tweede lockdown waren er in de zeventiende eeuw weifelaars die omwille van de economie of God 'niets doen' de beste remedie vonden voor een epidemie. Historicus Gerrit Valk schreef, samen met wijlen Leo Noordergraaf, de eerste klassieker over de pest in onze contreien: De gave Gods. De auteur is te gast.

12/20/2020 • 12 minutes 57 seconds

Meer dan ooit weten we van alles over ons lichaam: we kunnen meten hoeveel stress we hebben, hoeveel stappen we lopen en hoeveel uur we slapen. Maar hoe is die obsessie ooit begonnen? In de vijfdelige podcastserie Het Gemeten Zelf onderzoekt historicus Fenneke Sysling samen met podcastmakers Botte Jellema en Ype Driessen de geschiedenis van het meten aan ons eigen lichaam, van vroegmoderne weegstoel tot de recente Fitbit. Fenneke Sysling is te gast.

12/20/2020 • 11 minutes 45 seconds

In Het Spoor Terug zenden we deze week een aflevering van de podcastserie Zwijg uit, over censuur dichtbij huis. Bij het woord ‘censuur’ denken we al gauw aan autocratische landen zoals China, Iran, en Turkije. Maar hoe staat het eigenlijk in Europa? Groeiend populisme én angst voor terrorisme gaan in veel Europese landen gepaard met nieuwe (zelf)censuur. In de serie Zwijg onderzoeken journalisten Pamela Kalkman en Adinda Akkermans hoe vrij Europeanen anno 2019 zijn om te zeggen, schrijven, zingen en maken wat ze willen. Pamela Kalkman is te gast.

12/20/2020 • 35 minutes 20 seconds

De column is deze week van Micha Wertheim.

12/20/2020 • 3 minutes 43 seconds

Als de politie de handelswaar van een Tunesische straatverkoper op 17 december 2010 in beslag neemt, besluit deze zichzelf uit protest in brand te steken. Met zijn protestactie wordt de 26-jarige Mohammed Bouazizi het symbool van wat korte tijd later de Arabische lente gaat heten. De protesten die beginnen in Tunesië verspreiden zich al snel door de hele Arabische wereld. Nu, tien jaar later, is het optimisme van destijds goeddeels vervlogen. We kijken terug en maken de balans op met arabiste Laila al-Zwaini, die zelf in 2011 de revolte op het Tahrirplein in Cairo meemaakte.

12/20/2020 • 15 minutes 32 seconds

Op 11 december 1945 voer het schip ‘De Vrijheid’ voor het eerst uit, met aan het roer een onverschrokken, avontuurlijke schipper: Kapitein Rob. Deze zeeman groeide uit tot een legendarische stripfiguur, met een regelmatige verschijning in Het Parool. Zijn bestaan was echter slechts van korte duur: de laatste publicatie stamt uit 1966. Journalist en stripliefhebber Frank von Hebel besloot Kapitein Rob nieuw leven in te blazen. Samen met tekenaar Fred de Heij werkt hij aan een nieuw verhaal over deze creatie van geestelijk vader Pieter Kuhn. De journalist komt vertellen over zijn liefde voor de strip en de bedenker ervan.

12/20/2020 • 13 minutes 12 seconds

Als er een jaar was dat nieuwe levensvragen opriep, dan was het 2020 wel. En dat is goed nieuws voor het zelfhulpboek. Titels als Master your mindseten Hoe de fuck vind ik geluk worden geminacht, maar ook gevreten. Kennelijk laten we ons graag voorschrijven hoe we een betere versie van onszelf worden, met meer geld en minder zorgen. Wanneer is onze zelfhulpboekenverslaving begonnen? En wat vertelt het genre over onszelf en de veranderende tijdgeest?Met historicus Maarten van den Heuvel, die werkt aan een boek over de geschiedenis van de zelfhulp; sociologe MickiMcGee, schrijfster van het boek SelfHelp INC; en cabaretier en fervent zelfhulpboekenlezer Kasper van der Laan, die de voorstelling‘De weg naar SuccesGeluk’ maakte.Een radiodocumentaire van Laura Stek.

12/13/2020 • 36 minutes 15 seconds

Het was de tijd van protesten, provo’s en popmuziek. Maar ook de klassieke muziek bleef niet veilig voor de anti-autoritaire beweging en rebellerende studenten. Het is inmiddels meer dan 50 jaar geleden dat de Actie Notenkraker plaatsvond. Een roemrucht protest, waarbij Nederlandse componisten een uitvoering van het Concertgebouworkest ruw verstoorden.De actie leidde tot een debat tussen de actievoerders en het Concertgebouworkest. En deze historische gebeurtenis is nu door een jonge componist geëerd met een muziekstuk. Bram Kortekaas schreef het stuk Notenkrakers’ notulen, geïnspireerd op deze discussie tussen de twee partijen. De componist is te gast.

12/13/2020 • 14 minutes 46 seconds

Kunnen Marokkanen echt niet van hun dubbele nationaliteit af? Het is een van de vragen die in het nieuwste boek van Asis Aynan, Eén erwt maakt nog geen snert, wordt beantwoord. Het boek gaat over de vele misverstanden die er over Marokkaanse Nederlanders bestaan.Aynan wil die misverstanden wegnemen en tegelijkertijd het verhaal van hun geschiedenis vertellen. En dat niet alleen: als toetje geeft hij aan het eind van het boek ook nog het Marokkaanse recept voor erwtensoep prijs.

12/13/2020 • 13 minutes 1 second

Er komt géén fictie-waarschuwing bij The Crown, de razend populaire serie over het Britse koningshuis, maakte Netflix deze week bekend. Daartoe was opgeroepen door de Britse minister van Cultuur, omdat kijkers niet door zouden hebben dat er in de dramaserie fictieve passages voorkomen. Netflix vindt het onnodig zo’n waarschuwing te plaatsen.Kun je ervan uit gaan dat kijkers van historische dramaseries feit en fictie uit elkaar houden? En waarom komt de oproep van de minister juist nu? We praten erover met voormaling correspondent in het Verenigd Koninkrijk Hieke Jippes.

12/13/2020 • 9 minutes 43 seconds

‘Dit is oorlog!’ en ‘Mijn lichaam is geen mortuarium!’, zo riepen jonge Poolse vrouwen de afgelopen weken tijdens de talloze demonstraties tegen de nog verdere aanscherping van de extreme anti-abortuswetgeving in het land. Aanleiding voor het massale protest is de uitspraak die het Constitutioneel Hof kortelings deed inzake abortus. Vrouwen zouden voortaan ook dode en zwaar gehandicapte kinderen moeten baren.Maar wat zit er achter die uitspraak? En is het protest ertegen een keerpunt voor een land dat dreigt weg te zakken in een democratische dictatuur? Of is het een laatste opleving van democratische krachten?HistoricusIwona Gusc, zelf afkomstig uit Polen, is te gast.

12/13/2020 • 10 minutes 20 seconds

Het coronavaccinis in aantocht. En daarmee is er ook hoop op een einde aan de coronacrisis. Maar om de vaccinatiecampagne tot een succes te maken zijn we wel afhankelijk van de bereidheid van onze medeburgers om zich te laten inenten: minstens 75% van de bevolking moet een prik halen om groepsimmuniteit te bereiken, zo blijkt uit onderzoek van de TU Delft. En op dit moment twijfelt nog de helft van de Nederlanders of men zich wil laten vaccineren.Is het voor het eerst datvaccinatie-angst succesvolle ziektebestrijding in de weg staat? En wat kunnen we leren van eerdere vaccinatiecampagnes, over hoe het wel of juist niet moet? Te gast is wetenschapsjournalist en biomedisch wetenschapper Jop de Vrieze.

12/13/2020 • 15 minutes 14 seconds

De column is deze week vanNelleke Noordervliet.

12/13/2020 • 3 minutes 32 seconds

Als er een jaar was dat nieuwe levensvragen opriep, dan was het 2020 wel. En dat is goed nieuws voor het zelfhulpboek. Titels als Master your mindset, De moed van imperfectie en Hoe de fuck vind ik geluk, worden geminacht en gevreten. Kennelijk laten we ons graag voorschrijven hoe we een betere versie van onszelf worden, met meer geld en minder zorgen. Wat zegt deze zelfhulpliteratuur over ons en de veranderende tijdgeest? Met historicus Maarten van den Heuvel, die een boek schrijft over Nederlandstalige zelfhulpboeken vanaf de jaren zeventig tot nu – sociologe Micki McGee, die de Amerikaanse maatschappij bekijkt via de bril van de zelfhulpliteratuur en cabaretier en fervent zelfhulpboekenlezer Kasper van der Laan, die werkt aan zijn voorstelling ‘De weg naar SuccesGeluk’. Een radiodocumentaire van Laura Stek.

12/10/2020 • 36 minutes 15 seconds

De column is deze week van John Jansen van Galen.

12/06/2020 • 3 minutes 44 seconds

Het lijkt erop dat het toppunt van de zwartepietendiscussie achter de rug is. Steeds meer mensen zijn het erover eens dat we van dit stereotype uit een vervlogen tijd af moeten. Maar dat deze traditie van blackface nóg verder teruggaat dan we al dachten, en dat juist vanuit abolitionistische hoek dit raciale stereotype de wereld in is geholpen, dat weet eigenlijk niemand.Sarah Adams wijdde haar proefschrift aan de representatie van tot slaaf gemaakten op het Nederlandse toneel in de achttiende eeuw. Ze is bij ons te gast.

12/06/2020 • 10 minutes 17 seconds

OVT staat een uur lang (11.00-12.00) volledig in het teken van de geschiedenis van Indonesië. Daarover verschenen de afgelopen maand twee indrukwekkende boeken: Revolusi van David van Reybrouck en De wraak van Diponegoro van Martin Bossenbroek. Naast de beide auteurs is ook Lara Nuberg, historica van Indische afkomst van wie volgende week het boek In haar voetsporen verschijnt, te gast. Dit nog te verschijnen boek schreef ze samen met de Indonesische Lala Bohang, over een zoektocht naar een gemeenschappelijk Nederlands en Indonesisch verleden. Dat gemeenschappelijke verleden en hoe de kijk daarop aan het veranderen is in Nederland is het centrale thema in het gesprek met de drie auteurs.

12/06/2020 • 52 minutes 45 seconds

In haar nieuwe documentaire Oproerkraaiers onderzoekt Sunny Bergman waarom activisten zo'n slechte reputatie hebben, terwijl we ook heel veel maatschappelijke vooruitgang te danken hebben aan hun noeste werk: van vrouwenkiesrecht en natuurbescherming tot de afschaffing van de slavernij. Sunny Bergman is te gast, samen met activist Jerry Afriyie van Kick Out Zwarte Piet. Hij is een van de geportretteerde activisten uit de documentaire.Oproerkraaiers is maandag 7 december te zien op NPO 2 om 20:25.

12/06/2020 • 16 minutes 57 seconds

Broodmager was ze in het kamp, op sterven na dood. In alles het contrast van de vileine bakvis die het beroemdste boek over de oorlog schreef, aldus de schrijver van het boek Na het achterhuis, historicus Bas Von Benda-Beckmann. Hij reconstrueerde hoe het Anne Frank en de andere onderduikers in de kampen verging.Eva Schloss was één van hen. Ze maakte in de oorlog hetzelfde mee als Anne Frank: onderduik, arrestatie en deportatie. Ze was een buurmeisje van Anne op het Merwedeplein in Amsterdam, en later zou ze haar stiefzusje worden toen haar moeder na de oorlog trouwde met Otto Frank. Bas Von Benda-Beckmann en Eva Schloss zijn te gast.

12/06/2020 • 20 minutes 21 seconds

Antwerpen kreeg in de zestiende eeuw de hele ellende van de Tachtigjarige Oorlog over zich heen: paapse kettervervolgingen, calvinistische betweterij, de lange uitzuigende arm van Philips II en natuurlijk de slag om de afvallige stad, die in 1584 terugviel in handen van de Spaanse furie.Jeroen Olyslaegers schreef een zindere roman over de stad van papen, ketters en handelaren. Zijn boek heet Wildevrouwen gaat over een Antwerpse vluchteling die terugkijkt op zijn leven. Hij vervloekt zichzelf als man en als stedeling. De auteur vertelt ons over zijn boek.

11/29/2020 • 12 minutes 44 seconds

De coronamaatregelen maken dat voetbal heel anders beleefd wordt dan normaal. Volle stadions zijn er even niet meer bij voor volkssport nummer één in Nederland. In dat opzicht eigenlijk net als in 1854, toen de eerste voetbalwedstrijdin ons land gespeeld werd en de sport nog aan een select gezelschap toebehoorde. Zo’n dertig jaar eerder dan altijd gedacht wordt.Waar 1880 normaal wordt aangehouden als startpunt van de voetbalsport in Nederland, laat Jan Luitzen in zijn promotie-onderzoek en boek Vivat! Vivat Noorthey!een ander beeld zien, op basis van nieuw bronnenmateriaal. De sporthistoricus is te gast.

11/29/2020 • 7 minutes 51 seconds

Wie leest er nou nog Machiavelli, op een enkele machtswellustige snoodaard na? Bijna niemand – ook niet filosoof Tinneke Beeckman, die het werk van de beruchte denker uit Florence tijdens haar studies nooit was tegengekomen.Maar nieuwsgierig gemaakt door een bijna terloopse aanbeveling van haar held Spinoza sloeg ze een paar jaar terug zijn Discorsiopen. En daar ontdekte ze dat hij ‘bij uitstek een denker voor een wereld in crisis’ is. Ze schreef het boek Machiavelli’s lef, levensfilosofie voor de vrije mens en is te gast.

11/29/2020 • 13 minutes 33 seconds

Onze recensent Bart Funnekotter bespreekt de nieuwste historische boeken. Ditmaal: Philippus en Alexander. Wereldveroveraars uit Macedoniëvan Adrian Goldsworthy (Omniboek); Het nazisme en complottheorieën van Richard J. Evans (Spectrum);Bezem en kruis. De Hollandse schoonmaakcultuur of de geschiedenis van een obsessievan Piotr Oczko (Primavera Pers); De verzonken kunstschatten van de Vrouw Mariavan Gerald Easter en Mara Vorhees (Ambo|Anthos).

11/29/2020 • 12 minutes 19 seconds

Memes. Bizarre plaatjes met witte grote blokletters erop – u heeft ze vast wel eens voorbij zien komen op het internet. Nu leent ook de Koninklijke Bibliotheek haar collectie zich daarvoor door zelf een memegenerator te maken.Deze memes zijn niet alleen een kostelijk tijdverdrijf, er is ook iets van te leren. Mediëvist Sanne Frequin werkte mee aan deze site, en legt uit wat hier zo leuk en leerzaam aan is.

11/29/2020 • 9 minutes 1 second

Het nieuws werd deze week beheerst door het drama rondom de alfaman in de politiek, Thierry Baudet. Maar er was ook nieuws over de andere helft van de mensheid: de vrouwelijke helft. Want na minstens een halve eeuw emancipatie is de loonklooftussen vrouwen en mannen de afgelopen jaren weer niet geslonken. Dat blijkt uit de Monitor Loonverschillen die het CBS deze week publiceerde.Hoe kan dat? Komt het doordat vrouwen 'parttime prinsesjes' en 'deeltijd-diva’s' zijn, zoals in het tv-programma Waarom werken vrouwen nietvan journalist Liesbeth Staats wordt gesuggereerd? Of moet de oorzaak ergens anders worden gezocht: is er sprake van een weeffout in onze samenleving als het gaat om waardering van mannen- en vrouwenarbeid? We praten hierover met econoom Sophie van Gool.

11/29/2020 • 12 minutes 37 seconds

De column is deze week van Sana Valiulina.

11/29/2020 • 3 minutes 37 seconds

Op het wad onder Amelandliggen de resten van een dam die halverwege de negentiende eeuw is aangelegd, tussen het eiland en de vaste wal. Tien jaar heeft hij er gelegen, tot een storm hem wegspoelde. De eilanders zijn vergeten wie eraan gewerkt heeft. Voor de jonkheer die hem aanlegde, Pieter Tedfing van Berkhout, was het een mislukt levenswerk. Voor de wadlopers van nu is het een welkome bestemming om naartoe te lopen.Het Spoor Terug vertelt deze week de geschiedenis van de vergeten dam naar Ameland. De maker van deze documentaire is Mathijs Deen.

11/29/2020 • 30 minutes 49 seconds

De Oostenrijkse schrijver Stefan Zweig pleegde in 1942 op een hotelkamer zelfmoord. Hij kon niet verder leven nu de wereld zich binnen nog geen 25 jaar voor de tweede keer in een wereldoorlog stortte. Want kon er hierna ooit nog iets terechtkomen van zijn Europese kosmopolitische ideaal van vrede en humanisme?Heeft Europa vandaag de dag nog iets aan het erfgoed van 'Mister Europa' Stefan Zweig? Publicist Thomas Huttinga stelde een boek samen met Europese lezingen van deze schrijver, Aan de Europeanen van vandaag en morgen. Hij is te gast.

11/22/2020 • 9 minutes 51 seconds

De column is deze week van Micha Wertheim.

11/22/2020 • 4 minutes 41 seconds

De bureaucraatis een vreemde boeman. Hij is een pennelikker, een jaknikker, een kleurloos figuur zonder eigen wil, die slechts doet waar hij toe opgedragen is. En toch jaagt hij schrik aan, want door belastingaangiftes, toeslagen, of visumaanvragen wel of niet goed te keuren kan hij levens vermorzelen. Computer says no.De afgelopen week was de bureaucraat weer groots in het nieuws, vanwege wellicht het meest kafkaëske bureaucratieschandaal uit de Nederlandse geschiedenis: de toeslagenaffaire. Hoe lang vrezen wij de bureaucratie eigenlijk al? Waarom is die ooit opgetuigd en hebben we er ooit van gehouden? We bespreken het met filosoof en onderzoeksjournalist Thomas Muntz.

11/22/2020 • 16 minutes 25 seconds

“De enige zwarte man in Middelburg, en niemand had mij ooit iets verteld!” Carolijn Visser was geïntrigeerd door de vader van haar jeugdvriendin Grace, die was geboren in Indonesië. Ze kende wel mensen uit Indonesië, maar die leken niet op Graces vader.De gezamenlijke zoektocht van de vriendinnen naar de familiegeschiedenis van Grace resulteerde in het boek De vader van Grace, geschreven als geschenk voor de Week van het Zeeuwse Boek. Schrijfster Carolijn Visser is te gast.

11/22/2020 • 15 minutes 16 seconds

Je zou denken dat we inmiddels alles wel weten van Multatuli, pseudoniem van Eduard Douwes Dekker, en zijn meesterwerk Max Havelaar. Toch heeft Reinier Salverda een nieuwe bron gevonden, waaruit hij opmaakt dat het iconische personage Droogstoppel gebaseerd is op iemand anders dan we altijd dachten.Een gesprek met hoogleraar Nederlands in Londen Reinier Salverda, die hierover schreef in tijdschrift de lage landen.Klik hier om zijn artikel te lezen.

11/22/2020 • 9 minutes 35 seconds

In China noemen ze het ‘de eeuw van de vernedering’: de periode vanaf de Eerste Opiumoorlog in 1840, toen China letterlijk en figuurlijk onder invloed raakte van het Westen.“Sinds 1840 hebben we voortdurend moeten strijden,” zo sprak Xi Jinping, de leider van China daarover. “Maar nu doet zich het schitterend vooruitzicht voor van de grote heroplevingvan de Chinese natie. We voelen allemaal dat dit doel nu dichterbij is dan op welk ander tijdstip in de geschiedenis.”In het boek De wederopstanding van China beschrijft Frans-Paul van der Putten de geschiedenis van de opkomst - of beter gezegd terugkeer - van China als wereldmacht, vanaf de opiumoorlogen tot het heden.

11/22/2020 • 9 minutes 43 seconds

Uitzonderlijke claims vereisen uitzonderlijk bewijs. Dat is in het kort het struikelblok voor de parapsychologie. Het vakgebied is bijna verdwenen, maar de vragen blijven. Want meldingen van telepathie, voorspellende dromen en berichten van gene zijde zijn van alle tijden, of je er in gelooft of niet.Het Spoor Terug gaat op bezoek bij het Johan Borgman Fonds, dat zoveel mogelijk parapsychologische archieven redt van de vuilstort. Daarnaast reizen we naar Freiburg, waar het grootste parapsychologisch instituut van het continent floreert. In Groningen breekt psycholoog Jacob Jolij intussen een lans voor hernieuwd onderzoek in eigen land.De maker van deze documentaire is Marten Minkema.

11/22/2020 • 35 minutes 59 seconds

De column is deze week van Abdelkader Benali.

11/15/2020 • 3 minutes 34 seconds

Toen Raoul de Jong hoorde over de ‘jaguarman’, een van zijn voorvaderen die zichzelf in een jaguar zou kunnen veranderen, werd hij zo gegrepen door dit verhaal dat hij het tot op de bodem wilde uitzoeken. Als kind van een Nederlandse moeder en een Surinaamse vader wist hij weinig van zijn Surinaamse roots. Hij besloot af te reizen naar het land van zijn vader en de voor hem onbekende geschiedenis op te schrijven.Het boek Jaguarman vertelt dit verhaal, dat schrijver Raoul de Jong bij ons toelicht.

11/15/2020 • 8 minutes 51 seconds

‘Deutschland erwache und Juda den Tod’, oftewel: 'Duitsland ontwaak en dood aan de joden'. Zo zong in 1934 een schoolkoor van een zogeheten Duitse school in Heerlen. De school viel onder het bijzonder onderwijs en werd met Nederlands overheidsgeld betaald.Het is een van de vergeten treurige hoofdstukken uit de geschiedenis van ons bijzonder onderwijs. Want al klinkt het nog zo onwaarschijnlijk: er waren in de jaren dertig Deutsche Schulen waar kinderen werden gehersenspoeld en klaargestoomd voor het Derde Rijk.Historicus Jan Brauer is te gast.

11/15/2020 • 8 minutes 42 seconds

Als Trump straks aftreedt, zal hij zo goed als zeker strafrechtelijk vervolgd worden, onder andere vanwege de zwijggeldaffaire met pornoster Stormy Daniels. De vraag is of president Biden hem dan gratie zal verlenen.In 1974 worstelde president Gerald Ford met dezelfde vraag, na de aftreding van Nixon. Waarom koos hij er toen voor om wél gratie te verlenen aan Nixon, wat waren de gevolgen, en was dat met de kennis van nu wel de juiste keus?Amerikanist Sara Polak is te gast.

11/15/2020 • 15 minutes 15 seconds

Woensdag 18 november gaat het International Documentary Film Festival Amsterdam (IDFA) 2020 van start. Hoewel het dit jaar grotendeels online moet plaatsvinden, is het aanbod er niet minder om. Filmkenner Felix Rottenberg recenseert bij ons zijn favoriete historische documentaires van deze editie van het festival.

11/15/2020 • 18 minutes 22 seconds

Het begint zo langzamerhand op te vallen: bijna altijd als de discussie over bijzonder onderwijs oplaait, is het omdat er ergens op een confessionele school in het land met de kwestie homoseksualiteit wordt geworsteld.Toch is het niet zo heel raar, meent cultuurhistorica Jolanda van der Lee, als je je verdiept in het ontstaan van de financiële gelijkstelling van het bijzonder onderwijs. Want wat blijkt: homofobie vormde een belangrijk wapen in het beslechten van de schoolstrijd.

11/15/2020 • 14 minutes 16 seconds

Deze week in Het Spoor Terug: deel twee van een tweeluik over het Montessori-onderwijs in Nederland.Het is dit jaar 150 jaar geleden dat Maria Montessori geboren werd. 50 jaar later opende de eerste Montessorischool in ons land. Historisch heeft Nederland een unieke plek in het Montessori-universum. Als enige land in de wereld is het gedachtegoed van de pedagoge Maria Montessori geïntegreerd in ons onderwijssysteem. Van hieruit waaierde het gedachtegoed over de persoonlijke vrijheid en ontwikkeling van kinderen uit over de hele wereld: zelfs naar plekken waar je de 'roze toren' en 'gouden kralen' niet direct zou verwachten, zoals communistisch China.Michal Citroen maakte er een tweeluik over.

11/15/2020 • 31 minutes 5 seconds

De vroegmoderne tijd zat vol met gewelddadige afbeeldingen. Prenten met mislukte onthoofdingen, vierendelingen en ander bloederig leed waren razend populair in de Nederlandse Republiek. En de Republiek was er ook nog goed in: de kwaliteit en hoeveelheid van de prenten, in combinatie met de afwisseling die je in deze etsen ziet, maakte het grootproducent van gewelddadige afbeeldingen.Hoe kan dat? En wat maakte deze geweldsporno zo populair? Michel van Duijnen promoveerde op dit onderwerp en legt het uit.

11/08/2020 • 9 minutes 29 seconds

Op een Haagse zolder worden in 2009 beeldjes gevonden. Voorouderbeeldjes, afkomstig van de Indonesische Batoe-eilanden, blijkt wanneer etnohistoricus Karel Weener op onderzoek uitgaat.Dat leidt al snel naar lutherse zendeling Willem Steinhart, die deze beeldjes meenam van zijn bekeringswerk op de eilanden, begin vorige eeuw. En hoewel hij vol idealen begon, ziet hij al snel dat de cultuur van de Bandoe-eilanden, die hij zo bewondert, mede door hemzelf worden vernietigd.We praten met Karel Weener, die hierover het boek Steinharts biecht schreef.

11/08/2020 • 10 minutes 27 seconds

Na het Koningshuis, de NS en de Nederlandse overheid kwamen er onlangs excuses van de Protestantse Kerk. Deze erkende dat ze in de oorlog tekortgeschoten was bij het beschermen van de joodse Nederlanders.Niet iedereen vond deze excuses op zijn plaats. Want er waren toch ook goede protestanten geweest? Zo blijkt onder meer uit het boek Een oorlogsplaguette ontrafeld, over tussen 1940 en 1945 omgekomen studenten aan de protestantse Vrije Universiteit in Amsterdam. Velen van hen namen deel aan het ondergrondse verzet.Wim Berkelaar, een van de auteurs van het boek, komt praten over het verzet en de schuldbelijdenis.

11/08/2020 • 8 minutes 5 seconds

De meeste stemmen gelden. Het is hét fundamentele idee waarop elke democratie gebaseerd is. En toch verlopen de Amerikaanse presidentsverkiezingen via een ingewikkeld en byzantijns systeem waarin de meeste stemmen helemaal niet per se gelden: het Electoral College, oftewel het Kiescollege.Dankzij dit systeem wonnen zowel Donald Trump in 2016 als George W. Bush in 2000 met een minderheid van de stemmen de verkiezingen. Hoe kwam Amerika aan dit ondemocratische kiessysteem? En is er nou nooit overwogen om het af te schaffen?We praten erover met Amerikanist Markha Valenta.

11/08/2020 • 13 minutes 58 seconds

Fotografe Isabella Rozendaal verdiepte zich de afgelopen tijd in de jacht en de cultuur eromheen. Niet alleen hier in Europa, maar ook in Noord- en Zuid-Amerika. En waar de jacht in Europa een adellijke traditie kent, gaat die in Amerika terug naar gewone mensen, de pioniers die het land ooit ontsloten.Vorig jaar was er al de tentoonstelling Isabella Hunts en nu is er ook een boek, getiteld Op Jacht, waarin zij haar belevenissen beschrijft.

11/08/2020 • 11 minutes 7 seconds

De Mohammed-cartoon van Charlie Hebdo bracht afgelopen weken weer een nieuwe terreurgolf teweeg. Het bespotten en zelfs maar het afbeelden van de profeet is voor geradicaliseerde moslims vaak aanleiding om de laatste stap te zetten: de stap naar gewelddadige aanslagen. Mohammed is perfect, volmaakt en heilig. En daar blijf je dus met je ongelovige handen van af.Maar hoe komt de stichter van de islam aan die status, en komt die ook overeen met het werkelijke leven van de profeet?Marcel Hulspas onderzocht imago en leven van de profeet, en schreef Mohammed. Van profeet tot legerleider. De auteur is te gast.

11/08/2020 • 14 minutes 16 seconds

De column is deze week van Nelleke Noordervliet.

11/08/2020 • 3 minutes 13 seconds

Deze week in Het Spoor Terug: deel één van een tweeluik over het Montessori-onderwijs in Nederland.Het is dit jaar 150 jaar geleden dat Maria Montessori geboren werd. 50 jaar later opende de eerste Montessorischool in ons land. Historisch heeft Nederland een unieke plek in het Montessori-universum. Als enige in de wereld is het gedachtegoed van de pedagoge Maria Montessori geïntegreerd in ons onderwijssysteem. Van hieruit waaierde het gedachtegoed over de persoonlijke vrijheid en ontwikkeling van kinderen uit over de hele wereld: zelfs naar plekken waar je de 'roze toren' en 'gouden kralen' niet direct zou verwachten, zoals communistisch China.Michal Citroen maakte er een tweeluik over.

11/08/2020 • 33 minutes 3 seconds

Met het uitbreken van de pandemie brak ook een infodemie uit: steeds meer mensen blijken gevoelig voor ‘alternatieve feiten’ en complottheorieën, waarbij de intenties van politici en gevestigde media ernstig in twijfel worden getrokken.Wat is de verklaring voor dit nieuwe complotdenken? En is het een nieuw fenomeen of zien we het op meerdere momenten in de geschiedenis? Te gast zijn journalist Rosa van Gool en historicus Tymen Peverelli, over het complotdenken van vroeger en nu.

11/01/2020 • 25 minutes 10 seconds

Paarden, modder en angstzweet: dat moet zo ongeveer geweest zijn wat soldaten roken op het slagveld tijdens de Slag bij Waterloo in 1815. Volgens geurhistoricus Caro Verbeek is het ruiken hiervan van grote invloed op de manier waarop we naar deze historische gebeurtenis kijken.Ze doet onderzoek naar het olfactorisch vermogen en pleit voor meer gebruik van geur in de wetenschap. Ze promoveerde deze week met haar proefschrift Ruiken aan de tijden is bij ons te gast.

11/01/2020 • 13 minutes 24 seconds

Deze week in Het Spoor Terug: een aflevering van onze podcastserie Het Laatste Woord.Maandag is het Allerzielen en herdenken we de doden. Dat doen we tegenwoordig heel anders dan vroeger. Als een middeleeuwer iets nastreefde dan was dat de zogenoemde 'goede dood'. Hij of zij oefende er zogezegd een leven lang voor. Maar sinds de twintigste eeuw zijn we de aloude kunst van het sterven verleerd.Zo schreefPhilippe Ariès in Het uur van onze dood, zijn boek over duizend jaar sterven, begraven, rouwen en gedenken. Historica Sanne Frequin bespreekt deze klassieker in Het Laatste Woord.

11/01/2020 • 29 minutes 1 second

De column is deze week van John Jansen van Galen.

11/01/2020 • 3 minutes 57 seconds

De waarden van Frankrijk zijn aangevallen. En Frankrijk kan niet anders dan zich verdedigen tegen deze barbarij, zei president Macron na de aanslag deze week in Nice. En hij benadrukte nog eens hoe belangrijk de zogehetenlaïcité is: de scheiding van kerk en staat. Want zonder die scheiding zouden vrijheid en tolerantie in gevaar komen.Maar wat houdt dielaïcité precies in? En is ze, zoals vaak wordt gedacht, volledig onverenigbaar met religie? Of kan ze ook plaats bieden aan gelovige burgers als moslims?Historicus en Frankrijk-kenner Niek Pas is te gast.

11/01/2020 • 14 minutes 28 seconds

Aanstaande woensdag weten we wie de Amerikaanse presidentsverkiezingen heeft gewonnen: Donald Trump of Joe Biden. Dat althans hopen we. Want dit zou weleens een verkiezingsuitslagkunnen worden waar een langdurige rel omheen ontstaat. Als Biden gekozen wordt, bestaat de kans dat Trump het niet accepteert, omdat er fraude zou zijn gepleegd, of omdat duistere krachten complottentegen hem zouden hebben gesmeed.Trump staat voor de politiek van het wantrouwen tegen de zogenoemde elite die, ook in Europa - aangespoord door Corona - goede sier maakt. Maar waar komen deze argwaan en deze obsessie met complotten vandaan? Amerika-kenner en journalist Casper Thomas legt het uit.

11/01/2020 • 12 minutes 16 seconds

Het was een zwaar weekje voor de Oranjes. De keuze om na de aangescherpte coronamaatregelen toch op vakantie te gaan werden publiekelijk keihard afgestraft. Terugkeer met een doodgewone KLM-vlucht was niet genoeg en dus volgde er een videoboodschap met een schuldbewuste koning en een droevig kijkende Maxima. ‘Een historische breuk’ en ‘nog nooit eerder vertoond,’ kopten de kranten.Of: ‘Het begin van het einde’, dat zegt historica Daniela Hooghiemstra. Ze is te gast met een analyse over het koningshuis in historisch perspectief.

10/25/2020 • 12 minutes 26 seconds

De column is deze week van Sana Valiulina.

10/25/2020 • 3 minutes 53 seconds

De tijd tussen de val van de Berlijnse Muur en de aanslag op de Twin Towers herinneren velen zich als een zorgeloze tijd. De oorlog was voorbij, het gevaar geweken en het zou alleen maar beter worden. Een bijzondere tijd, die inmiddels geschiedenis is.Dat verdient een geschiedenisserie, en dus is vanaf 29 oktober op NPO3 Een programma over de jaren 90 te zien. Marijn Frank -zelf een ninetieskind- ontmoet in een Chin. Ind. Spec. Rest. hoofdrolspelers als Captain Jack en Henny Huisman voorziet het geheel van commentaar. Marijn Frank en Henny Huisman zijn te gast.

10/25/2020 • 14 minutes 35 seconds

Onze recensent Wim Berkelaar bespreekt de nieuwste historische boeken. Ditmaal: De wereldwandelaar van Wim Willems; Het woud van de goden van Balys Sruoga; De zedeloze jaren dertig van Bert Sliggers; Het Churchillcomplex van Ian Buruma.Boek van de Maand is dit keer Ian Buruma's Het Churchillcomplex.

10/25/2020 • 9 minutes 47 seconds

Met zijn energieke live-act en originele Nederlandse teksten is Lucky Fonz III uitgegroeid tot een van 's lands bekendste songwriters. Recent schreef hij een eigen theatershow, waarmee hij door het land toert. Hij speelt 'Huisraad' live.

10/25/2020 • 3 minutes 59 seconds

In het tweede uur speelt songwriter Lucky Fonz III een nummer over zijn oma, 'Op de grond'.

10/25/2020 • 4 minutes 7 seconds

Onze vaste boekrecensenten Wim Berkelaar en Bart Funnekotter recenseren tot de grote uitreiking in Amsterdam elk één van de vijf genomineerde boeken voor de Libris Geschiedenis Prijs 2020. Deze week bespreekt Wim De kolonieman van Angelie Sens.

10/18/2020 • 3 minutes 42 seconds

De column is deze week van Micha Wertheim.

10/18/2020 • 6 minutes 7 seconds

Hij woonde en trouwde zelfs in woonoord Lunetten, en won met zijn soulvolle stem in 2018 The Voice Senior. Jimi Bellmartin is bij ons te gast en zingt een nummer in het eerste uur.

10/18/2020 • 5 minutes 36 seconds

Regelmatig worden Groningers weer opgeschrikt door een aardbeving: het gevolg van het wegpompen van gas uit de grond. Waar de ontdekking van gas in 1959 hoop leek te bieden voor deze arme regio, voelden de Groningers zich in de loop der jaren steeds meer in de steek gelaten.Emiel Hakkenes beschrijft in Gas. Het verhaal van een Nederlandse bodemschat de geschiedenis van het Groningse gas aan de hand van de mensen die hierin een sleutelrol hebben gespeeld. Hij is erover te gast in de uizending.

10/18/2020 • 13 minutes 21 seconds

OVT is te gast bij het Nationaal Monument Kamp Vught, op de plek waar in de Tweede Wereldoorlog een concentratiekamp stond. Dit kamp herbergt echter nog veel meer geschiedenis. Ook het verleden dat raakt aan Oost/West, het thema van de Maand van de Geschiedenis, is er te vinden. Na de oorlog werd dit voormalig kamp gebruikt voor de opvang van Molukkers.Een gesprek vanuit Barak 1B van het voormalige Molukse woonoord Lunetten over de roerige en pijnlijke Molukse geschiedenis in Nederland. Met onder meer voormalig bewoonster Ietje Van Capelle Tuapattinaya en historicus Wim Manuhtu.

10/18/2020 • 23 minutes 15 seconds

Landgoed Bronbeek is een bijzondere plek: het koloniaal-militair verleden wordt getoond in het museum, het is een kenniscentrum over deze geschiedenis en.. de geschiedenis woont er ook nog. Het is namelijk een tehuis voor KNIL-veteranen.Voor het Erfgoedfestival zou documentair fotograaf Suzanne Liem artist in residence zijn aldaar. Maar in residence zijn in een verzorgingstehuis is lastig wanneer een pandemie toeslaat. We praten met Suzanne Liem over deze plek en de fotofilm die ze maakte van Bronbeek tijdens corona.

10/18/2020 • 10 minutes 56 seconds

Aan het begin van de coronacrisis geloofden politici, beleidsmakers en het OMT nog dat de Nederlandse volksaard ons zou beschermen tegen ‘Italiaanse toestanden’. We waren namelijk hygiënischer dan die Italianen, intelligenter qua lockdown dan in Frankrijk, en ons de wet voorschrijven als in Spanje was ook niet nodig, want wij waren weldenkend en nuchter.Sinds de tweede golf lijkt de Nederlandse volksaard juist een probleem. We zijn plots anti-autoritair, eigenwijs en koppig. Volgens cultuurhistoricus Joep Leerssen is het niet onze volksaard die ons corona-aanpak in de weg zit, maar juist onze ongezonde en stereotiepe volksaardobsessie. Hij is te gast.

10/18/2020 • 21 minutes 22 seconds

Barak 1B, de uitzendplek van OVT, is de laatst overgebleven barak van het voormalige kamp. De barak vertelt het verhaal van de verschillende groepen die hier noodgedwongen na elkaar terecht kwamen: Joodse burgers & politieke gevangenen, Duitse burgerevacuees, geïnterneerde NSB’ers & collaborateurs en Molukse ex-KNIL-militairen.De vaste expositie ‘Als muren konden spreken’ bestrijkt deze vier periodes aan de hand van kleine menselijke objecten. Conservator Brigitte de Kok is te gast.

10/18/2020 • 13 minutes 17 seconds

Hij woonde en trouwde zelfs in woonoord Lunetten, en won met zijn soulvolle stem in 2018 The Voice Senior. Jimi Bellmartin is bij ons te gast en zingt een nummer in het tweede uur.

10/18/2020 • 4 minutes 40 seconds

Wat is het fascisme? Waar stopt het, en waar begint het? Het zijn vragen die de laatste jaren steeds vaker gesteld worden, nu steeds meer zelfbenoemde ‘sterke mannen’ het politieke podium betreden en domineren. Luuk Bouwman maakte een documentaire over deze vragen: Allen tegen allen, een archeologie van het Nederlandse fascisme. Want wat blijkt: ook in Nederland woekerde het voor de Tweede Wereldoorlog van fascistische clubjes en sentimenten. Documentairemaker Luuk Bouwman en antiquair en verzamelaar van fascistische kunstwerken en objecten Joep Haffmans zijn te gast.

10/11/2020 • 15 minutes 10 seconds

De column is deze week van Abdelkader Benali.

10/11/2020 • 3 minutes 50 seconds

Volgend jaar is het 200 jaar geleden dat Napoleon is overleden. Destijds, in 1821, werd hij in Nederland nog vooral gezien als wrede tiran, dwingeland en duivel. Dat is tegenwoordig heel anders. Nu is er ook hier bewondering en aandacht voor zijn verdiensten. Zo valt te lezen in Napoleons nalatenschap, een boek dat deze week verschijnt en zijn Nederlandse erfenis in beeld brengt.Het is geschreven door diverse auteurs, onder redactie van Napoleonkenner en ‘fan’ Lotte Jensen. Zij is te gast.

10/11/2020 • 9 minutes

Amerika wil niets liever dan een sterke man aan het roer. Maar dat wordt lastig als de Commander in chief ziek wordt. Toch wordt hard gewerkt om het beeld van een onaantastbaar gezonde president in stand te houden, zien we nu Donald Trump zelf geveld werd door het coronavirus.Dit is niet de eerste keer dat een Amerikaanse president kwakkelt terwijl hij in office is. Hoe gaan land, politiek en media om met het feit dat hun bovenmenselijke rührganger ineens toch een mens blijkt?Amerikanist Sara Polak praat ons bij.

10/11/2020 • 12 minutes 59 seconds

Claudia Müller draagt het thema van de Maand van de Geschiedenis, Oost/West, als geen ander in zich. Ze groeide op in de DDR en vertrok in 1989 naar het westen. Ze is een van de geïnterviewden uit de bundel Statiegeld voor mijn moeder, een boek met herinneringen van oud-Ossi’s die ook in het Westen nog steeds een actuele waarde hebben.Ze is bij ons te gast en vertelt over haar jeugd in Oost-Duitsland.

10/11/2020 • 13 minutes 1 second

In 2050 zal de wereldbevolking 10 miljard bereiken. Hoe gaan we al die mensen in hemelsnaam voeden? Dat is de vraag achter het boek 10 miljard monden, waarin Wageningse onderzoekers hun kijk presenteren op wat met een duur woord het ‘wereldvoedselvraagstuk’ heet. Toch is dat vraagstuk niks nieuws. Volgens historica Ingrid de Zwarte, die het voorwoord van de bundel schreef, worstelt de mens al millennia met de vraag hoe een groeiende bevolking te voeden. Wat kunnen we van eerdere denkers leren, en hoe beziet zij de ideeën van haar Wageningse toekomstvoorspellers? Ingrid de Zwarte is te gast.

10/11/2020 • 10 minutes 20 seconds

Dat was nog niet eerder vertoond in Nederland: een aanslag met explosieven op een bedrijf. Het gebeurde in de nacht van 17 september 1985 voor het eerst, en het zou datzelfde jaar nog drie keer opnieuw gebeuren bij filialen van dezelfde onderneming. De eerste aanslag leidde tot het uitbranden van de Makro in Duivendrecht. De aanslag werd opgeëist door RaRa (Revolutionaire Anti-Racistische Actie). Het bedrijf was volgens de groep medeverantwoordelijk voor de apartheid in Zuid Afrika. Kunstenaar Paul Pieter Pothoven maakte voor het Stedelijk Museum een aantal kunstwerken over de aanslag en kroop in de huid van de aanslagplegers. Hij sprak met voormalig RaRa-leden die allemaal anoniem willen blijven, en stelde uit verscheidene aanslagplegers één dader samen. Pothoven deed dat, zegt hij, niet omdat hij hun daden zozeer goedkeurt, maar omdat hun verhaal ook verteld moet worden. Pieter Paul Pothoven is te gast.

10/11/2020 • 18 minutes 10 seconds

Onze vaste boekrecensenten Wim Berkelaar en Bart Funnekotter recenseren tot de grote uitreiking in Amsterdam elk één van de vijf genomineerde boeken voor de Libris Geschiedenis Prijs 2020. Deze week bespreekt Wim De hoeve en het hart. Een boerenfamilie in de Gouden Eeuw van Enny de Bruijn.

10/11/2020 • 2 minutes 58 seconds

Koloniaal roofgoed moet terug naar het land van herkomst. Dat staat in het rapport Koloniale collecties en erkenning van onrecht dat op verzoek van minister Van Engelshoven is gemaakt. Het advies werd deze week aangeboden aan de Minister van Cultuur en met instemming ontvangen door de betrokken musea.Maar hoe zit het met de plunderkunst? Willen de betrokken landen de kunst terug en zijn ze er klaar voor? Het voorbeeld van de gestolen koningsbeeldjes van Benin leert dat men ter plekke staat te popelen. 'Ze zijn niet van de witte man, maar van ons', aldus een elektricien op straat in de hoofdstad Benin City tegen journalist Femke van Zeijl. Zij is te gast.

10/11/2020 • 11 minutes 24 seconds

Dinxperlo en Suderwick: twee aangrenzende dorpjes op de Nederlands-Duitse grens. In de lokale volksmond is de plek gewoon Dinxperwick gaan heten, zo nauw zijn de dorpen met elkaar verweven. Maar de grens is er wel degelijk en is van grote invloed op de geschiedenissen van de beide dorpjes en van de mensen die er wonen.Schrijver Jaap Robben bezocht voor het Erfgoedfestival het Grenslandmuseum en schreef drie verhalen over 'grenzen'. In de uitzending vertelt hij over zijn beleving van deze plek.

10/11/2020 • 5 minutes 59 seconds

10/05/2020 • 4 minutes 30 seconds

Het is u vast niet ontgaan in de berichtgeving over de laaggeletterdheid van Nederlandse kinderen: de Kinderboekenweek is weer begonnen!Het thema van dit jaar is ‘En toen?’. Daarmee worden kinderen gemotiveerd om terug in de tijd te reizen met een boek. Een zaak die we van harte aanbevelen. Daarom in de uitzending schrijfster Elisabeth Mollema, die onlangs zo'n compacte tijdmachine schreef: De reis van Sofie Grossman.

10/04/2020 • 10 minutes 56 seconds

De slavenhandel: dat was toch vooral iets van Amsterdam en de Gouden Eeuw? Nee dus. Niet de hoofdstad, maar Middelburg en Vlissingen waren het epicentrum van de vaderlandse handel in mensen, die vooral in de achttiende eeuw opbloeide.Zo blijkt uit het archief van de Middelburgse Commercie Compagnie, een achttiende-eeuwse slavenhandelsonderneming. En dat materiaal is te vinden in de plek van waar we uitzenden: het Zeeuws archief.We hebben het over de rol van Middelburg en Zeeland in de zogeheten trans-Atlantische slavenhandel met Hannie Kool-Blokland, directeur van het Zeeuws Archief, Gerhard de Kok, schrijver van het boek Walcherse ketens, en Ferdinand Ralf, initiatiefnemer voor het slavernijmonument in Middelburg.

10/03/2020 • 27 minutes 8 seconds

Op zijn nieuwe album ‘Ik had op meer gerekend’ steekt Jan Teertstra de muziek van Robert Long in een nieuw jasje.

10/03/2020 • 4 minutes 10 seconds

Vanaf de kansel ging hij tekeer tegen gelovigen die het achtste gebod niet in acht namen. En preekte tegen de slavernij, want slavernij was mensendiefstal. Maar wat was de Middelburgse dominee Bernardus Smytegelt (1665-1739) nou? Een eigentijdse witte versie van Martin Luther King? Of vooral een boeteprediker tegen de zondige aard van zijn Zeeuwse medemensen?Ad Tramper van het Zeeuws Archief komt vertellen over een eigenaardige rechtschapen predikant.

10/03/2020 • 10 minutes 18 seconds

De column is deze week van Nelleke Noordervliet.

10/03/2020 • 3 minutes 45 seconds

Het wordt gezien als hét icoon van de Haagse jeugdcultuur van de jaren ’60: de Puch. In ‘O o Den Haag’ bezong Harrie Jekkers het typische Haagse geluksgevoel zelfs als 'op m'n Puch een wijffie halen en daarna dansûh in de Marathon'. Maar de Puch dreigde uit het Haagse straatbeeld te verdwijnen, omdat het tweetaktbrommertje ook extreem vervuilend is.Deze week werd echter bekend dat in ‘Puchstad’ Den Haag een speciale ontheffing komt voor de Oostenrijkse oldtimer, die dan – met mate – in de hofstad mag blijven brommen. Te gast over de Puch, Den Haag en ‘vroegâh’ is fotograaf en Puch-liefhebber Esther Langendam, auteur van het fotoboek Puchfeest.

10/03/2020 • 10 minutes 12 seconds

Onze vaste boekrecensenten Wim Berkelaar en Bart Funnekotter recenseren tot de grote uitreiking in Amsterdam elk één van de vijf genomineerde boeken voor de Libris Geschiedenis Prijs 2020. Deze week bespreekt Bart Missievaders van Mar Oomen.

10/03/2020 • 12 minutes 37 seconds

Jarenlang lag hij in een donker depot, maar sinds kort is hij 200 dagen lang te zien in natuurhistorisch museum Naturalis in Leiden: de uitgestorven Kaapse leeuw. Dit prachtige beest vormt onderdeel van de tentoonstelling Van onschatbare waarde, ter ere van het 200-jarig bestaan van Naturalis. Het is de eerste leeuw die we in Nederland leerden kennen en hij stond vermoedelijk model voor het wapen van Oranje. Hoe kwam deze koning van het dierenrijk in Nederland en vervolgens in Naturalis terecht? En is dit dier dé Nederlandse leeuw?We praten erover met Maarten Frankenhuis, oud-directeur van Artis.

10/03/2020 • 8 minutes 2 seconds

Archivaris Ad Tramper schuift aan met een topstuk uit het archief.

10/03/2020 • 5 minutes 6 seconds

Met de centralere positie van de mens in de late middeleeuwen veranderen ook de verbeeldingen van Jezus, Maria en heiligen. Met de ogen van nu lijken die afbeeldingen soms vreemd. Wat zit daarachter?Deze bijzondere verbeeldingen van het menselijk lichaam zijn vanaf 25 september te zien in de tentoonstelling ‘Body Language’ in het Catharijneconvent. Kunsthistoricus Sanne Frequin bezocht voor ons de tentoonstelling en doet in de uitzending verslag.

09/27/2020 • 9 minutes 1 second

Het kan niemand zijn ontgaan: het protest van de jonge influencers deze week. Met leuzen als ‘Ik doe niet meer mee’ en ‘Free the people’ maakten zij hun ongenoegen kenbaar.Want na een half jaar coronamaatregelen zijn zij het zogezegd zat. En niet alleen hun geduld is op, veel meer Nederlanders hebben het gehad met het virus en de strenge maatregelen van een huns inziens zwabberende overheid. Maar hoe was het vroeger? Had je dit soort geluiden ook bij de cholera, de pest en de Spaanse griep? Horen ze onvermijdelijk bij een langdurig virus?Te gast is historicus Rina Knoeff, onder meer gespecialiseerd in de geschiedenis van ziekten en geneeskunde. Ze is als hoofddocent verbonden aan de Rijksuniversiteit van Groningen en het Aletta Jacobs Instituut voor Public Health.

09/27/2020 • 10 minutes 3 seconds

'Reizigers van een nieuwe tijd' is de titel van het essay van de Maand van de Geschiedenis. Schrijver en OVT-columnist Abdelkader Benali schreef dit verhaal over Jan Janszoon, een Nederlandse piraat in Marokkaanse dienst. Het is ook het verhaal van het gebied in Marokko waar hij zelf vandaan komt.Tegenwoordig komen mensen van daar hierheen om geld te verdienen. Eeuwen geleden gebeurde het omgekeerde ook, toen het Rif-gebied een welvarende streek was en de oosterse cultuur niet onderdeed voor de westerse. Zondag licht Abdelkader zijn essay toe.

09/27/2020 • 11 minutes 7 seconds

Wat voor plek is het onbekende Dominica, het Caribische eiland waar Jean Rhys opgroeide? Deze West-Indische schrijfster, bekend van het boek De wijde Sargassozee, intrigeerde Jan Brokken die op reis ging naar het eiland.In Het eiland van Jean Rhys vertelt Brokken over zijn zoektocht naar de wortels van Rhys, in de uitzending vertelt hij over zijn boek en de reis.

09/27/2020 • 10 minutes 58 seconds

Elke maand bespreken we de nieuwste historische boeken met afwisselend Wim Berkelaar en Bart Funnekotter. Deze week is Funnekotter aan de beurt. Hij las voor ons: De Vikingen – Een nieuwe geschiedenis van Neil Price (Nieuw Amsterdam); De leunstoel van de SS-officier van Daniel Lee (Spectrum); Het landschap, de mensen – Nederland 1850-1940 van Auke van der Woud (Prometheus); en De Ardennen - De ontdekking van een grensland van Hans Olink (Balans).

09/27/2020 • 11 minutes 54 seconds

Spinvis reist momenteel de Nederlandse theaters af met zijn voorstelling 'Oog in oog'. Samen met celliste Saartje van Camp brengt hij liedjes uit alle periodes uit zijn oeuvre.Zondag spelen ze met z'n tweeën een aantal nummers uit deze muziekvoorstelling.

09/27/2020 • 4 minutes 57 seconds

Hans Piena vertelt over een bijzonder voorwerp uit het Nederlands Openluchtmuseum: het Katholieke hulpboekje voor emigranten naar Engelssprekende landen. En wat is er zo bijzonder aan dat boekje? Er staat een uitgebreide uitleg over hoe je je zonden moet vertalen!

09/27/2020 • 3 minutes 57 seconds

Met conservator Hans Piena van het Nederlands Openluchtmuseum praten we over een bijzonder stuk uit de collectie: het dagboek van boer Eimert Papenborg dat in de 19e eeuw een geheim dagboek bijhield.Zijn achterkleinzoon Guido Papenborg uit Ziewent bespreekt dit boekje, waarin de boer geheime liefdes besprak maar ook laat zien hoe de band tussen de Achterhoek en het Westen veranderd is.

09/27/2020 • 8 minutes 21 seconds

De inspecteur en de gouden kersenpit: dat klinkt als de titel van een detectiveverhaal, maar het is een verhaal over kersen. Paulien Cornelisse schreef het voor het Gelders Erfgoedfestival. Dat festival heeft ter gelegenheid van de Maand van de Geschiedenis aan tien bekende artiesten gevraagd zich te laten inspireren door erfgoedlocaties in de provincie.Paulien Cornelisse kreeg het Flipje Streekmuseum en het Regionaal Archief Rivierenland toebedeeld en dat inspireerde haar tot een verhaal over mannen die kersen werden. Zondag is ze te gast en vertelt ze over deze bijzondere geschiedenis.

09/27/2020 • 10 minutes 55 seconds

Onze vaste boekrecensenten Wim Berkelaar en Bart Funnekotter recenseren tot de grote uitreiking in Amsterdam elk één van de vijf genomineerde boeken voor de Libris Geschiedenis Prijs 2020. Deze week bespreken zij: Eens ging de zee hier tekeer van Eva Vriend (Atlas Contact); en Liever dier dan mens van Pieter van Os (Prometheus).

09/27/2020 • 6 minutes 38 seconds

'Ik heb twee dochters, ben vier keer zwanger geweest, heb er diverse programma’s over gemaakt, dus ik dacht: over kinderen krijgen weet ik toch wel iets!', aldus radiomaker en kersverse oma Michal Citroen. Maar al in de eerste maanden na de geboorte van haar kleinzoon ontdekte ze dat ouders van nu voor heel andere problemen staan dan zij in haar tijd. Elk kind blijkt een zorgenkindje, van de ouders, de omgeving en de samenleving.Michal Citroen ging op ontdekkingstocht naar de huidige zwangerschapsbeleving en maakte een tweedelige documentaire over de ouders van toen en nu.

09/21/2020 • 0

De Gouden Eeuw: een beladen en omstreden term. Desondanks handhaaft historicus Maarten Prak het begrip in zijn heruitgave over Holland in de 17e eeuw.Hij komt uitleggen waarom de zwarte eeuw van slavernij en kolonialisme toch ook de eeuw van Nederland als wereldmacht en cultureel centrum is.

09/20/2020 • 11 minutes 15 seconds

Het is zonder twijfel het meest legendarische radioprogramma aller tijden: Orson Welles’ War Of The Worlds. Toen in 1938 dit hoorspel over een invasie van marsmannetjes in Amerika op de radio werd uitgezonden, raakten talloze luisteraars compleet in paniek.In het toneelstuk Orson Welles’ War Of The Worlds wordt een reconstructie gemaakt naar de aanloop en gevolgen van dit staaltje fake news avant la lettre. Schrijver van het stuk Dick van den Heuvel is te gast.

09/20/2020 • 13 minutes

Het vluchtelingenkamp Moria op het Griekse eiland Lesbos ging een week geleden in vlammen op. Sindsdien leven veel vluchtelingen die daar onderdak kregen op straat. Ze willen het nieuwe tijdelijke kamp niet in: ze willen niet opnieuw bovenop elkaar en tussen het vuil wachten op de betere tijden die wellicht nooit komen. Wat doet zo’n vluchtelingenkamp met ons beeld van de vluchteling en wat doet het met de vluchteling zelf? En sinds wanneer worden mensen op deze wijze opgevangen, grootschalig als een kudde?Marlou Schrover, hoogleraar in Leiden en gespecialiseerd in de geschiedenis van migratie en vluchtelingen, is te gast.

09/20/2020 • 12 minutes 34 seconds

De shortlist voor de Libris Geschiedenis Prijs wordt vandaag in de uitzending bekend gemaakt. Uit een de longlist van tien titels selecteerde de jury vijf boeken, die worden toegelicht door juryvoorzitter Hans de Boer, voorzitter van ondernemingsorganisatie VNO-NCW.

09/20/2020 • 6 minutes 5 seconds

Journalist Nienke Zoetbrood vindt telegrammen die haar grootvader 60 jaar geleden ontving. Ze komen uit Moskou, in codetaal. Waarom kreeg hij midden in de Koude Oorlog telegrammen uit Moskou? En wat staat erin?In deze radiodocumentaire gaat ze op zoek naar het verhaal achter de telegrammen. Terug naar een tijd voordat de eerste mens op de maan stond, terug naar dat ene beslissende moment: de dag dat de Russen de Spoetnik lanceerden.Ze reist af naar coördinaten die ze in haar grootvaders brieven vindt. Naar de plek waar zich Kunstmaanstation Nummer 807 moet bevinden: het huis van haar opa.

09/20/2020 • 31 minutes 42 seconds

Sinds 10 september draait de documentaire Sidik en de panter in de bioscopen. In 2019 won het de IDFA Competition for Dutch Documentary en VPRO Cinema bekroonde het met 4 sterren. De film vertelt het verhaal van de Koerdische bergen en de mensen die dit roerige gebied bewonen. Sidik, de gids in deze docu, neemt de kijker mee aan de hand van de bijzondere verhalen van dit eigengereide volk.Zondag is Reber Dosky te gast, maker van de film en zelf afkomstig uit Koerdistan.

09/20/2020 • 10 minutes 19 seconds

Bij het overlijden van haar Egyptische grootvader stuit Maria Farag op een stapel brieven. Liefdesbrieven van haar grootouders die grote vragen oproepen. Een aanleiding voor Maria om met haar moeder een reis door Egypte te maken.Over deze reis, en haar Egyptisch-Nederlandse familiegeschiedenis schreef ze het boek Het huis van mijn moeder. Maria Farag is te gast, samen met haar moeder Elham.

09/20/2020 • 13 minutes 9 seconds

De column is deze week van Nelleke Noordervliet.

09/20/2020 • 3 minutes 34 seconds

De column is deze week van Micha Wertheim.Onderweg naar de studio bedacht hij nog een tweede deel van deze column, dat vind je hier.

09/13/2020 • 4 minutes 58 seconds

Een online tool waarmee je kleitabletten kunt herstellen. Dat presenteerden Israëlische onderzoekers afgelopen week. Met deze tool kunnen 5000 jaar oude teksten hersteld worden. Is dit een soort Google Translate voor het spijkerschrift?We bespreken het met Caroline Waerzeggers, hoogleraar Assyriologie aan de Universiteit Leiden.

09/13/2020 • 8 minutes 27 seconds

Wie beelden heeft gezien van de demonstraties tegen coronamaatregelen in Berlijn zal het vast zijn opgevallen: het is een vreemd allegaartje van vrouwen in hippiekledij, extreemrechtse skinheads, en half ontblote yogi's die ecstatisch met nazivlaggen zwaaien. Wat bindt deze groep mensen?Historicus en Duitslandcorrespondent Merlijn Schoonenboom vertelt over dit curieuze gezelschap.

09/13/2020 • 13 minutes 7 seconds

In 1527 vertrekt ontdekkingsreiziger Pánfilo de Narváez met 600 bemanningsleden (en 100 paarden) vanuit Andalusië richting het Westen. Daar zullen ze het stuk land dat we later Florida zijn gaan noemen opeisen voor de Spaanse kroon. Maar wanneer ze voet aan wal zetten treft hen het noodlot. Vier mannen overleven, waaronder Estebanico, de eerste Afrikaanse ontdekkingsreiziger.Leila Lalami schreef over hem de historische roman La Florida, die onlangs in Nederlandse vertaling verscheen. Abdelkader Benali las het boek en bespreekt het bij ons in de uitzending.

09/13/2020 • 11 minutes 41 seconds

Na ruim 20 jaar strijd heeft de Vlaamse overheid besloten dat het Scheldedorp Doel tóch mag blijven voortbestaan. Het dorp onder de rook van Antwerpen staat al tientallen jaren op de nominatie om van de kaart te verdwijnen. Het zou plaats moeten maken voor de uitbreiding van de Antwerpse haven, maar het actiecomité Doel 2020 weet via rechtszaken steeds weer sloop van de resterende huizen te voorkomen.Inmiddels telt het onttakelde dorp nog een handjevol inwoners en oogt het als een oorlogsgebied. Niemand weet hoe het nu verder moet en de vraag is of het nog te redden is. Een documentaire over de strijd tussen economisch belang en dorpsbewoners, die alleen maar verliezers lijkt te kennen. René Oomen ging op onderzoek uit.

09/13/2020 • 32 minutes 29 seconds

Vanaf 17 september is de film White Riot, vernoemd naar een nummer van punkband The Clash, in de bioscoop te zien. Het is een documentaire over het ontstaan van ‘Rock Against Racism’ in Engeland in de jaren 70.In een tijd dat de xenofobie toeneemt en het National Front, een racistische partij, in opkomst is, vinden punk- en reggaemuzikanten elkaar in een tegenbeweging: Rock Against Racism (RAR). Het initiatief om die beweging op te richten lag overigens niet bij die musici, maar bij fotograaf Red Saunders, die op de eerste manifestatie 500 man verwachtte. Het werden er ruim 100.000.Te gast zijn historicus Hubert Smeets, in 1978 en 1979 organisator van de Nederlandse Rock Against Racism, en Diana Ozon, punkdichteres en zangeres.

09/13/2020 • 19 minutes 43 seconds

Amsterdam was ooit van krakers en andere alternatievelingen. Inmiddels is de stad van hippe jonge Starbucks-koffie- en sappenmensen, van rolkoffertoeristen en expats. Maar zijn ze er nog: de creatievelingen die de stad een eigenzinnig aanzien geven?In elk geval zijn ze nog te vinden in het voormalige Lettergieterijgebouw Tetterode in Amsterdam-West. De ‘Tetterodianen’ zijn weliswaar op leeftijd, maar nog altijd hip. Een terugblik op een alternatief stadsbestaan bij het veertigjarige jubileum van het voormalig krakersparadijs Tetterode dat in 1980 gekraakt werd. Ter ere van dat jubileum verscheen ook een boek: Zeggenschap zonder bezit.Een gesprek met architect en bewoner Mikel van Gelderen en met één van de oprichters van de homo-lesbiennediscotheek ‘de Trut’ op Tetterode, Jacques Wijnen.

09/13/2020 • 11 minutes 46 seconds

'We zijn niet mooi, we zijn niet lelijk, we zijn boos', zo scandeerden de feministes die in 1970 de Miss World-verkiezingen in Londens Royal Albert Hall onderbraken - terwijl die wereldwijd live werden bekeken door 100 miljoen mensen. De gebeurtenis zou uitgroeien tot een van de bekendste 'consciousness-raising' protesten van de tweede feministische golf.Nu is er ook een film over: Misbehaviour, waarin niet alleen het perspectief van de feministische vrouwen die tegen de Miss-verkiezingen protesteerden aan bod komt, maar ook het perspectief van de vrouwen die aan de verkiezingen deelnamen. Historica Anna Tijsseling keek de film voor ons en is te gast.

09/06/2020 • 11 minutes 33 seconds

Het verhaal van een wereldberoemde Nederlands-Indische podiumartiest die de afgelopen eeuw in vele gedaantes het culturele veld bespeelde, en nu toch totaal vergeten is. Hij werd geprezen door Simon Carmiggelt, verzachtte de pijn die Nederland voelde bij het verlies van Indië, maar steunde ook de Indonesische revolutionaire zaak. Leo Broekveldt (1906-1992) veroverde als Indra Kamadjojode harten van velen.Lizzy van Leeuwen schreef de biografie Indra. Een Wajanglevenover deze markante figuur en is te gast.

09/06/2020 • 10 minutes 33 seconds

Als de coronapandemie iets openbaarde, is het wel het einde van de westerse hegemonie in de wereld. Sterker nog: de pandemie legt de vinger op de zere plek van een cultuur die niet weet hoe zichzelf te vernieuwen en terugvalt op oude reflexen als nationalisme, angst voor verandering en roep om sterke mannen.Dat althans constateren journalist Geert Mak en historicus Philipp Blom in respectievelijk Epiloog bij Grote verwachtingenen Het grote wereldtoneel. Beiden schreven een terugblik op de coronacrisis. Volgens Blom brengt die de narcist in de westerse mens naar boven. Volgens Mak zou dit wel eens het begin van het einde van 500 jaar burgerlijke verlichte beschaving kunnen aankondigen. De schrijvers zijn te gast.

09/06/2020 • 23 minutes 41 seconds

De column is deze week van Abdelkader Benali.

09/06/2020 • 3 minutes 29 seconds

De Zomerserie van 2020. “De menselijke natuur toont zich ten tijde van een ramp als veerkrachtig, vindingrijk, gul, empathisch en dapper.” Dat schreef de Amerikaanse schrijver Rebecca Solnit in 2008, in haar instant-klassieker A Paradise built in Hell. In dat boek ontdekte ze dat rampen – van een aardbeving in San Francisco in 1906, via 9/11 in New York en tenslotte Orkaan Katrina in New Orleans in 2005 – mensen niet tot beestachtige bruten maken, zoals we gewend zijn te denken, maar juist het beste in ze naar boven halen. En ze vroeg zich af: wat leert ons dat over de menselijke natuur in het algemeen? We bespreken dit hoopvolle boek over de mens-in-crisis met directeur van Urgenda Marjan Minnesma en onze vaste gast Thomas Muntz, filosoof. Deugt de mens een beetje en wat is er nodig om hem beter maken? In de 8-delige serie ‘De ware aard’ onderzoeken Jos Palm en Julie Blussé met filosoof Thomas Muntz en 8 uitgelezen gasten 8 teksten die ons mensbeeld bepaalden. Dit was het laatste deel

09/06/2020 • 41 minutes 3 seconds

Volgend jaar komt er een definitief einde aan een kleine eeuw bontboeren in Nederland. Vanwege aanhoudende coronabesmettingen bij nertsenhouders besloot Den Haag dat het bontfokverbod drie jaar eerder van kracht wordt.Wie wil begrijpen hoe de relatie tussen mens en dier de afgelopen eeuw is veranderd - en hoe die zich in de toekomst zal ontwikkelen - doet er volgens historicus en dierenrechtenactivist Dirk-Jan Verdonk goed aan om zich in de geschiedenis van de bontsector in Nederland te verdiepen. Zondag is hij te gast om uit te leggen waarom.

09/06/2020 • 14 minutes 23 seconds

Deel 6: de blik vooruit: solex, de wegenwacht, kamperen en ontspanningVijf jaar lang was uitgekeken naar een nieuw begin. Alles zou anders en beter worden. Maar na het feesten viel het al gauw tegen. Zo’n 250 duizend landgenoten hadden de oorlog niet overleefd en in mei 1945 werd de volle omvang van dat verlies duidelijk. Nederland was failliet, het economische leven ontwricht, de voedsel en brandstofsituatie desastreus, de woningnood ongekend groot, een deel van de landbouwgrond stond onder water en flink wat steden lagen nog in puin. Waar moest de moed, de energie en het vermogen vandaan komen om de boel te herstellen. “Wat was de vrede mooi toen het nog oorlog was”. Ooggetuigen spreken over de eerste jaren na de oorlog.Interviews voor het grootste deel uit de 17 afleveringen van de Spoor-serie Cheerio uit 1989; aangevuld met interviews uit andere VPRO-radiodocumentaires over de Hongerwinter, de Wederopbouw van Rotterdam en de Terugkeer en een gesprek met Wim Daniëls, auteur va

09/03/2020 • 0

Door een seksschandaal moest evangelist Jerry Falwell jr. deze week ontslag nemen. Hij was president van de Liberty University in Virginia. Ook is hij steunpilaar van president Donald Trump, en tevens de man die er 4 jaar geleden voor zorgde dat het overgrote deel van evangelisch Amerika Republikeins stemde. Na Steve Bannon is hij alweer de tweede prominente Trumpsupporter die in diskrediet raakt. Precies op het moment dat de campagne van de president officieel van start gegaan is.Amerikaniste Markha Valenta, net 11 dagen terug uit Amerika, is te gast.

08/30/2020 • 8 minutes 56 seconds

Ze keek naar de kleurloze bureaucraat in het beklaagdenbankje en schreef dat ene zinnetje waarmee heel haar kijk op het personage was samengevat: ‘de banaliteit van het kwaad’. Het was 1961. Adolf Eichmann, logistiek architect van de holocaust, stond terecht in Jeruzalem. Filosofe Hannah Arendt deed er verslag van. Hij had helemaal geen motieven voor wat hij had gedaan. Want hij stond er nooit bij stil, zo concludeerde Arendt over Eichmann. Hij staat voor de meeloper, iemand die bij voorkeur wegkijkt. Mensenrechtadvocate Liesbeth Zegveld en filosoof Thomas Muntz leggen uit waarom we moeten blijven praten over de meeloper.

08/30/2020 • 42 minutes 37 seconds

Deze week tipt onze Vakantieman (m/v) het Kas di Pal'i Maishi in Curaçao als reisbestemming, een mini-openluchtmuseum met een dak van maïsstengels, waar afstammelingen van tot slaaf gemaakte mensen woonden. Hoofd Geschiedenis bij het Rijksmuseum Valika Smeulders kwam dit huisje tegen tijdens haar onderzoek naar musea in Curaçao.

08/30/2020 • 12 minutes 14 seconds

Corine Nijenhuis schreef het boek Waddenwolf, dat deze week uitkwam. Nijenhuis vertelt ons het verhaal van Pieter Jan Willem Teding van Berkhout, de man die de bouw van een dam tussen Ameland en het Friese vasteland in gang zette. Dit plan zou de Waddenzee transformeren tot Waddenpolder.

08/23/2020 • 11 minutes 40 seconds

Deel 5: geldzuivering en MarshallhulpVijf jaar lang was uitgekeken naar een nieuw begin. Alles zou anders en beter worden. Maar na het feesten viel het al gauw tegen. Zo’n 250 duizend landgenoten hadden de oorlog niet overleefd en in mei 1945 werd de volle omvang van dat verlies duidelijk. Nederland was failliet, het economische leven ontwricht, de voedsel en brandstofsituatie desastreus, de woningnood ongekend groot, een deel van de landbouwgrond stond onder water en flink wat steden lagen nog in puin. Waar moest de moed, de energie en het vermogen vandaan komen om de boel te herstellen. “Wat was de vrede mooi toen het nog oorlog was”. Ooggetuigen spreken over de eerste jaren na de oorlog.

08/23/2020 • 38 minutes 47 seconds

Deze week tipt onze Vakantieman (m/v) het antieke Chemtou in Tunesië. Een prachtige steengroeve met resten van de antieke stad Simitthu. Classicus Raphael Hunsucker bezocht recentelijk deze bijzondere plek en is te gast.

08/23/2020 • 14 minutes 10 seconds

Is dit een mens – zo luidt de titel van het beroemde boek van de Italiaanse schrijver en Auschwitz-overlevende Primo Levi. Hij getuigt daarin van wat “in Auschwitz de mens van de mens heeft durven maken.” Het boek gaat over de donkerste episode van de 20e eeuw: de holocaust.Te gast over dit boek in deel 6 van De ware aard zijn schrijver Arnon Grunberg en onze huisfilosoof Thomas Muntz.

08/23/2020 • 40 minutes 13 seconds

Deze week tipt onze Vakantieman (m/v) Marijke Gnade, Le Ferriere, een klein gehucht in de buurt van Rome

08/16/2020 • 13 minutes 3 seconds

Deel 4: (huis)vrouwen na de oorlogVijf jaar lang was uitgekeken naar een nieuw begin. Alles zou anders en beter worden. Maar na het feesten viel het al gauw tegen. Zo’n 250 duizend landgenoten hadden de oorlog niet overleefd en in mei 1945 werd de volle omvang van dat verlies duidelijk. Nederland was failliet, het economische leven ontwricht, de voedsel en brandstofsituatie desastreus, de woningnood ongekend groot, een deel van de landbouwgrond stond onder water en flink wat steden lagen nog in puin. Waar moest de moed, de energie en het vermogen vandaan komen om de boel te herstellen. “Wat was de vrede mooi toen het nog oorlog was”. Ooggetuigen spreken over de eerste jaren na de oorlog.

08/16/2020 • 39 minutes 37 seconds

Indonesië betaalde hoge prijs voor eigen onafhankelijkheid. Morgen is het 75 jaar geleden dat Indonesië zichzelf onafhankelijk verklaarde – en dat zal daar groots gevierd worden. Nederland erkende die onafhankelijkheid pas vier jaar later, op 27 december 1949. Maar Indonesië moest ook nog eens diep door het stof ten gunste van de Nederlandse economie. De financieel-economische voordelen die Nederland opdeed met de soevereiniteitsoverdracht waren van grotere omvang dan de Amerikaanse Marshallhulp. Dat beschrijven historicus Anne-Lot Hoek en bedrijfskundige Ewout van der Kleij in een stuk wat op 19 augustus in de Groene Amsterdammer verschijnt.

08/16/2020 • 10 minutes 54 seconds

Als er iemand was die het zielenleven van de ontwikkelde mens op de snijtafel legde dan was het wel Sigmund Freud. In ons huisde nog altijd de eerste woeste primitieveling, stelde hij, gedreven door driften die hij nauwelijks kon onderkennen: een personage dat diep vanbinnen wist dat hij er niet gelukkiger op was geworden sinds hij rechtop liep, maar die niet meer op vier poten kon of wilde lopen. Een opgave die menig neurotisch uurtje of neurose oproept, aldus filosoof, schrijver en arts Bert Keizer. Samen met filosoof Thomas Muntz legt hij Freud op de divan.

08/16/2020 • 0

Deel 3: wederopbouw in de haven van Rotterdam en de mijnen van LimburgVijf jaar lang was uitgekeken naar een nieuw begin. Alles zou anders en beter worden. Maar na het feesten viel het al gauw tegen. Zo’n 250 duizend landgenoten hadden de oorlog niet overleefd en in mei 1945 werd de volle omvang van dat verlies duidelijk. Nederland was failliet, het economische leven ontwricht, de voedsel en brandstofsituatie desastreus, de woningnood ongekend groot, een deel van de landbouwgrond stond onder water en flink wat steden lagen nog in puin. Waar moest de moed, de energie en het vermogen vandaan komen om de boel te herstellen. “Wat was de vrede mooi toen het nog oorlog was”. Ooggetuigen spreken over de eerste jaren na de oorlog.

08/09/2020 • 38 minutes 18 seconds

We praten na met Maartje Duin en Peggy Bouva, die de podcast De plantage van onze voorouders maakten. In de podcast onderzochten ze hun gedeelde verleden, wat zich heeft afgespeeld op de plantage Tout Lui Faut in Suriname. Maartje als afstammeling van aandeelhouders in de plantage, Peggy als afstammeling van tot slaafgemaakten. Hoe kijken ze terug op het maak-proces, de reacties die ze hebben gekregen, en wat hebben zij en de mensen om hen heen geleerd?

08/09/2020 • 14 minutes 46 seconds

Deugt de mens een beetje en wat is er nodig om hem beter maken? In de 8-delige serie ‘De ware aard’ onderzoeken Jos Palm en Julie Blussé met filosoof Thomas Muntz en 8 uitgelezen gasten 8 teksten die ons mensbeeld bepaalden. Deze aflevering bespreekt primatoloog Frans de Waal Darwins De afstamming van de mens. Naar verluidt vormde voor Darwin uiteindelijk een krantenartikel de druppel. ‘Ik heb nogal een scherp satirisch stukje ontvangen uit een Manchester krant,’ zo schreef hij vol afschuw. Dat hij kritiek zou krijgen op de evolutietheorie, dáár had hij op gerekend. Maar dat mensen uit zijn werk meenden te mogen opmaken dat moraliteit een illusie was en de mens een door beestachtige instincten gedreven bruut – dat deed pijn.Hij besloot al dat wanbegrip recht te zetten in een boek dat volledig aan de mens gewijd was: De afstamming van de mens, dat in 1871 verscheen. De belangrijkste kwestie die Darwin in het boek behandelt is de vraag hoe de evolutietheorie te verenigen valt met het ide

08/09/2020 • 40 minutes 55 seconds

Afgelopen maandag maakte de voormalige Spaanse koning Juan Carlos bekend Spanje te verlaten. Een vlucht lijkt het, naar de Dominicaanse Republiek, achtervolgd door schandalen.Hoe heeft het zo ver kunnen komen met de koning die eens zo populair was als kampioen van de democratie? En wat betekent dit voor de positie van het koningshuis in Spanje?Een gesprek net met Steven Adolf hierover en over de positie van het koningshuis in de Spaanse geschiedenis.

08/09/2020 • 10 minutes 52 seconds

Afgelopen week baarde turncoach Gerrit Beltman veel opzien toen hij erkende dat hij zich jarenlang misdragen had tegenover jonge turnsters. Hij verklaarde dat zijn wangedrag voortkwam uit de wens om de succesvolle Oost-Europese turnmethodes te kopiëren. Maar wat zijn die Oost-Europese methodes precies, en hoe komt het dat die wereldwijd geïmiteerd zijn, en tot een verziekte turncultuur hebben geleid? Historicus Ivo van de Wijdeven is over die vragen te gast.

08/02/2020 • 12 minutes 51 seconds

Wat is de mens? De achttiende-eeuwse filosoof en grondlegger van de economische wetenschap Adam Smith had een eenvoudig antwoord op die vraag. ‘De mens is een dier dat overeenkomsten sluit: geen enkel ander dier doet dit -- geen hond wisselt botten uit met een andere hond.’Adam Smith publiceerde in 1776 zijn beroemde klassieker The Wealth of Nations. Een boek dat ten onrechte bekend is komen te staan als de bijbel van het rauwe kapitalisme. De mens is helemaal niet de koele calculerende homo economicus die Smith volgens allerlei economen in zijn klassieke boek zou hebben beschreven. Integendeel: de mens was een dier met behoorlijk sociaal benul. Eigenbelang, mits gecontroleerd, schreef hij, was een sociale kwaliteit.Hoogleraar economie Esther-Mirjam Sent en filosoof Thomas Muntz ontdoen de filosoof van het stof.

08/02/2020 • 1 hour 16 minutes 48 seconds

Deel 2: honger, woningnood en het herstel van de dijken van WalcherenVijf jaar lang was uitgekeken naar een nieuw begin. Alles zou anders en beter worden. Maar na het feesten viel het al gauw tegen. Zo’n 250 duizend landgenoten hadden de oorlog niet overleefd en in mei 1945 werd de volle omvang van dat verlies duidelijk. Nederland was failliet, het economische leven ontwricht, de voedsel en brandstofsituatie desastreus, de woningnood ongekend groot, een deel van de landbouwgrond stond onder water en flink wat steden lagen nog in puin. Waar moest de moed, de energie en het vermogen vandaan komen om de boel te herstellen. “Wat was de vrede mooi toen het nog oorlog was”. Ooggetuigen spreken over de eerste jaren na de oorlog.

08/02/2020 • 38 minutes 57 seconds

Deze week tipt onze Vakantieman (m/v) het Creation Museum in Kentucky als reisbestemming, een museum over het ontstaan van de aarde, maar dan met een Amerikaans fundamentalistisch-christelijk sausje. Religiewetenschapper Ernst van den Hemel neemt ons mee naar dit museum, waar je onder andere een nagebouwde Ark van Noach, dinosaurussen en een 'garden of Eden' kunt vinden.

08/02/2020 • 13 minutes 57 seconds

Stelt u zich een mens in oerstaat voor, zo vraagt Thomas Hobbes de lezer in het filosofische meesterwerk Leviathan. Zo’n mens in natuurtoestand leeft in continue angst, redeneert Hobbes, want in een wetteloze wereld kan je op ieder moment straffeloos worden bestolen of neergeknuppeld. Het leven van de oermens is kortom, ‘solitary, poor, nasty, brutish, and short.’Beatrice de Graaf, kenner van de geschiedenis van veiligheid en terrorisme, en filosoof Thomas Muntz zijn te gast over Hobbes’ mensbeeldbepalende boek.

07/26/2020 • 40 minutes 6 seconds

Deel 1: de stand van zaken na de roesVijf jaar lang was uitgekeken naar een nieuw begin. Alles zou anders en beter worden. Maar na het feesten viel het al gauw tegen. Zo’n 250 duizend landgenoten hadden de oorlog niet overleefd en in mei 1945 werd de volle omvang van dat verlies duidelijk. Nederland was failliet, het economische leven ontwricht, de voedsel en brandstofsituatie desastreus, de woningnood ongekend groot, een deel van de landbouwgrond stond onder water en flink wat steden lagen nog in puin. Waar moest de moed, de energie en het vermogen vandaan komen om de boel te herstellen. “Wat was de vrede mooi toen het nog oorlog was”. Ooggetuigen spreken over de eerste jaren na de oorlog.

07/26/2020 • 38 minutes 45 seconds

Het voelt een beetje treurig om vandaag OVT te presenteren. Niet omdat we dat natuurlijk niet met plezier doen, maar omdat we eigenlijk de komende weken zouden plaatsmaken voor de Olympische Spelen. Die zouden afgelopen vrijdag van start zijn gegaan in Tokio. Opvallend genoeg is het niet voor het eerst dat een moderne editie van de Olympische Spelen is afgelast: uitgerekend óók in Tokio zouden in 1940 de Olympische Spelen worden gehouden.Met historicus Ivo van de Wijdeven, die voor Historisch Nieuwsblad over deze zogeheten ‘Spookspelen ’ schreef, blikken we terug op dat historische non-event.

07/26/2020 • 11 minutes

Deze week tipt onze Vakantieman (m/v) het dorpje Voskopojë, een fascinerend dorpje in Albanië met resten van 24 orthodoxe kerken, als reisbestemming. Schrijver en journalist Pieter van Os neemt ons mee naar dit met fresco's bezaaide kleine dorpje wat ooit een grote stad is geweest, en thuishaven van het vergeten volk de Aroemenen.

07/26/2020 • 13 minutes 29 seconds

Na het bezoek aan de plantage in Suriname valt de Nederlandse realiteit Peggy en Maartje rauw op het dak. Anti-zwart racisme is anderhalve eeuw na de afschaffing van de slavernij nog steeds niet uit de Nederlandse samenleving verdwenen. Het maakt dat Peggy zich hier steeds minder thuis voelt. Terwijl zij wacht op de uitslagen van haar DNA-test, worstelt Maartje met de verantwoordelijkheid voor het koloniale verleden. Moeten er excuses komen? Herstelbetalingen? De twee besluiten hun families samen te brengen om erover te praten.

07/19/2020 • 42 minutes 54 seconds

Deze week tipt onze Vakantieman (m/v) Fort Rotterdam, een 17e eeuws fort in Makassar op het eiland Sulawesi in Indonesië, als reisbestemming. Historicus Suze Zijlstra deed bij Fort Rotterdam onderzoek voor haar aankomende boek De voormoeders. Hierin gaat ze op zoek naar de vaak onzichtbare geschiedenis van haar vrouwelijke Indonesische voorouders, die ook op Fort Rotterdam hebben gewoond.

07/19/2020 • 9 minutes 11 seconds

Ooit was Italië het brandpunt van de Europese cultuur, het land van Dante en Boccaccio, het land van da Vinci en Michelangelo. Het land van de voorbeeld-republiek Venetië en de bankiers van de Medici. Kortom: Italië was het land dat voordeed hoe het moest. Tot in de 19e eeuw was een opvoeding niet compleet zonder een Grande Tour door dat magische land in het zuiden.Nu is Italië, althans in de ogen van de zuinige Noord-Europese landen, een schoolvoorbeeld van hoe het niet moet, het land dat onze regeringsleider niet zonder strikte voorwaarden en garanties te hulp wil schieten.Waar is het mis gegaan tussen ons en Italië? Waar is de bewondering omgeslagen in achterdocht? Historicus Arthur Weststeijn, auteur van het boek Het Italiaanse Experiment, komt erover praten.

07/19/2020 • 10 minutes 7 seconds